Шайтанкөл

Шайтанкөл — Қарағанды облысы Қарқаралы қаласының оңтүстік-батысында 5 км жерде, Бұғылы тауының теңіз деңгейінен 1200 м биіктігінде орналасқан.

Шайтанкөл
Шайтанкөл көлі
Морфометрия
Теңiз деңгейiнен биіктігі	1200 м
Өлшемі	0,06 × 0,04 км
Орташа тереңдігі	2 м
Орналасуы
49°23′48″ с. е. 75°23′36″ ш. б.49.39667° с. е. 75.39333° ш. б. / 49.39667; 75.39333
Ел	Қазақстан
Аймақ	Қарағанды облысы
Шайтанкөл
Шайтанкөл
Шайтанкөл Ортаққорда

Гидрографикасы

Ұзындығы 60 метр, ені 40 метр. Орташа тереңдігі 2 метр. Суы мөлдір, түбі тастақ, су сіңбейді. Оңтүстік, батыс, солтүстік жағаларын қоршап тұрған жартастардың биіктігі 10 м және одан да биік. Қар, жаңбыр суымен толығады.

Жағалау сипаты

Жартылай бұзылуға ұшыраған қатқабатты гранитті жартаспен қоршалған. Көлді хош иісті қарағай орманы қоршаған. Жауын-шашын мол жылдары артық су шарасынан асып, оңтүстік жағасындағы науа тәрізді арнамен ағып кетіп отырады. Көл құрғамайды. Жан-жағын қарағай, қайың, терек, таңқурай, тасжарған, тобылғы, тағы басқа бұта өскен қалың ну орман көлеңке түсіріп, көл суын көп буланудан сақтап тұрады. Көлдің ғылыми, тарихи, туристік маңызы зор. С.Мұқановтың “Сұлушаш” поэмасында осы көлдің көркі әдемі өрнегін тапқан. Жазда көл — әйгілі демалыс орны.

Аңыз бен ақиқат

Ұзақ жылдар бойы Қарқаралы аудандық Ұлттық Табиғат Паркінде басшы болып қызмет істеген Тиышбек Тохметовтің естелігі де естіген адамды бей-жай қалдырмайды.

— 1999 жылы Қарқаралыға қазақтан шыққан тұңғыш ғарышкер Тоқтар Әубәкіров келеді. Мен ол кісіні Шайтанкөлге бастап бардым. Кенеттен Тоқтардың ұлы: «Папа! Ана жерде крест жатыр!» деп айғайлады. Расымен де судың түбінде үлкен крест жатыр еді. Ол крест бізге ап-анық көрініп тұрды. Бір кездері көлдің жағасында қағылған кресті жұрт алып тастап, суға тастап жібергені жайлы бәріміз де естігенбіз. Бірақ ол кресті бұлайша судың түбінде көреміз деп ойламаппыз. Маған сенбесеңіздер Тоқтар Әубәкіровтың өзінен сұрасаңыздар да болады. Егер де суға түсуге жүрегі дауалайтын адам болса, оны ап шығу қиын да емес.

Тиышбек Тохметовтың естелігі осы. Осыдан 111 жыл бұрын, 1905 жылы архиерей Михаил атты орыс Шайтанкөлдің батыс жағалауына крест секілді қып тақтайша қағып, «Енді бұл көл Әулиекөл» деп аталсын деген екен. Арада көп ұзамай жоғалып кетеді. Көл солайша бәрібір Шайтанкөл атауында қала береді.

Ал сол бір крест әлі күнге көлдің түбінде жатыр.

Ал, Тоқаң қалаға орала сала, батырдың денесін бөрткен басып кетіпті. Емхана, дәріханалардың табалдырығын тоздырған батырға ем табылмай, бір күні өзі түс көріп, түсіне енген ақ киімді ақсақал: «Балам, амандық сұраспадың ғой?» деп кейістік білдіріпті. Ақыры Тоқаң Қарқаралыға қайыра кеп, Шайтанкөлге шомылып, тәнін жуып, мазасын алған белгісіз жарадан құтылыпты-мыс.

Қарқаралы ауданында әйгілі көріпкел – Төлеубике Накина апа өмір сүрген. Соғыс жылдарында Шайтанкөлге таяу жерге түнеп, түсіне бір ақсақал кіріпті. «Сен неге Тәңір берген қабілетті пайдаланбайсың?» деп айтқан көрінеді. Сол күннен бастап Төлеубике апа көріпкелдікпен айналысқан екен. Кей оқиғаларды минутына дейін болжапты дейді. Ірі оқиғалардан Сталиннің өлімін, 1979 жылғы Днепродзержинскідегі ұшақтар соқтығысуын дәл тапқан. Төлеубике апамен Дінмұхаммед Қонаевтың өзі арнайы хабарласыпты. Сондай-ақ ішкі істер органдарына да көптеген қылмыскерлерді табуға жәрдемдескен.

Төлеубике апа 1990 жылы өмірден өткен.