Қылаң торғай

Қылаң торғай (лат. Passer indicus) — торғайтәрізділер отрядына жататын Торғайлар құстар туысының биологиялық түрі, үй торғайына өте ұқсас құс. Көпке дейін оларды бір түрдің түршесіне санады (кейбір жүйелеушілер әлі де солай санауда).

Қылаң торғай
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Құстар Сабы: Торғайтәрізділер Кіші сабы: Passeri Тұқымдасы: Passeridae Тегі: Торғайлар Түрі: Қылаң торғай
Екі-есімді атауы
Passer indicus

Таралуы

Бұл жарықты ұнататын құс Қазақстанда тек қана республиканың оңтүстік жартысында солтүстікте Торғай және Қарағандыға дейін қоныстанады. Отырықшы өмір сүретін үй торғайынан айырмашылығы - бұл Үндістан және Пәкстанда қыстайтын жыл құсы.

Биологиялық сипаттама

Қылаң торғайдың сыртқы көрінісі жарқын боялған, олардың басының екі жағы - шаңқандай аппақ. Аналықтары мен жас құстарын үй торғайдан ажырату қиындық келтіреді. Қылаң торғай адамнан алысырақ ұялайды, тек қана өте сирек жағдайларда іргелес қоныстануға мәжбүр болады. Әдетте қылаң торғайлар тау бөктеріндегі сазды жарлардағы індерде жайғасады, дегенмен орасан үлкен шар тәрізді ұяларын ағаштардың басына ашық салады. Шөлді жерлерден қырандардың және басқа ірі қанатты жыртқыштардың ұяларына қабырғалас орнығуды ұнатады. Тауға 200 метрден жоғары көтерілмейді. Шоғыр түзіп ұялайды, шоғырда 2-3-тен бірнеше жүздеген жұпқа дейін басады. Ересек құстар дән жейді, алайда балапандарды бунақденелілермен қоректендіреді. Қазақстанның оңтүстігіне - сәуірдің соңында, солтүстік жақта мамырда ұшып келеді.

Салындыдағы 5-6 сұр және күлгін сирек теңбілді көгілдір ақшыл жұмыртқаларды аналығы 12 күнге жуық басады. Ата- енелері балапандарды ұяда соншама күн, ұядан ұшқан соң тағы бірнеше күн қоректендіреді. Балапандар ұядан ұшқан соң үйір-үйір болып, қашан ұшып кеткенше қоныс аударады да, дәл осы кезде дәнді дақылдар егістігіне шабуыл жасап, басқа да торғайлармен бірлесіп ауыл шаруашылығына үлкен зиян келтіреді. Қазақстанның оңтүстігінде осы түрдің, әсіресе - қылаң торғайдың санын ретке келтіру жұмысы жүргізілуде.