ҚазАқпарат

(Қазақпарат бетінен бағытталды)

ҚазАқпарат (ағылш. Kazinform) — қазақстандық халықаралық ақпарат агенттігі, Қазақстандағы ең ірі бұқаралық ақпарат құралдарының бірі. Бас кеңсесі Астанада орналасқан. Негізінен ұлттық және еуразиялық жаңалықтарға назар аударады.

«ҚазАқпарат» халықаралық ақпарат агенттігі
Қызметі

ақпарат тарату

Құрылды

1920

Орналасуы

 Қазақстан, Астана

Басты адамдары

Басқарушы директор — Асқар Мұратұлы Жалдинов

Басшы компания

Қазақстан Республикасы Президентінің телерадиокешені

Сайты

kaz.inform.kz

ҚазАқпараттың латын әліпбиі өңдеу

2025 жылға дейін кириллицадан латын әліпбиіне көшу қарсаңында қазақ тілін түрік латын графикасына негізделген романизация жүйесі болды, оны 2025 жылға дейін аяқтау көзделген. Алайда оны Президент Нұрсұлтан Назарбаев ешқашан қарастырған жоқ. Президент жаңа әліпбиде «еш ілгек те, артық нүкте де болмауы керек» деп түсіндірді. Назарбаев бекіткен жаңа латын әліпбиі кирилл әліпбиіне сәйкес келетін апострофтардан тұрады, жұртшылық пен тіл мамандары тарапынан түрлі пікірлер айтылды[1].

2019 жылға қарай ақпарат агенттігінің сайты латынша қазақ тіліндегі нұсқасында 2018 жылғы қайта қаралған романизация жүйесін қолдана бастап, нәтижесінде түрік латын негізіндегі жүйеден бас тартты; дегенмен, Қазақша Уикипедия мен Google Translate әлі күнге дейін агенттіктің латын графикасын пайдаланады. Google Translate оны романизация үшін пайдаланады.

Әлеуметтік желідегі қазақ тілі әуесқойларының «Kazak Grammar» тобы 2018 жылғы ресми жүйенің ерекшеліктерін ҚазАқпарат жүйесімен біріктіретін, әсіресе түрік тіліндегі дауысты дыбыстардың диакритикамен сақталуын біріктіретін балама романизация жүйесін ұсынды. Бірақ 2020 жылдың басында топ бағытындағы күтпеген өзгеріс болып, топ әліпбидің 2019-2020 жылдарға арналған қайта қарауын көрсететін жаңа романизация келісімдерімен бірге «Noqat» ретінде қайта құрылды.

Тарихы өңдеу

  • 1920 жылы 13 тамызда РОСТА-ның (Ресей телеграф агенттігі) Орынбор - Торғай бөлімшесі деп аталатын қазақ жаңалықтарының алғашқы агенттігі құрылды.
  • 1925 жылы — ҚазРЕСТ деп қайта аталды.
  • 1937 жылы — ҚазТАГ деген атаумен Қазақ КСР-нің Министрлер Кеңесіне берілді.
  • 1991 жылы ҚазТАГ қазақ мемлекеттік мәртебесін иеленді.
  • 1997 жылы 10 қыркүйекте Қазақстан Республикасы Президентінің № 3625 Жарлығымен ҚазААГ республикалық ақпарат агенттігі деп қайта аталған.[2]
  • 2002 жылы 8 қарашада ҚР Үкіметінің № 1186 қаулысына сәйкес ҚазААГ базасында «Қазақ ақпарат агенттігі» Ұлттық компаниясы — «ҚАЗАҚПАРАТ» ҰҚ құрылған.
  • 2002 жылы Қазақстан Республикасы мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің республикалық қазыналық кәсіпорны “Қазақ ақпарат агенттігі” (ҚазААГ) негізінде құрылды. Ақпарат кеңістігіндегі бәсекелестікке қабілетін артырып, дамыту, қазіргі менеджмент пен маркетинг негізінде инвестиция тарту мақсатымен құрылған Қазақпаратқа елдің саяси, экономикалық және мәдени өмірі көріністерінен сапалы талдау жасалған жедел ақпарат әзірлеп таратып отыру міндеті жүктелген. Қазақпарат жоғарғы билік буындарындағы тағайындаулар мен өзгерістер, президент жарлықтары мен үкімет қаулылары жөнінде мейлінше дәл ресми ақпарат береді, республиканың барлық облыстарының экономикалық, мәдени ең соңғы жаңалықтарын ұсынады. Қазақстан, Орталық Азия, Еуразия экономикалық қауымдастық, ТМД және Балтық жағалауы елдері жаңалықтары қазақ, орыс тілдерінде, Қазақстан мен Орталық Азия жаңалықтары ағылшын тілінде жедел таратылып тұрады. Агенттіктің электронды таспаларын жаздырып алушылар саны 150-ден асады. Ол ақпарат агенттіктерінің 5 халықаралық ассоциациясына мүше (Азия және Тынық мұхит елдерінің, ТМД елдерінің, түркі тілдес елдердің, экономикалық ынтымақтастық ұйымына қатысушы елдердің, Каспий маңы мемлекеттерінің), 12 шетелдік ақпарат агенттігімен тікелей байланыс орнатқан. Шет елде (Пекинде) өз тілшілерінің қосыны бар.

80 жылдық тарихы бар ҚазААГ (бұрын ҚазТАГ) алғашқы жұмысын 1920 жылы РОСТА-ның Орынбор бөлімшесі ретінде бастады. Ол осы уақытта Қазақстан өмірінде болып жатқан сан алуан жаңалықтар мен еңбекшілердің игілікті істері, одақ, республика көлеміндегі барлық елеулі оқиғалар жөнінде ақпараттар беріп отырды. Елдің санасын оятуға, оны сауаттандыру ісіне өзіндік зор үлес қосып, насихатшы және үгітші бола білді. Кейін ТАСС-тың өзгертілуіне орай бірнеше мәрте атауын өзгертті. 1) 1920 – 37 жылдары бұл кезде РОСТА-ның Орынбор – Торғай бөлімшесі, КирРОСТА [РОСТА-ның қырғыз (қазақ) бөлімшесі], ҚазТАСС (ТАСС-тың қазақ бөлімшесі) болып құрылған; хабар телеграф, пошта арқылы таратылды; 2) 1937 – 90 жылдары: бұл кезеңде ҚазТАГ (ҚазКСР Министрлігі Кеңесі жанындағы телеграф агенттігі) болып қайта құрылып, оған ҚазКСР Министрлігі кеңесі мемлекеттік к-тінің құқығы берілді.

  • 2008 жыл – «Қазақ ақпараттық агенттігі» Ұлттық компаниясы» АҚ Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 3 шілдедегі № 668 қаулысына сәйкес «Арна Медиа» Ұлттық ақпараттық холдингі» АҚ құрамына енді.
  • 2010 жылы - ҚР Үкіметінің 2010 жылғы 5 мамырдағы № 378 қаулысымен «Арна Медиа» Ұлттық ақпарат холдингі» АҚ таратылды, ал холдингке кіретін компаниялар, оның ішінде «ҚазАқпарат» ҚР Байланыс және ақпарат министрлігіне берілді.
  • 2011 жыл – Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 1 тамыздағы № 887 қаулысына сәйкес «Қазақ ақпарат агенттігі» Ұлттық компаниясы» Акционерлік қоғамы таратылып, «Қазақстан» Республикалық телерадиокорпорациясы» Акционерлік қоғамына біріктірілді.
  • 2012 жылы – Қазақстан байланыс және ақпарат министрлігі таратылды
  • 2013 жыл – «Қазақстан» Республикалық телерадиокорпорациясы» Акционерлік қоғамы Басқармасының шешімі негізінде 16 қазанда «Қазақпарат» Халықаралық ақпараттық агенттігі» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі тіркелді.
  • 2014 жыл – 6 қаңтарда «Қазақпарат» халықаралық ақпараттық агенттігі өз қызметін бастады.
  • 2019 жылы – «Мемлекеттік мүліктің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 27 тамыздағы № 631 қаулысымен «ҚазАқпарат» халықаралық агенттігі» ЖШС құрамына «Қазконтент» АҚ қосылып, «ҚазАқпарат» халықаралық ақпарат агенттігі» акционерлік қоғамы болып қайта құрылды.
  • 2022 жылы – «ҚазАқпарат» халықаралық ақпарат агенттігі» «Қазақстан Республикасы Президентінің телерадиокешені» коммерциялық емес акционерлік қоғамына қосылу арқылы қайта құрылды.
  • 2023 жылы – «Қазақстан Республикасы Президентінің телерадиокешені» коммерциялық емес акционерлік қоғамының атауы «Қазақстан Республикасы Президентінің телерадиокешені» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорыны» болып қайта құрылды, «Қазақпарат» - «Казинформ» халықаралық ақпарат агенттігі» оның құрамына кіреді.

Компания туралы өңдеу

Компанияның міндеті еліміздің ішкі және сыртқы саясатын ақпараттық қамтамасыз етуді, сондай-ақ әлемдік ақпараттық кеңістікте Қазақстанның оң беделін қалыптастыруды жүзеге асыру болып табылады.

Компанияның қызметі өз қызметін ақпараттық қызмет көрсету нарығында 85 жылдан астам жүзеге асырған және республикадағы жалғыз мемлекеттік ақпараттық агенттік болып табылған бұрынғы ҚазААГ (бұрынғы ҚазТАГ) жұмысын жалғастыруға және дамытуға бағытталған.

ҚазТАГ-ҚазААГ-тың заңды мұрагері болып табылатын Компания өз қызметінің негізгі профилін сақтап қалды. Еліміздің аумағында жұмыс істейтін ақпараттық агенттіктер арасында Компанияның республиканың барлық аймағында Қазақстанның қоғамдық-саяси, экономикалық және мәдени өмірінде болып жатқан оқиғалар туралы жедел және объективті ақпаратты жоғары кәсіби деңгейде ұсынуға мүмкіндік беретін корреспонденттік пунктерінің тармақталған жүйесі бар. Нью-Йоркте, Брюссельде, Мәскеуде, Пекинде, Ташкентте, Бішкекте шетелдік меншікті тілшілер бөлімі бар.

Халықаралық ынтымақтастық өңдеу

ҚазАқпарат- АТААҰ ақпарат агенттіктері халықаралық қауымдастығының мүшесі (Азия мен Тынық мұхит елдерінің Ақпараттық Ұйымдары); Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының қатысушылары — Мемлекеттердің ұлттық ақпарат агенттіктерінің қауымдастығының мүшесі (МҰАҚ), түркі тілдес елдердің ақпарат агенттіктері ұйымының (ТААҰ), ТҮРКСОЙ мәдениет және өнерді бірлесіп дамыту жөніндегі халықаралық ұйымның мүшесі.

ҚазАқпарат — ИТАР-ТАСС, РИА-Новости, КАБАР, БелТА, УкрИнформ және т.б ірі ақпарат агенттіктерінің серіктесі.

Дереккөздер өңдеу

  1. Kazakhstan Cheers New Alphabet, Except for All Those Apostrophes.
  2. "Қазақ энциклопедиясы",5 том