Ұлы Моғолдар падишаһтарының тізімі


Ұлы Моғолдар патшалығының падишаһыҰлы Моғолдар патшалығының басшысы, Ұлы Моғолдар әскерінің бас қолбасшысы.

Ұлы Моғолдар патшалығының падишаһы
Империялық

Ұлы Моғолдар патшалығының туы
Алғашқы падишаһы Бабыр (1526-1530)
Соңғы падишаһы II Баһадүр (1837-1857)
Лауазым пайда болды 30 сәуір 1526 жыл
Лауазым ыдыратылды 14 қыркүйек 1857 жыл
Резиденциялар

Бабыр өңдеу

Ұлы Моғолдар әулетінің негізін қалаушысы Бабырдың арғы атасы Әмір Темір еді. Темірдің үшінші баласы Миран шаһтан (Хорасан наменгері) Омар Шейх мырза (Ферғана әмірі) туды. Ал Омар Шейх мырзаның баласы Бабыр еді. Бабырдың анасы Құтлық Нигяр ханым Шыңғыс ханның ұрпағы еді. Сондықтан Ұлы Моғолдар әулеті Темір әулетінен ғана емес, Шыңғыс хан әулетінен де тарайды.

Бабыр әкесінен кейін Ферғананың әмірі (1494-1504) болған-ды, кейін Мәуереннаһрдың (1497-1498), Кабулдың (1504-1526) және Қандағардың әмірі (1512-1526) болды.

Мұхаммед Шайбани ханның Самарқанды жаулап алып, Мәуереннаһрда билік орнатуына байланысты Бабыр Ауғанстанға кетуге мәжбүр болды. Осында ол 1504 жылы Кабулды жаулап, сол жерде өзін "падишаһ" деп жариялады. Бабырдың Мәуереннаһрда арғы атасының патшалығын қайта жанғарту арманы өте зор болған-ды. Сондықтан падишаһ 1511 жылы шиит болған парсы шаһы I Ысмайылмен әскери одақ құрып, Самарқанды қайтарып алды. Алайда жергілікті сунниттік халық шииттік билікке наразы болды, және Бабыр қаланы қалдыруға тура келді. 1514 жылдан бастап Бабырдың Мәуереннаһр жайлы армандары Үндістан жайлы армандарға ауысты.

1519 жылдан бастап Бабыр Кабулдан Солтүстік-Батыс Үндістанға жорықтар жаса бастады. 1525 жылы Дели сұлтандығының сұлтаны Лоди Ибраһим шаһтың қас дұшпаны Аллам ханды көмекке шақырып, келесі жылы Делиге жорық бастайды. Сол жылдың сәуірінде падишаһ делилік сұлтанды Панипат шайқасында жеңді. Ал 1527 жылы раджпут раджасы Санграм Сингхті Кхануа шайқасында талқандады. Осы шайқастарда Бабыр зеңбіректер мен мылтықтарды сәтті қолданды. Ал Мұхаммед Шайбани ханнан ол тулгам секілді әскери әдістерді алып пайдаланды.

Солтүстік-Батыс Үндістанды жаулап алған Бабыр осылайша Ұлы Моғолдар патшалығының негізін қалайды. 1529 жылы патшалық құрамында Шығыс Ауғанстан, Панджаб және Ганг алқабы болды.

Падишаһтар тізімі өңдеу

Тақтық есімі Бетсуреті Билік мерзімі Билік ұзақтығы
1 әс-Сұлтан әл-Ағзам уә-л-Хақан әл-Мүкаррам Захиреддин Мұхаммед Жалалуддин Бабыр, Падишаһ-и-Ғази   30 сәуір 152626 желтоқсан 1530 4 жыл, 8 ай
2 әс-Сұлтан әл-Ағзам уә-л-Хақан әл-Мүкаррам, Жам-и-Сұлтанат-и-Хақиқи уә-Мажази, Сейіт әс-Салатин, Әбілмұзаффар Насыреддин Мұхаммед Хумаюн, Падишаһ-и-Ғази, Зиллуллаһ   26 желтоқсан 153017 мамыр 1540
22 ақпан 155527 қаңтар 1556
10 жыл, 4 ай
3 әс-Сұлтан әл-Ағзам уә-л-Хақан әл-Мүкаррам, Имам-и-Әділ, Сұлтан әл-Ислам, Каффатт әл-Анам, Әмір әл-Мүминин, Мәлік-и-Үндістан, Халифат әл-Мүтаали, Әбілфатх Жалаладдин Мұхаммед I Акбар, Сайып-и-Заман, Падишаһ-и-Ғази, Зиллуллаһ, Шаһиншаһ-и-Сұлтанат-үл-Хиндия-уә-л-Мұғалия   27 қаңтар 155627 қазан 1605 49 жыл, 9 ай
4 әс-Сұлтан әл-Ағзам уә-л-Хақан әл-Мүкаррам, Хушру-и-Гити Панах, Әбілфатх Нұреддин Мұхаммед Жаһангір, Падишаһ-и-Ғази   15 қазан 16058 қараша 1627 22 жыл, 1 ай
5 Шаһиншаһ әс-Сұлтан әл-Ағзам уә-л-Хақан әл-Мүкаррам, Мәлік-үл-Сұлтанат, Ала Хазірет Әбілмұзаффар Шихабаддин Мұхаммед I Шаһ Жаһан, Сайып-и-Қыран-и-Сани, Падишаһ-и-Ғази, Зиллуллаһ, Шаһиншаһ-и-Сұлтанат-үл-Хиндия-уә-л-Мұғалия   30 желтоқсан 16278 наурыз 1658 30 жыл, 3 ай
6 әс-Сұлтан әл-Ағзам уә-л-Хақан әл-Мүкаррам, Хазірет Әбілмұзаффар Мүхйиаддин Мұхаммед Аурангзеб Баһадүр I Әлемгір, Падишаһ-и-Ғази, Шаһиншаһ-и-Сұлтанат-үл-Хиндия-уә-л-Мұғалия   31 шілде 16583 наурыз 1707 48 жыл, 8 ай
7 Падишаһ-и-Мүмәлік, Әбілпейіз Кутубуддин Мұхаммед Ағзам, Шаһ-и-Әли, Шаһ Ғази   14 наурыз 17078 маусым 1707 3 ай
8 Сайып-и-Қыран, Муаззам Шаһ Әлемгір Сани, Әбіннасыр Сейіт Кутубуддин Әбілмұзаффар Мұхаммед Муаззам Шаһ Әлем I Баһадүр Шаһ, Падишаһ-и-Ғази   19 маусым 170727 ақпан 1712 4 жыл, 8 ай
9 Шаһиншаһ-и-Ғази, Әбілфатх Муиззуддин Мұхаммед Жаһандар Шаһ, Сайып-и-Қыран, Падишаһ-и-Жаһан, Шаһиншаһ-и-Ғази   27 ақпан 171211 қаңтар 1713 11 ай
10 Әбілмұзаффар Муинуддин Мұхаммед Шаһ Фарук Сийяр Әлем Акбар Сани Вала Шан, Падишаһ-и-Бахр-у-Бар   11 қаңтар 171328 ақпан 1729 6 жыл, 1 ай
11 Әбілберекет Сұлтан Шамсуддин Мұхаммед Рафиуд Дәреже Падишаһ-и-Ғази, Шаһиншаһ-и-Бахр-у-Бар   28 ақпан 17196 маусым 1719 4 ай
12 Рафиуд Даула Сұлтан Рафиуддин Мұхаммед II Шаһ Жаһан и-Сани, Падишаһ-и-Ғази, Шаһиншаһ-и-Бахр-у-Бар   6 маусым 171919 қыркүйек 1719 3 ай
13 Әбілмұзаффар Насыреддин Мұхаммед Шаһ, Сайып-и-Қыран-и-Сани, Падишаһ-и-Ғази   27 қыркүйек 171926 сәуір 1748 28 жыл, 7 ай
14 Әбіннасыр Мүжаһитуддин Мұхаммед Ахмет Шаһ Баһадүр, Падишаһ-и-Ғази   26 сәуір 17482 маусым 1754 6 жыл, 2 ай
15 Әбіләділ Ғазизуддин Мұхаммед II Әлемгір, Сайып-и-Қыран, Падишаһ-и-Ғази   2 маусым 175429 қараша 1759 5 жыл, 5 ай
16 Мұхаммед Мухи әл-Миллат III Шаһ Жаһан, Падишаһ-и-Ғази   10 желтоқсан 175910 қазан 1760 10 ай
17 Әбдуллаһ Жалалуддин Әбілмұзаффар Хамуддин Мұхаммад Әли Гауһар Шаһ Әлем, Сайып-и-Қыран, Падишаһ-и-Ғази   24 желтоқсан 175929 тамыз 1788
16 қазан 178819 қараша 1806
36 жыл, 9 ай
18 Насыреддин Мұхаммед Кіші IV Шаһ Жаһан, Падишаһ-и-Ғази   29 тамыз 178816 қазан 1788 2 ай
19 Әбу Насыр Муинуддин Мұхаммед II Акбар Шаһ, Сайып-и-Қыран-и-Сани, Падишаһ-и-Ғази   19 қараша 180628 қыркүйек 1837 31 жыл, 1 ай
20 Әбілмұзаффар Сиражуддин Мұхаммед II Баһадүр Шаһ, Падишаһ-и-Ғази   28 қыркүйек 183714 қыркүйек 1857 20 жыл

Қызықты деректер өңдеу

  • Егер алғашқы 165 жыл ішінде Ұлы Моғолдар патшалығында 6 падишаһ ауысса, қалған 165 жыл ішінде 14 падишаһ ауысты.