Фукс бармақтамыры

Фукса саусақтамыры (лат. Dactylorhiza fuchsii) — сүйсіндер тұқымдасына жататын, Қазақстанда сирек кездесетін түр.

Фукс бармақтамыры
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Дара жарнақтылар Сабы: Asparagales Тұқымдасы: Orchidaceae Кіші тұқымдасы: Orchidoideae Тегі: Dactylorhiza Түрі: D. fuchsii
Екі-есімді атауы
Dactylorhiza fuchsii (Druce) Soó
Синонимдері
Orchis fuchsii Druce Dactylorchis fuchsii (Druce) Verm. Dactylorhiza carpatica (Batoušek & Kreutz) P.Delforge Orchis longibracteata F.W.Schmidt Orchis nesogenes (Briq.) Rouy in G.Rouy & J.Foucaud Dactylorhiza meyeri (Rchb.f.) Aver. Dactylorhiza longibracteata (F.W.Schmidt) Holub Dactylorhiza andoeyana Perko Orchis hebridensis Wilmott Dactylorhiza hebridensis (Wilmott) Aver Orchis okellyi (Druce) Druce Dactylorhiza okellyi (Druce) Aver. Dactylorhiza psychrophila (Schltr.) Aver.

Алтайда (оңтүстігінен батысына дейін) және Қазақстанның солтүстік облыстарында оқшауланған популяциялары кездеседі. Қазақ шоқыларындағы Қарқаралы тау сілемінде және Азутау тауында (таралу аймағының қиыр оңтүстік нүктелері) таралған.

Жалпы таралу аймағы Батыс Еуропадан Оңтүстік Сібір мен Солтүстік Моңғолияға дейін жіңішке жолақ болып созылып жатыр. Тал, қайың, көктерек және аралас ормандарда, алаңқайлары мен шетінде, өзен мен жылға жағалауларында өседі. Қарашірікке бай, ылғалды топырақты ұнатады.

Табиғатта көшеттері 8-10 жылда гүлдейді, 20-25 жыл тіршілік етеді. Тіршілік ортасының құрғауынан және дем алушылардың гүл шоғырына жинауынан зардап шегеді. Қарқаралы тау сілемінде 6 жыл (1976-1982 жылдары) оның ішінде популяция тығыздығы 1 шаршы метрде 6-24-тен 0-2 дараға дейін төмендеді. Мәдени түрде Ю.А.Котухов Алтай ботаника бағында өсірді. Тұқымымен көбейеді, қалың мүк жапқан ылғал шалғында өздігінен тұқым шашып көбейеді. Батыс Алтай және Марқакөл қорықтарында, Қатонқарағай, Қарқаралы, Көкшетау ұлттық парктерінде қорғалады.