Қаратау ванадийлі алабы

Қаратау ванадийлі алабы - Түркістан облысында, Қаратау жотасының солтүстік-батыс бөлігіндегі ванадийлі кендері шоғырланған өңір. Мұнда алғашқы бақылау жұмыстары 1941 жылы, ал зерттеулер 1943-1951 жылдары жүргізілген.

Геологиялық құрылымы, сипаты

Қаратау ванадийлі алабының барлық кендері кембрийдің кремнийлі-ванадийлі формациясында шоғырланған. 100 км-ге созылған ванадий кентасы бар қабатта Баласауысқандық және Қорамсақ сияқты ірі, Талдық, Жоғары Ран және Қоскөл-Жанжек сияқты кіші кен алаңдары орналасқан. Баласауысқандық кенді алаңында шамасы мен тереңдігі бойынша әр түрлі ванадийлі будалар бар. Синклинальдік және антиклинальдік қатпарлардың кезектесе орналасуы, ванадийлі буданың қатпар қанаттарында 14 рет жер бетіне шығуына әкелген. Қатпарлардың қанаттары күрт еңіс, оңтүстік-батысқа қарай 50-85^°, ал солтүстік-шығысқа 80-81^°. Алаңда бойлық, көлденең лықсыма және бастырма типті жарылымдар дамыған. Қорамсақ кенді алаңы Баласауысқандық алаңының оңтүстік-шығысқа қарай тікелей жалғасы болып табылады. Қорамсақ тобы қатты сығылған бес синклинальден тұрады, олар антиклиналь қатпарларымен бөлінген. Қатпарлар осы солтүстік-батыс бағытында созылып, параллель орналасқан, қанаттарының еңістігі 70-80^°. Мұнда да бастырма, лықсыма және лықсыма-ығыспа типті жарылымдар дамыған. Кремнийлі, көмірлі-кремнийлі, сазды-көмірлі-кремнийлі, сазды-серицитті тақтатастардан құралған төм. кембрийдің қорамсақ свитасында ванадий мөлшері біршама көп. Қалыңдығы 0,2-3 м-дей ванадий кентасты горизонт будалар мен шағын қабатшалардан тұрады. Қалыңдығы біршама тұрақты болып келетін ванадийлі горизонттардың қатпарлануы және түрлі метаморфтық өзгерістерге ұшырауы ванадий кентастарының шөгінді тау жыныстармен бір мезгілде түзілгендігін көрсетеді.

Минералдары, құрамы

Бастапқы кентастарда антраксолит, роскоэлит, сульванит, ал тотыққан кентастарда узбекит, хьюэттит, коловратит, корамсакит минералдары бар. Кентастағы ванадий (V) оксидінің (V₂O₅) мөлшері 0,96-1,0% шамасында. Қоспа ретінде мыс (0,03%), қорғасын (0,001%), мырыш (0,5%), күміс, молибден, никель, кобальт, т.б. элементтер бар.