Қарама-қарсы жапырақты ербасы
Қарама-қарсы жапырақты ербасы (лат. Gentiana cruciata) – көкгүлдер тұқымдасы, көкгүл туысына жататын көп жылдық , шөп тектес өсімдік.
| Қарама-қарсы жапырақты ербасы | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||
| Gentiana cruciata L. | ||||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||||
|
Ботаникалық сипаты өңдеу
- Биіктігі 60 см-ге жуық.
- Тамыры қысқа әрі жуан, қоңыр түсті.
- Сабақтары біреу немесе бірнешеу болады, жапырақтары көп.
- Тамырынан тікелей өсіп шығатын эллипс тәрізді бір топ жапырақтары бар. Сабақ жапырақтары жіңішкелеу, қарама-қарсы орналасқан.
- Гүлдері сабақтарының жоғарғы жағында, жапырақтарының қуыстарында болады. Гүл тостағаншасы түтікшеге ұқсас, 4 тісті, 4 қалақшадан тұрады. Гүл тәжісі көк түсті, қоңырау тәрізденіп келеген, 4 гүл жапырақшасы бар.
- Жемісі көп тұқымды қауашақ, шілде-тамыз айларында гүлдейді.
Түрлері өңдеу
Қазақстанда ербасының - өкпе ербасы (Gentiana pneumonanthe) және Оливье ербасы (Gentiana olivieri) деген түрлері де өседі.
- Өкпе ербасының биіктігі 3 см-ге жуық.
- Оливье ербасысы республикамыздың оңтүстік аудандарында кездеседі. Гүлдері көк, сәуір, мамыр айларында гүлдейді. Олар тау етектерінде, далалы аймақтарда, ылғалды жерлерде өседі.
Емдік қасиеттері өңдеу
Дәрі жасау үшін олардың жер үстіндегі бөлігін, тамырын және тамыр сабағын жинап алады. Құрамында - генциамин деген алкалоидтар, глюкозидтер, майлар, эфир майлары, илік заттар, каротин, С дәрумені бар. Ербасылардың үш түрінің де емдік қасиеттері бір-біріне ұқсас:
- асқазанның жұмысын жақсартып, қышқылын көбейтіп, іш жүргізетін, өт айдайтын қасиеттері бар;
- қанның азаюын, ревматизмді, подаграны емдейді;
- көптен жазылмай жүрген жараларға өсімдіктің тамырын ұнтақтап себеді;
- өкпе ербасысы мен Оливье ербасысын халық медицинасында жөтелге қарсы қолданады.
Дәріні дайындау және қолдану тәсілі өңдеу
- Ербасының 2 ас қасығын 200 мл араққа қосып 10 күн тұндырады да, 20-30 тамшыдан күніне 3 рет ішеді.
- Аяқ көбірек терлейтін болса ербасының 1 бөлігін, емен қабығының 3 бөлігіне араластырып, қайнатындысына аяқты малып отыру керек.[2]