Шелдон Ли Глэшоу
Шелдон Ли Глэшоу (ағылш. Sheldon Lee Glashow; 5 желтоқсан 1932 жыл, Нью-Йорк) — американдық физик, профессор, физика бойынша 1979 жылғы Нобель сыйлығының лауреаты (Абдус Салам және Стивен Вайнбергпен бөлісті).
| Шелдон Глэшоу | |
| ағылш. Sheldon Lee Glashow | |
 | |
| Туған күні |
5 желтоқсан 1932 (91 жас) |
|---|---|
| Туған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Альма-матер |
Гарвард университеті |
| Ғылыми жетекші | |
| Марапаттары |
|
Өмірбаяны
өңдеуНью-Йоркте дамып келе жатқан сантехника жөндеу кәсіпорнын құрған Бобруйск тұрғындары Льюис Глуховский (1889—1961) және Белла Рубина (1893—1970) отбасында Нью-Йоркте дүниеге келген.[1] Корнелл университетін бітірген (1954); магистр (1955). Болашақ Нобель сыйлығының лауреаты Джулиан Швингердің жетекшілігімен Гарвард университетінде «Элементарлық бөлшектердің ыдырауындағы векторлық мезон» (1959) тақырыбында докторлық диссертациясын орындап, қорғады. Стэнфорд университетінің (1961—1962), Берклидегі Калифорния университетінің (1962—1966) және Гарвард (1966 жылдан) университеттерінің профессоры.
Ол элементар бөлшектер теориясы саласында жұмыс істеді. Глэшоудың жұмысының елеулі бөлігі табиғатта байқалатын өзара әрекеттесулердің барлық түрлерін (күшті, әлсіз, электромагниттік және гравитациялық) біріздендіру мәселесіне арналған. Ол пайдаланған калибрлі симметрия деп аталатын электромагнетизм мен әлсіз өзара әрекеттесу (электрлік әлсіз әрекеттесу) біріктіруші теориясын жасауға және элементар бөлшектер арасында әлсіз бейтарап токтардың болуын болжауға мүмкіндік берді. Ғалымның бұл еңбегін Нобель комитеті бағалап, оған Нобель сыйлығы берілді.
Глэшоу сонымен қатар кварктың төртінші (түйірмелі) түрін енгізу арқылы элементар бөлшектердің күшті күшін түсінуге үлкен үлес қосты. (Кварктардың алғашқы үш түрін — жоғары, төмен және оғаш — 1963 жылы физиктер Мюррей Гел-Манн мен Джордж Цвейг ұсынған болатын.) Осылайша, ғалымдардың болжамы эксперименталды расталды. Ғаламжұлдыз жарылысының нәтижелерін өңдей отырып, Глэшоу 1987 жылы нейтрино массасы туралы өзінің төмен бағалары туралы хабарлады.
1960 жылы Глэшоу габариттік симметрия идеяларына негізделген электр әлсіз әрекеттесу теориясын жасады. Элементар бөлшектер арасындағы әлсіз және электромагниттік өзара әрекеттесу теориясына қосқан үлесі үшін оған физика бойынша Нобель сыйлығы берілді (1979, Абдус Салам және Стивен Вайнбергпен бірге).
Майами университетінен Роберт Оппенхаймер (1977), Гарвард университетінен Джордж Ледли (1978) және Стокгольм университетінен Оскар Клейн (2017) медальдарымен марапатталған. Йешива университетінің және Экс-Марсель академиясының құрметті дәрежелерінің иегері. Американдық физика қоғамының, Америка өнер және ғылым академиясының және АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі болып сайланды (1977)[2]. Ресей Ғылым академиясының шетелдік мүшесі (1994).
Жарқындар қозғалысының белсенді мүшесі[3].
Әлеуметтік белсенділік
өңдеу1992 жылы «Адамзатқа ескертуге» қол қойды [4].
2016 жылы ол Гринписке, Біріккен Ұлттар Ұйымына және бүкіл әлемдегі үкіметтерге генетикалық түрлендірілген организмдермен (ГМО) күресуді тоқтатуға шақыратын хатқа қол қойды[5][6][7].
Кітаптар
өңдеу- The charm of physics (1991) ISBN 0-88318-708-6
- От алхимии до кварков. Физика для лириков (1994) ISBN 0-534-16656-3
- Interactions: a journey through the mind of a particle physicist and the matter of this world (1988) ISBN 0-446-51315-6
- First workshop on grand unification: New England Center, University of New Hampshire, April 10–12, 1980 edited with Paul H. Frampton and Asim Yildiz (1980) ISBN 0-915692-31-7
- Third Workshop on Grand Unification, University of North Carolina, Chapel Hill, April 15–17, 1982 edited with Paul H. Frampton and Hendrik van Dam (1982) ISBN 3-7643-3105-4
- "Desperately Seeking Superstrings?" with Paul Ginsparg in Riffing on Strings: Creative Writing Inspired by String Theory (2008) ISBN 978-0-9802114-0-5
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Three Scientists, Two Jewish and One Moslem, Win Nobel Prize (ағыл.). Jewish Telegraphic Agency (16 October 1979). Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 шілде 2021.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 26 маусым 2019.
- ↑ Sheldon Glashow (ағыл.). nasonline.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 наурыз 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 26 маусым 2019.
- ↑ The Brights' Net — Enthusiastic Brights (Page 3). Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 қазан 2015.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 13 қараша 2015.
- ↑ World Scientists' Warning To Humanity (ағыл.). stanford.edu (18 November 1992). Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 желтоқсан 1998.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 25 маусым 2019.
- ↑ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 маусым 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 маусым 2016.
- ↑ Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs). Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 шілде 2016.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 маусым 2016.
- ↑ Список нобелевских лауреатов подписавших письмо. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 қыркүйек 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 маусым 2016.
Сілтемелер
өңдеу- Ш. Глэшоу. На пути к объединенной теории — нити в гобелене. Нобелевская лекция Мұрағат көшірмесі 13 қыркүйектің 2013 Wayback Machine мұрағатында, УФН, том 132, выпуск 2, октябрь 1980
- Глэшоу Ш. Л. От алхимии до кварков. Физика для лириков. (Обязательный курс Гарвардского университета для студентов гуманитарных специальностей) — М.: URSS. 2018. — 764 б.
- Храмов Ю. А. Глэшоу (Glashow Sheldon Lee) Шелдон Ли // Физики : Биографический справочник / Ред. А.И. Ахиезер. — Ред. 2-ші, рев. және қосымша — М. : Ғылым, 1983. -МЕН. 87. — 400 бірге. — 200 000 дана.
- Нобель сайтындағы ақпарат (ағыл.)
- Бостон университетінің веб-сайтындағы Glashow туралы бет Мұрағат көшірмесі (ағыл.)
- Механизм Глешоу — Илиопулоса — Майани Мұрағатталған 7 наурыздың 2016 жылы. Мұрағат көшірмесі // Из книги Окунь Л. Б. Лептоны и кварки. — 2-бас., қайта қаралған. және толықт.— М.: Наука. Бас. ред. физика және математика әдеб. 1990. — 346 б.