Қилыбай Үсенұлы Медеубеков
Қилыбай Үсенұлы Медеубеков ( Шымкент облысы Ленин ауданы Ленинское селосында 15 мамыр 1929 жылы туған - Алматы қаласында 3 мамыр 2015 жылы қайтыс болған) — ғалым, қоғам қайраткері, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы (1978), профессор (1979), ҚР Ұлттық ғылым академиясының академигі (1996) және Қазақстанның ғылым мен техникаға еңбек сіңірген қайраткері (1997).
| Қилыбай Үсенұлы Медеубеков | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 13 желтоқсан 1979 — 22 ақпан 1990 | ||
| Ізашары | Саттар Имашев | |
| Ізбасары | Нұрсұлтан Назарбаев | |
| ||
| 1989 — 1991 | ||
| ||
| 13 маусым 1975 — ақпан 1990 | ||
| Өмірбаяны | ||
| Партиясы | КОКП | |
| Дүниеге келуі | 15 маусым 1929 КСРО, Қазақ АКСРі, Шымкент облысы, Ленин ауданы, Ленинское селосы | |
| Қайтыс болуы | 3 мамыр 2015 (85 жас) Қазақстан, Алматы | |
| Марапаттары |      
| |
өңдеу  |
||
;_Flag_of_Kazakhstan_(1991%E2%80%931992).svg){kind=small}
| Қилыбай Үсенұлы Медеубеков | |
| Туған күні |
Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
|---|---|
| Қайтыс болған күні |
Lua error Module:Wikidata ішіндегі 39 жолында: attempt to concatenate field '?' (a nil value). |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми дәрежесі | |
| Ғылыми атағы | |
Сіргелі тайпасының Батыр-Жайдақ руынан шыққан.[1]
К.А. Тимирязев атындағы Мәскеу ауыл шаруашылығы академиясын бітірген (1953). Республиканың ғылыми-зерттеу мекемелерінде ғылыми жұмыстарымен айналысып, басшылық қызметтер атқарды. 1997 жылдан бастап Мал шаруашылығы және ветеринария ғылыми-өндірістік орталығында жұмыс жасады. Медеубековтың академик Ә.Еламановпен бірге жүргізген ғылыми-зерттеу жұмыстары нәтижесінде республикадағы биязы жүнді, жоғары өнімді қой тұқымы — солтүстік қазақ мериносы шығарылды. Ол академик В.А. Больмонттың бастамасымен қолға алынған ағылшынның биязылау кроссбред жүнді қойларын жерсіндіру, сондай-ақ линкольн, ромни-марш, бордер-лейстер бітімдес қойлардың отандық репродукторларын құру жұмыстарын жалғастырды. Оның негізгі ғылыми ізденістері бағалы қой тұқымдарының гендік қорын сақтауға, жетілдіру және көбейтуге, таза тұқымды австралия мериностарының репродукторын құруға, солтүстік қазақ мериносын асылдандыруға және биязылау жүнді, төлді көп беретін қой тұқымын шығаруға бағытталған.[2]
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің төрағасы (1980-1991 жж.), КСРО Жоғарғы Кеңесі Одақтар Кеңесінің депутаты (1979-1990), Ленин атындағы Бүкілодақтық ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының (ВАСХНИЛ) вице-президенті, оның Шығыс бөлімшесі төралқасының төрағасы қызметтерін атқарған.[3]
500-ден астам ғылыми еңбек жазған. Қазақстан Мемлекеттік сыйлық лауреаты (1974). Октябрь революциясы, “Халықтар достығы” және екі мәрте Еңбек Қызыл Ту ордендерімен, медальдармен марапатталған.
Кыйлыбай Үсенұлы Медеубеков(1929 жылдың 15 майының р.) -, қоғамдық және саяси қайраткер, профессор, ауыл шаруашылық ғылымның докторы, академик ұлттық академия ғылым Қазақстан республикасы және россиялық академияның ауыл шаруашылық ғылым қазақстандық ғалым. Жоғарғы ақылдың төрағасы КазКСР(1979-90), қазақ КСР(1975-90 жж.) жоғарғы ақылының депутаты, КСР(1989-91 жж.) жалғаулығының халықтың депутатының, Қазақстанның коммунистік партиясының құрылтайының қатарының уәкілімен және уәкілмен XXVI КОКП және КОКП құрылтайының XXVII құрылтайының сайлады 1948 жыл 10 классты селе Казыгуртского лениндік ауданның бітірді; 1953 жылға өзгелікпен Лениннің және ауыл шаруашылық академияның еңбектің қызыл знамени мәскеулік ордена зоотехникалық факультетін им. К. А. Тимирязевтің бітірді; 1957 жыл - бітір- аспирантураны ойдағыдай кандидаттық диссертацияны қорғады; 1957 жыл - министрлікпен ауыл шаруашылық КСР жалғаулығының ВАСХНИЛ қазақ филиалының әміріне деген оқтаулы болды; 1962 жылдың 17 қазанының болжамды мал шаруашылығымның(КНИИЖ) қазақ ғылыми-зерттеу технологиялық институтының директоры болды; 1978 жыл - докторлық диссертацияны тақырыпқа кроссбредного қой шаруашылығымның "ғылыми негіздері Қазақстанның" оңтүстігінде мал шаруашылығымның бүкілодақтық институтында қорғады; 1979 жыл - 1991 жыл - аттың Ленина ауыл шаруашылық ғылымының бүкілодақтық академиясының вице-президент, төраға ВАСХНИЛ күншығыс аймақтарының төралқасы болып сайланды; 1972 жыл – мүшесі-тілші сайлайды; 1982 жыл - академикпен сайлайды; 1980 жыл - 1990 жыл - қазақ КСР жоғарғы депутаты; 26 наурыздың 1989 - 26 1991 желтоқсаннан - халықтың депутатының халықтың депутат Съезда; 1980 жыл - 1991 жыл - қазақ КСР жоғарғы мәжілісінің төрағасы; 1992 жыл - ауыл шаруашылық ғылымның қазақ академиясының академигімен сайлайды; 1996 жыл - Қазақстан республикасының ғылымының ұлттық академиясының академигімен сайлайды; 1998 жыл - қазақ ұлттық аграрлық университеттің профессоры.
Академик Медеубаев К. У. бір мен өзінің оқушысымен кең ғылыми зертте- ша акклиматизацияға және игерушілікке құндардың қойдың ағылшын тұқымының полутонкорунных мясо-шерстных : линкольн жасады, ромни-марш, бордерлейстер, гемпшир, суффольк, оксфорддаун, шевиот, саутдаун, ал да ша мынадай қойдың меншікті репродукторының жаралған. көпжылдық ғылыми зертте- жеке нәтижелері на тақырыпқа кроссбредного қой шаруашылығымның "ғылыми негіздері бас Қазақстанның" оңтүстігінде в оның докторлық диссертациясының негізіне деген жатты, нешіншіні ол ара 1978 жылы ара мал шаруашылығы бүкілодақтық институт қорға-. Мясо-шерстных қойдың жаралғанының әдістемесі полутонкой кроссбредной жүнмен негізбен осы бағыттың үш жаңа тұқымының шығар- үшін: қазақ мясо-шерстной(МШК) үшпен вниутрипородными үлгілермен(1991 жылы апробирована) послужила Ажырат- үшін акжайиской(1996 жылы апробирована) Қазақстанының юго-западном аймағында - батысшыл аймақ үшін, бұл ел үшін тапшы кроссбредной жүннің өндірісінде асқан халық-сарамжал-саран мағына және Жанаркинская үш тұқымы екі үлгімен(2007 жылы апробирована) - орталықтың Қазақстаны үшін болды. Үшін жемісті қызметті ара ғылым, ауыл шаруашылық өндірістің дамуында, К. У. Медеубеков мемлекеттік және қоғамдық қызметін сыйла- еңбектің қызыл знамени екі орденами, қазанның революциясының орден, халықтың достығының орден, медаль "үшін айбынды еңбек в 1941-45 жж." ҰОС жыл., үшін маңғол халықтың республикасының(1976) "еңбектің өзгелігінің", үшін тыңның жерінің"(1974) "игерушілігін, ұмытылмас юбилей медальпен "60-лет жеңісті 1941-1945 жж." ұлы отандық соғысында. соңмен қолыммен әскердің генералының, советтік жалғаулықтың батырының В. Л. Говорова(2005 г.); 100 жас бер күн академиктің А. И. туғыз- Бараева(2008 г.); Қазақ КСР(1970, 1979 жж.) жоғарғы ақылының мәртебелі сауаттарымен; трижды аттың Ленина(1985, 1990, 1992 жж.) ауыл шаруашылық ғылымының бүкілодақтық академиясының мәртебелі сауатымен. Сыйлықтың лауреаты им. академиктің В. А. Бальмонта. ара 1997 жылы президенттің РК Н. А. жарлығымен К. У. Медеубекову Назарбаевы үшін үлкен үлесті в Қазақстанның аграрлық ғылымының дамуына ғылымның және Қазақстан" республикасының техникасының "еңбек сіңірген қайраткерінің атағы берілді.
Өмір жолы
өңдеу- 1948 жыл - Қазығұрт ауданының Ленинское селосында 10-сыныптық мектепте бітіруі;
- 1953 жыл - К.А. Тимирязев атындағы Ленин және Еңбек Қызыл Ту ордендарымен марапатталған Мәскеу ауыл шаруашылық академиясының зоотехникалық факультетін үздік бітірген;
- 1957 жыл — аспирантураны бітіріп, Медеубеков кандидаттық диссертациясын табысты қорғады;
- 1957 жыл — КСРО ауыл шаруашылық министрлігімен ЛАШҒБАның Қазақ филиалына жіберіледі;
- 1962 жылдың 17 қазаны - Қазақ ғылыми зерттеу технологиялық мал шаруашылығы институтының (ҚҒЗТМИ) директоры ретінде тағайындалды;
- 1978 жыл — «Оңтүстік Қазақстанның кроссбредтік қой шаруашылығың ғылыми негіздері» темасына Бүкілкеңестік мал шаруашылығы институтында докторлық диссертациясын қорғады;
- 1979 — 1991 жылдары — Ленин атындағы бүкілкеңестік ауыл шаруашылығы академиясының вице-президенті, ЛАҒШБАның Шығыс өкілдігінде Қазақстан және Қырғызстан бойынша председателі жұмыстарын атқарды;
- 1972 жыл — ЛАҒШБАның тілші-мүшесі ретінде тағайындалды;
- 1982 жыл — ЛАҒШБАның академигі ретінде тағайындалды;
- 1980 — 1990 жылдары — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңес депутаты;
- 1989 жылдың 26 наурызы — 1991 жылдың 26 желтоқсан аралығы — Халық депутаттар Кеңесінің Халық депутаты;
- 1980 — 1991 жылдары — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің председателі;
- 1992 жыл — Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдарының академиясының академигі ретінде тағайындалды;
- 1996 жыл — Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясының академигі ретінде тағайындалды;
- 1998 жыл — Қазақ ұлттық аграрлық университетінің профессоры.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Рахаев Нұрғали Баймаханұлы, Қамбарова Зухра Медеуқызы Сіргелі Батыр-Жайдақ шежіресі / Редактор: Раушан Өскенқызы — Алматы: Нұрлы Әлем, 2022. — 888 б. — 5000 таралым. — ISBN 978-601-205-708-9.
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том
- ↑ Назарбаев академик Қилыбай Медеубековтің қайтыс болуына байланысты көңіл айтты(қолжетпейтін сілтеме)
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|