Ырыс

Ырыс – дәстүрлі қазақ дүниетанымындағы материалдық игіліктің қасиеті мен киесін айғақтайтын ұғым. Халық санасында адамға бақ қонудың көрінісі – мал-жанның көбеюі, абырой-беделдің артуы, атқарған ісінің берекесі кіріп, еңбегі жануы Ы. дару арқылы жүзеге асатын құбылыс. Дәстүрлі қазақ дүниетанымы көпшіліктің Ы-ы артып, молшылыққа кенелуінің шарты береке-бірлігін күшейтумен байланысты, ал жеке тұлғаға Ы. даруы оның адамгершілік қасиеттерінің дамуымен байланысты деп білген. Бұл ұғым атадан балаға берілу арқылы ғасырлар бойы жалғасын тауып отырды. Ы. әулиелердің, Қыдыр, Ілиястың батасымен даруы мүмкін, сондықтан үлкенге құрмет көрсету, халық игілігіне, молшылығына қызмет жасау әр ер-азаматтың басты мақсаты. “Елде болса, ерінге тиер” деген мақалда Ы. дарудың шарты – жеке бастың ғана пайдасын ойлаған тоғышарлықтан гөрі, ел мүддесін көздеген көпшілдік екені көрінеді.