Эде (халық)
Эде (өз аты - «бамбук қопаларында тұратын адамдар») — Вьетнамдағы Тхыонг тобының халқы. Даклак, Зялай, Контум, Кханхоа және Фуйен провинцияларының таулы аймақтары және Камбоджада тұрады. Саны 270 348 адам.[1]
| Эде | |
| радэ | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
270 348 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі сенімдер |
Тілі
өңдеуАустронезиялық отбасының батыс аустронезия тобының радэ тілінде сөйлейді. 1920 жылдардан бастап жазуы латын тіліне негізделген.
Діні
өңдеуДінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.[2]
Кәсібі
өңдеуНегізгі дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатын егіншілік (жүгері, маниок, тәтті картоп, темекі), мал шаруашылығы (буйвол, шошқа, құс шаруашылығы, кейбір топтарда пілдерді қолға үйрету), қолөнер (тоқымашылық, керамика, ұсталық, тоқу), терушілік. Суармалы күріш өсіру аздап дамыған.[3]
Өмір салты
өңдеу
Көп балалы отбасылар, сорораттық және әмеңгерлік әдет-ғұрыптар сақталған. Ауылдарды (буон) мұрагерлік бойынша басшылар басқарады (попинеа). Сондай-ақ матрилиндік рулар осы уақытқа дейін сақталған.
Тұрғын үйлері қадалы, ағаштан немесе бамбуктан жасалған, қабырғалары көлбеу және шатырлы. Ұзын үйлер жиі кездеседі.
Ерлер киімі – жиектері шашақ, кестеленген белдігі бар денені орайтын мата, алдыңғы жағында күртеше. Басында таңғыш және пальма жапырақтарынан жасалған жалпақ дөңгелек қалпақ. Әйелдер тігілмеген ұзын белдемше (миенг) жиегі кең кестелі және тігілген жемпір, моншақтар, сырғалар, білезіктер киеді. 14-15 жаста жоғарғы алдыңғы тістер кесіледі.
Дәстүрлі тағамның негізі көкөніс, ет мереке күндері тұтынылады. Бетел шайнау, темекі шегу кеңінен таралған.[4]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Значение слова эде https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%8D%D0%B4%D0%B5
- ↑ Словари Современная энциклопедия ЭДЕ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/12692-%D0%AD%D0%94%D0%95
- ↑ Эде https://metal-archive.ru/stati/16001-ede.html
- ↑ народы мира / Эде http://www.etnolog.ru/people.php?id=EDEV