Эдмунд Галлей
Эдмунд Галлей (ағылш. Edmond Halley) — ағылшын астрономы, геофизигі және математигі.
| Эдмунд Галлей | |
| ағылш. Edmond Halley | |
 Томас Мюррей салған портрет (1687) | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Хаггерстон, Мидлсекс, Англия Патшалығы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Гринвич, Кент, Ұлыбритания |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны |
Гринвич обсерваториясы |
| Альма-матер |
Оксфорд университеті |
| Несімен белгілі |
Галлей кометасын зерттеді |
Ол алғаш рет кометаның орбитасын есептеп, оның көріну жиілігін анықтап шығарған. Бұған орай сол алғашқы зерттелген комета Галлейдің атымен аталды.
1678 жылдан бастап ол Лондон корольдік қоғамының мүшесі, 1703 жылдан Оксфорд университетінің профессоры болды. 1720 жылдан бастап Корольдік астроном лауазымын иеленді, яғни Гринвич обсерваториясының директоры болды.
Оңтүстік Африка мен Америка жағалауларына жасалған экспедициялардың қорытындысы бойынша Галлей алғашқы геомагниттік картаны жасады (1701). Ол жер магнетизмі мен полярлық жарқылдың табиғаты жайлы тиянақты зерттеулер жүргізді.[1]
1705 жылы ол Astronomiae cometicae synopsis атты еңбегін жариялап, онда кометалардың орбиталары бар екенін дәлелдеді. Ньютонның бүкіл әлемдік тартылыс заңын пайдаланып, бір кометаның нақты келу-алыстау жиілігін анықтады, соны 1758 жылы аспанда тағы көруге болады деген болжам жасады. Айтқан уақытта сол кометаны Жерден бақылауға болды, теорияның дұрыс болуына орай оған ғалымның есімі берілді.[2]
50-ге келіп, ол араб тілін меңгерген. Ежелгі грек астрономы мен геометрі Аполлониустың Conics атты еңбегін грек тілінен және арабша аудармалынан ағылшынға аудару жұмыстарын сәтті аяқтаған. Геометрия бойынша ежелден жеткен осы елеулі еңбекті аударуды оның Оксфордтағы әріптесі Эдвард Бернард бастаған еді.[3]
Галлей есімімен аталған нысандар өңдеу
- Галлей кометасы
- Галлей (Ай кратері)
- Галлей (Марс кратері)
- Галлей (Антарктикалық станция)
- Әулие Елена аралындағы төбе (680 м)
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақ совет энциклопедиясы, 3-том.
- ↑ PeterLancaster-Brown Halley & His Comet — Blandford Press, 1985. — P. 76–78. — ISBN 0-7137-1447-6.
- ↑ M.B. Hall, Arabick Learning in the Correspondence of the Royal Society, 1660–1677, The 'Arabick' Interest of the Natural Philosophers in 17th-Century England, p.154