Әл-Ғасрул-Жәдид

«Әл-Ғасрул-жәдид»(«Жаңа ғасыр») - қоғамдық-саяси және әдеби-публицистикалық журнал. 1904-1907 ж. аралығында Орал қаласында шығып тұрған. Бастапқы кезде ол Оралдағы үшінші мешіт-медресе — «Мутыгия» шәкірттері шығарып тұрған «әл-Мағариф» газетінің (ұйымдастырушысы — осы медресе мүдәрисі, Мысырдағы әл-Азхар медресесінің түлегі Камаладдин Тухватуллин (Мутыги)) қосымшасы ретіңде қолжазба күйінде тарады. Кейін К.Мутыги журналды баспаханалық жолмен шығаруды ойлап, «Уралец» газетінің маңайына жиналған орыс социал-демократтарымен байланыс жасайды. 1906 ж. маусымда журналды шығаруға ресми рұқсат алады. 1904 ж. ол «Мутыгия» шәкірттерінің бірі Ғабдолла Тоқайды Орынборға, «Вакыт» газетінің баспаханасына баспагерлік кәсіпті үйренуге жіберіп, өзі Қазандағы Кәрімовтер баспаханасынан арнаулы қаріптер жиынтығын алып келеді. 1906 жылдан бастап «Уралец» газетін шығаратын баспахананың құрал-жабдығын иеленіп, «Тәраккый» (Прогресс) баспаханасы деп атап, «әл-Ғасрул-жәдид» журналын шығаруға кіріседі. 1906 жылдың басында журналдың тасқа басылған нұсқасы баспадан шығады. Таза ағартушылық-танымдық бағыттағы жәдид идеяларын таратып, ұлттың рухани дамуын тежеуші фактор ретінде сопынық ағымға ымырасыз шүйліккен «әл-Ғасрул-жәдид» аз ғана уақыт ішінде Ресейдің 24 қаласына таралып, танымал басылымға айналды. Оқырмандардың бірі журнал хақында «Егер 20 ғ-дың символдары бу, электр, болат қорыту болса, түркі милләтінің айнасы — жаңа ғасырдың «Жаңа ғасыры» деп жазды. Журнал авторларының қатарында Р.Фәхретдин, Ф.Корими секілді түркі қайраткерлері болды. Сондай-ақ редакцияда Ахмедфарит Ширвани, Тоқай, Харрас Айдаров, Ғалиасқар Ғафуров, т.б. қаламгерлер қызмет істеді. 1907 ж. наурыз айында «Тәраккый» баспаханасының жаңашыл-жәдидтер иелігінен ескішіл-қадимшілер қолына өтуіне байланысты «Әл-Ғасрул-Жәдид» шығуын тоқтатты.