Шаймерген Әлдибекұлы

Шаймерген Әлдибекұлы (10.11.1939 Райымбек ауданы, Қайнар ауылы - 29.02.2008 Алматы қаласы) — Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, ақын, жазушы, аудармашы, Райымбек ауданының құрметті азаматы, Жамбылдың 150 жылдық мерейтойына арналған республикалық жазба ақындар мүшайрасының жүлдегері.

Шаймерген Әлдибекұлы
Туған күні	10 қараша 1939 (1939-11-10)
Туған жері	Алматы облысы, Нарынқол ауданы(Райымбек ауданы), Қайнар ауылы
Қайтыс болған күні	29 ақпан 2008 (2008-02-29) (68 жас)
Қайтыс болған жері	Алматы, Қазақстан
Азаматтығы	Қазақ КСР Қазақстан
Ұлты	қазақ
Мансабы	ақын, жазушы, аудармашы

Өмірбаяны

1939 жылдың 10 қарашасы күні Алматы облысының Нарынқол (қазіргі Райымбек) ауданындағы Қайнар ауылында дүниеге келген. Ұлы жүздің Албан тайпасынан шыққан.

1957 жылы Текес орта мектебін бітірген. 1961 жылы Талғар ауылшаруашылығы техникумына қабылданған. Осында оқып жүргенде оның алғашқы жырлары баспасөз беттеріне жариялана бастады. Техникумды бітіріп шыққан соң туған ауылына қой ферма зоотехнигі, колхоз комсомол ұйымының хатшысы қызметтерін атқарған.

1963 жылы С.М.Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетінің (қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті) филология факультетінің журналистер дайындайтын бөліміне түсіп, оны 1968 жылы бітіріп шыққан соң республикалық «Қайнар» (1968-1979 жылдар), «Жазушы» (1979-1982 және 1984-1996), Баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі Мемлекеттік комитетінде (қазіргі Қазақстан Республикасы мәдениет және спорт министрлігі, 1982-1984 жылдар) жетекші редактор, Алматы қаласы мен облысына радиохабарларын тарату Бас редакциясында (1996-1997 жылдар), «Санат» баспасында (1997-1999 жылдар) аға редактор, кейін «Арыс» баспасында редактор болып қызмет істеді.

Оның алғашқы өлеңдері жас ақындардың 1969 жылы жарық көрген «Жас керуен» атты жинағына енген.

Шығармалары

• «Шопан апа» (очерк кітабы), «Қайнар» баспасы, 1970;
• «Нөсерден соң» (балаларға арналған өлеңдер мен ертегі), «Жазушы» баспасы, 1974;
• «Қайнар» (өлеңдер), «Жазушы» баспасы, 1982;
• «Бақыт жұлдызы» (балаларға арналған өлеңдер мен ертегі), «Жалын» баспасы, 1984;
• «Көгілдір көкжиек» (өлеңдер мен поэма), «Жазушы» баспасы, 1987;
• «Көгілдір таулар» (өлеңдер мен поэма), «Жазушы» баспасы, 1990;
• «Болашақ чемпиондар» (балаларға арналған өлеңдер мен ертегілер),«Балауса» баспасы, 1994;
• «Хантәңірі» (өлеңдер мен поэмалар), «Жазушы» баспасы, 1997;
• «Тағы бір таң атты» (жыр кітабы), «Санат» баспасы, 2002;
• «Алтын ғасырдан жарқын ғасырға» (дастан), «Өркениет» баспасы, 2002;
• «Күн қызарып батты» (өлеңдер мен толғау-дастан), «Үш қиян» баспасы, 2005;
• «Келін» (әнгімелер мен повестер), «Елорда» баспасы, 2005.

Аталған еңбектері жайлы сонау жетпісінші жылдары Мұқағали Мақатаев, тоқсаныншы жылдары Сырбай Мәуленов пен Тұманбай Молдағалиев, Сағи Жиенбаев, Есенбай Дүйсенбаев, Еркін Ібітанов, Зейнолла Тілеужанов секілді танымал ақындар жылы пікірлер білдірген. (Күн қызарып батты) «Үшқиян» баспасы -2005 жыл, 6-21 беттер.

1970 жылдың 22 мамырында ақиық ақын Мұқағали Мақатаев Ш.Әлдибекұлының «Қайнар» атты жыр жинағынын қолжазбасын оқып шығып, мынандай пікір білдіріпті: «...Жас ақында өсу бар. Жалықпай еңбектену бар. Баспаға ұсынып отырған «Қайнар» жинағы жас ақынның алған бағытының айқындығын, идеясының тұрақтылығын байқатады. Нендей тақырыпты жырламасын, өзіндік өң, өзіндік бояу тауып, аспай-шашпай өз үнімен танылады. Біздің қоғамның болмысын өлеңіне өзек етеді. Жақсы өлеңдерін жинастырып, оқушы қауымға ұсынуға тұрады деген ойдамын»... Әйгілі ақын Сырбай Мәуленов Шаймерген Әлдибекұлының өлеңдеріне берген бағасында осылай айтыпты: «...Ақын бір жинақтан бір жинаққа көзқарасы кеңейіп дүниетанымы ұлғайып, мақсаты үлкейіп келеді...Көпірме, көтерме сөздерден, лепіріп асқақтаудан аулақ. Алда талай өткелдер тұрғанын сезінеді. Жинақтың салмақты бөлігі Шаймергеннің поэмаларында жатыр», -деп аға ақын інісінің «Көгілдір таулар» жыр жинағына риза көңілін білдіріпті. 1986 жылдың 15 қыркүйегінде белгілі ақын Есенбай Дүйсенбаев Шаймергеннің «Көгілдір көкжиек» кітабының қолжазбасын оқып шығып, мынандай пікір білдірген: «...Алқымындағы ақиқатты ақ қағазға түсірмеуге амалы қалмағанда ғана қолына қалам алатын бұл автор қазақ жырының адал қызметкері екеніне ешқандай шүбәлануға болмайды. Оның екі-үш жыл бұрын жарық көрген «Қайнар» атты өлеңдер жинағына да кезінде пікір білдіргендердің біріміз. Баспасөзде бақай есеппен бірлі-жарым солақай рецензия шыққанынан да хабардармыз. Ал шынтуайтында Шаймергеннің ол кітабы сынның жылы лебізіне әбден лайық еді»...

Аудармалары

Шаймерген Әлдибекұлы белорус халық ақыны Янка Купаланың, чечен-ингуш ақындары Иван Минтек, Әбу Мальсаговтың, Оңтүстік Корея ақыны Ким Джиха, Ливан ақыны Амадо Эрнандес, Шри-Ланка ақыны С.Махинда, Алжир ақыны Мухаммед Диб, Заир ақыны Патрис Лумумба, Кения ақындары Джаред Ангира Джонатан Караара, Морокко ақыны Мохаммад Азиз Лахбабидидің, монғол ақыны Урианхайдың, саха ақындары Иван Гоголев пен Рафаэль Багатайскийдің, қырғыз ақындары Муса Жанғазиевтің, Жәлел Садықовтың, Омар Сұлтановтың, өзбек ақыны Тұрсынбай Адашбаевтың, қарақалпақ ақыны Толыбай Кабуловтың және тағы басқа ақындардың бірсыпыра өлеңдерін орыс тілінен қазақ тіліне аударуға қатысқан. Сондай-ақ ол венгір жазушысы Петер Верештің повестер мен әңгімелерінен тұратын «Тәлпіш қатын» атты кітабын (1984)аударып, жеке кітап етіп шығарған.

Өлеңдеріне жазылған әндер

Шаймерген Әлдибекұлының көптеген өлеңдеріне Ілья Жақанов («Балқан таудың баурайында»), Әсет Бейсеуов («Анашым»), Хасен Қожа-Ахмет («Ақ дастарқан», «Желтоқсан», «Ғашық едім», «Алыстап кетті сол күндер», «Анашым»), Әшірхан Телғозиев («Еңлік гүлім», «Құрдастарым»), Сүгірәлі Сапарәліұлы («Ақ сары қыз», «Қайнағалар», «Кәусар әнім»), Зейнеп Дүйсебаева («Сағыныш»), Құдайберген Өрісбаев («Қия алмай кеттім», «Астана вальсі», «Анашым»), Темір Тайбеков, Мұқанбек Оразбаев, және тағы басқа сазгерлер ән шығарған.