Шақпақ орнитологиялық станциясы

Шақпақ орнитологиялық станциясы – Қазақстан мен Орта Азиядағы құстарға арнайы сақина салынатын зерттеу орталығы. Жамбыл облысы Жуалы ауданындағы Шақпақ ата асуында орналасқан.

1966 жылы орнитолог ғалым И.А.Долгушиннің басшылығымен Қазақстанда құстарға сақина салып, зерттеумен айналысатын арнайы ғылыми орталық ұйымдастырылды. Оңтсүтік-шығысында 1000 шақырымға созылған Тянь-шань тау жоталарынан асып өте алмаған жыл құстары Шақпақ ата асыу арқылы ұшуға мәжбүр болған. Шақпақ ата асуы күзде құстар оңтүстіктегі жылы аймақтарға қайта ұшып кетер кезінде аялдайтын бірден-бір қолайлы орын болып саналады.

Солтүстіктен оңтүстікке қарай қоныс аударатын қараторғай, шәуқарға, тағанақ, торғай, тағы басқа құстардың осы Шақпақ ата асуы арқылы өтетіні оларға сақина салу арқылы анықталып отыр. Бұл асу арқылы 200-ге жуық құс түрлері қоныс аударады. Шақпақ ата асуы аса биік емес, шағын жоталы жер. Оның айналасындағы бұталы ағаш өскен жерлер, егістік алқаптар, бұлақтар мен өзендер, жол бойындағы жасыл желекті өңірлер құстардың осы маңнан өтуіне өте қолайлы. Мұнда биік екі жотаның арасындағы сайға берік жіптен тоқылған үлкен торлар биік бағандарға керіліп бекітілген. Конус пішінді торлардың кірер қақпасының ені 35–40 м, биіктігі 8–12 м, төменгі жиегі тікелей жерге бекітіледі. Тордың артқы шеті бірте-бірте тарылып, 75–100 м-ден кейін қабылдаушы қуыспен аяқталады. Ол қуыстың артқы қабырғасына торға түскен құстарды жинайтын жәшік қойылған. Құстар кері қайтып ұшып шықпауы үшін оның айналасы тормен бекітіледі. Жәшікке түскен құстар арнайы лабораториялық орында тексеріліп, түрі, жынысы, жасы анықталады, салмағы, қанаттарының ұзындығы өлшенеді, тағы басқа мәліметтер алынады да, сирақтарына (жіліншігіне) реттік саны жазылған сақина салынады және арнайы журналға сол құс туралы алынған барлық мәліметтер тіркеледі. Бұдан кейін құстар еркіндікке босатылады. Құстарды сақиналау арқылы құстар туралы көптеген ғылыми мәліметтер жинақталады.