Ұлттық ядролық орталық

Ұлттық ядролық орталық – ғылыми-зертеулік мекемесі. ҚР Президентінің қаулысымен 1992 жылы бұрынғы Семей полигоны әскери-өндірістік кешені, сондай-ақ республика аумағындағы осы салаға қатысты басқа да мекемелер мен нысандар негізінде құрылған. Орталық қызметінің негізгі бағыттары: Қазақстан аумағында ядролық қару сынағы зардабын жою; Қазақстанда атом энергетикасын дамыту мақсатында ғылыми-техникалық, технология және кадрлық негіз жасау; бұрынғы әскери-өнеркәсіптік Семей сынақ полигонын конверсиялау және оның ғылыми-техникалық әлеуетін бейбіт мақсатқа пайдалану; дүние жүзіндегі әлі жұмыс істеп тұрған полигондардағы ядролық қару сынағына бақылау жасау. Орталықтың ұйымдық құрылымы: Ядролық физикалық институты (Алматы қаласы, Курчатов қ., Батыс Қазақстан облысындағы Ақсай к.), Атом энергиясы институты (Курчатов қ.), Геофизикалық зерттеулер институты (Курчатов, Алматы, Ақтөбе, Қаскелең қалалары, Шығыс Қазақстан облысындағы Мақаншы ауданы), Радиациялық қауіпсіздік және экология институты (Курчатов қ.), «Байкал» кәсіпорны (Курчатов қ.), Қазақ мемлекеттік жарылыс жұмыстарының ғылыми-өндірістік орталық (Ал- маты қаласы). 1957 жылы құрылған Ядролық физика институты 1992 жылы Ұлттық ядролық орталық құрамына енді. Институт қызметінің негізгі бағыттары: ядролық физика, қатты дене және материалтану саласында іргелі зерттеулер жүргізу, радиоэкологияның ядролық-физикалық әдістерін дамыту, жоғары санатты мамандар даярлау. Атом энергиясы институты 1992 жылы Ресей Федерациясы Атом энергиясы министрлігінің «Луч» ғылыми-өндірістік бірлестігінің негізінде құрылған. Институттың басты мақсаты ҚР-да атомдық энергетика саласын дамыту үшін ғылыми-зерттеулік және тәжірибе-конструкторлық жұмыстарын, атом станциясы құрылыстарындағы атомдық және термоядролық энергетика, ғарыштық ядролық энергетикалық қондырғылар, радиациялық қатты дене физикасы мен реакторлық материалтану қауіпсіздігіне техникалық-экономикалық негіздеуді жүргізу. Геофизикалық зерттеулер институты 1993 жылы құрылған. 1994 жылдан Боровое, Қаскелең қалаларындағы геофизикалық обсерваторияларды, Ақтөбе, Курчатов қалаларындағы, Мақаншы ауданындағы сейсмикалық станцияларды біріктіреді. Институт ядролық сынақтарға бақылау жасау, олардың зардаптарын геологиялық-геофизикалық тұрғыдан зерттеу, инженерлік-геологиялық, гидрогеологиялық зерттеулер жүргізу, т.б. мәселелермен айналысады. Радиациялық қауіпсіздік және экологиялық институты 1992 жылы әскери және радиоэкологиялық бөлімшелері негізінде құрылды. Негізгі ғылыми бағыттары: радиоэколигиялық және сынақ жүргізілген немесе радиациялық қауіпті нысандары бар аймақтарға радиациялық бақылау орнату. Қолданбалы ғылыми-зерттеулер мен инженерлік-техника жұмыстарды атқаратын «Байкал» кәсіпорны КСРО Жалпы машина жасау министрлігі кәсіпорындарының негізінде құрылған (1992). Қазақ мемлекеттік қопару жұмыстарының ғылыми-өндірістік орталық құрылған (1993). Қызметінің негізгі бағыттары: жарылғыш материалдар өндіру, арнайы жабдықтар мен аспаптар, жарылу жұмыстарын механикаландыру құралдарын шығару, өндірістік жарылғыш заттарды өңдеу, сынау және қолдану бойынша жарылу жұмыстары аумағындағы құжаттарды жобалық және технологиялық сараптау, т.б. Ұлттық ядролық орталық Еуропа, АҚШ, Жапония, Франция, Бельгия, Үндістан, т.б. мемлекеттердің, жетекші халықар. ғылыми орталықтарымен тығыз байланыста жұмыс істейді. 1995 жылы Курчатов қаласында ядролық технология мүмкіндіктерін бейбіт мақсатта пайдалану және дамыту үшін бірлескен Қазақстан – Америка «SEMTECH» кәсіпорны құрылды. Кәсіпорын ғылым, техника саласында коммерциялық қызмет көрсетеді және озық технологияларды тарату, геол. зерттеулер жүргізу, атом электрстларының ядролық қауіпсіздігін сараптаумен айналысады. 1996 жылы Ұлттық ядролық орталығы негізінде екі кешеннен тұратын жоғары технологиялық Қазақстан – Америка «KK Іnterconnect» бірлескен кәсіпорны құрылды. Бұл кәсіпорын Курчатов және Алматы қалаларында (Алатау к.) орналасқан.