Құлан қалашығы

Құлан қалашығы – Жамбыл облысының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің қатарына жататын археологиялық ескерткіш. ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандарының тізімдеріне енген.

Құлан ескі қала орны

Орналасқан жері

Тұрар Рысқұлов ауданы, Құлан ауылының шығыс және солтүстік-шығыс шеті.

Кезеңі

VІ-ХІІ ғасырлар.

Тарихи деректер

Құлан ескі қала орны дәстүрлі түрде қамалдан, шахристаннан және рабадтан тұрды. Ескі қаланың сарай кешені 2246 шаршы м ауданында орналасқан. Ең басынан ескі қала орны Сульджиб деп аталды, түрік тілінен аударғанда "Ең әдемі қала". Ол қарлұқтар мемлекетінің астанасы және Ұлы Жібек жолындағы маңызды сауда орталығы болды. Құлан VIII ғасырға жататындығы туралы ежелгі қытай деректерінде де айтылады. Араб саяхаттаушыларының сипаттамаларына қарайтын болсақ, Құлан үлкен тараз жолында орналасты және бекініс қабырғасы мен мұнаралары бар бекінген қала болды. Әр түрлі жылдары ескі қала орнын В.В. Бартольд пен А.Н. Бернштамм зерттеген. Келесі зерттеулер К.М. Байпақовтың басшылығымен өткізілді.
Қазба жұмыстары кезінде тұрғын үй кварталдарының, шарап жасау орындарының, үй-жайлардың, қабырғалары әдемі безендірілген бес үлкен сарайдың қалдықтары анықталды. Сонымен қатар, бірегей артефактілер табылды: керамикалық ыдыстардың фрагменттері, сазды шамдар, дөңгелек үстелдер – дастархандар, темірден жасалған фрагменттер, құстар мен адамдардың терракоттық кішкене фигуралары, сонымен қатар, ортасында шаршы пішінді саңылауы бар, исламға дейінгі дәуірге жататын ақсүйектердің бастары және көптеген т.с.с. заттар. Станокты көзе бұйымдар әр түрлі өсімдік, зооморфия және геометриялық оюлармен декорацияланған. Ескі қала жоспары мен архитектурасы бойынша орта ғасырлық басқа қалаларда кең таралған архитектоникасы және құрылыс материалдарынан ерекшеленеді. Бұл Құлан қаласын жаңа жергілікті бірегей сәулет бағытының шығу орталығы етеді. Құлан ескі қаласы ЮНЕСКО әлемдік мұралар тізіміне Чанань-Тянь-Шань дәлізіндегі Ұлы Жібек жолының нысаны ретінде қосылды.