Филип Уоррен Андерсон
Филип Уоррен Андерсон (ағылш. Philip Warren Anderson; 13 желтоқсан 1923, Индианаполис — 29 наурыз 2020, Принстон) — американдық физик-теоретик, Нобель сыйлығының лауреаты (1977). Ол конденсацияланған заттар физикасына, атап айтқанда Андерсон локализациясы теориясына, антиферромагнетизм теориясына және жоғары температуралық асқын өткізгіштік теориясына үлкен үлес қосты.
| Филип Андерсон | |
| ағылш. Philip W. Anderson | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Ғылыми жетекші | |
| Марапаттары |
|
Принстон докторы, профессоры. Белл зертханаларында 35 жыл жұмыс істеді. АҚШ Ұлттық ғылым академиясының (1967) және Америка философиялық қоғамының (1991) мүшесі[1]. Лондон корольдік қоғамының (1980) және Ресей ғылым академиясының (1994) шетелдік мүшесі. АҚШ Ұлттық ғылым медалімен марапатталған (1982).
Өмірбаяны өңдеу
Ол Иллинойс штатының Урбана қаласында өсті. Ол Гарвард университетіне түсіп, Джон Хасбрук ван Флектің жетекшілігімен диссертациясын жазды; соғыс кезінде АҚШ Әскери-теңіз күштерінің ғылыми зертханасында жұмыс уақытысында үзілді.
1949 жылдан 1984 жылға дейін ол Нью-Джерсидегі Белл зертханасында конденсацияланған заттар физикасының кең ауқымды мәселелері бойынша жұмыс істеді. Осы кезеңде ол жүйеде ақаулардың болуына байланысты локализациялануы мүмкін жағдайлардың санын кеңейтетін идея локализация тұжырымдамасын ашты; Андерсонның гамильтонианы, ол өтпелі металдағы электрондарды сипаттайды; элементар бөлшектердің массасын тудыратын Хиггс механизмі; сондай-ақ Бардин — Купер — Шриффердің асқын өткізгіштік теориясындағы псевдоспиндік тәсіл.
1967 жылдан 1975 жылға дейін Андерсон Кембридж университетінде теориялық физика профессоры болды. 1977 жылы ол магниттік және ретсіз құрылымдардың электрондық құрылымын зерттегені үшін физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты атанды, бұл компьютерлерде электронды ажыратқыштар мен жад құрылғыларының дамуына серпін берді. Онымен бірге сыйлықты әріптестері сэр Невилл Фрэнсис Мотт пен Джон ван Флек бөлісті. 1984 жылы ол Принстон университетінде физика профессоры болу үшін Белл зертханаларынан зейнетке шықты.
Ол «Ғалымдардың адамзатқа ескертуіне» (1992)[2] және «Үшінші гуманистік манифестке» (2003) қол қойды.
Ол го бойынша бірінші дәрежелі сертификатталған магистр. Америка өнер және ғылым академиясының мүшесі (1963). Американдық ғылымды дамыту қауымдастығының мүшесі (1980).
Марапаттар мен сыйлықтар өңдеу
- Оливер Бакли сыйлығы (1964)
- Дэнни Хайнеман сыйлығы (1975)
- Физика бойынша Нобель сыйлығы (1977)
- Гутри медалі және сыйлығы (1978)
- АҚШ ұлттық ғылым медалі (1982)
- Джон Бардин сыйлығы (1997)
Жарияланымдар өңдеу
- Кітаптар
Anderson P.W. Concepts in solids: Lectures on the theory of solids. — Benjamin, 1963. — ISBN 981-02-3231-4.
Anderson P.W. Basic notions of condensed matter physics. — Benjamin/Cummings, 1984. — ISBN 0-201-32830-5.
Anderson P.W. A career in theoretical physics. — World Scientific, 1994, 2005.
Anderson P.W. The theory of superconductivity in the high-Tc curprates. — Princeton University Press, 1997.
Anderson P.W. More and different: Notes from a thoughtful curmudgeon. — World Scientific, 2011.
- Негізгі мақалалар
Anderson P.W. Antiferromagnetism. Theory of superexchange interaction // Physical Review. — 1950. — Vol. 79. — P. 350-356. — doi:10.1103/PhysRev.79.350.
Anderson P.W., Hasegawa H. Considerations on double exchange // Physical Review. — 1955. — Vol. 100. — P. 675-681. — doi:10.1103/PhysRev.100.675.
Anderson P.W. Absence of diffusion in certain random lattices // Physical Review. — 1958. — Vol. 109. — P. 1492-1505. — doi:10.1103/PhysRev.109.1492.
Anderson P.W. Localized magnetic states in metals // Physical Review. — 1961. — Vol. 124. — P. 41-53. — doi:10.1103/PhysRev.124.41.
Anderson P.W. Plasmons, gauge invariance, and mass // Physical Review. — 1963. — Vol. 130. — P. 439-442. — doi:10.1103/PhysRev.130.439.
Anderson P.W., Halperin B.I., Varma C.M. Anomalous low-temperature thermal properties of glasses and spin glasses // Philosophical Magazine. — 1972. — Vol. 25. — P. 1-9. — doi:10.1080/14786437208229210.
Anderson P.W. More is different // Science. — 1972. — Vol. 177. — P. 393-396. — doi:10.1126/science.177.4047.393.
Anderson P.W. Resonating valence bonds: A new kind of insulator? // Materials Research Bulletin. — 1973. — Vol. 8. — P. 153-160. — doi:10.1016/0025-5408(73)90167-0.
Edwards S.F., Anderson P.W. Theory of spin glasses // Journal of Physics F: Metal Physics. — 1975. — Vol. 5. — P. 965-974. — doi:10.1088/0305-4608/5/5/017.
Anderson P.W. Local moments and localized states (Nobel lecture) // Science. — 1978. — Vol. 201. — P. 307-316. — doi:10.1126/science.201.4353.307. Перевод: Андерсон Ф. Локальные моменты и локализованные состояния (Нобелевская лекция) // УФН. — 1979. — Т. 127. — P. 19-39. — doi:10.3367/UFNr.0127.197901b.0019.
Abrahams E., Anderson P.W., Licciardello D.C., Ramakrishnan T.V. Scaling theory of localization: Absence of quantum diffusion in two dimensions // Physical Review Letters. — 1979. — Vol. 42. — P. 673-676. — doi:10.1103/PhysRevLett.42.673.
Anderson P.W. The resonating valence bond state in La2CuO4 and superconductivity // Science. — 1987. — Vol. 235. — P. 1196-1198. — doi:10.1126/science.235.4793.1196.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ APS Member History. Басты дереккөзінен мұрағатталған 21 сәуір 2022.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 20 сәуір 2022.
- ↑ Архивированная копия. Басты дереккөзінен мұрағатталған 26 тамыз 2011. Тексерілді, 26 тамыз 2011.
Әдебиет өңдеу
- Brinkman W.F., Ong N.P., Lee P.A. Philip Warren Anderson // Physics Today. — 2020. — Vol. 73, № 6. — P. 59. — doi:10.1063/PT.3.4505.
- Coleman P. Philip W. Anderson (1923–2020) // Nature. — 2020. — Vol. 581. — P. 29. — doi:10.1038/d41586-020-01318-4.
- Lee P.A., Ong N.P. Philip W. Anderson (1923–2020) // Science. — 2020. — Vol. 368. — P. 475. — doi:10.1126/science.abc1042.
- Taroni A. Philip Warren Anderson (1923–2020) // Nature Physics. — 2020. — Vol. 16. — P. 502. — doi:10.1038/s41567-020-0904-y.
- Wiersma D.S., van Tiggelen B.A.[de], Lagendijk A. In memory of Philip W. Anderson // Nature Photonics. — 2020. — Vol. 14. — P. 401-402. — doi:10.1038/s41566-020-0655-4.
- Кацнельсон М. Он не имел себе равных // Троицкий вариант — Наука. — 2020. — № 301. — С. 12.
- Храмов Ю. А. Андерсон Филипп Варен (Уоррен) // Физики : Биографический справочник / Ред. А. И. Ахиезер. — Ред. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Наука, 1983. — Б. 15. — 400 б. — 200 000 дана.
Сілтемелер өңдеу
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)
- Филип Уоррен Андерсон (ағыл.)
- Андерсонның Халықаралық күрделі жүйелер конференциясында сөйлеген сөзінің бейнеклипі. New England Complex Systems Institute (NECSI) веб-сайтынан (ағыл.)
- Левин А. Филипп Андерсон: Хиггс бозонының жақсы және жаман данышпаны // Elements.ru, 07/04/2022