Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы
Өзбекстанның кәсіпқой футбол лигасы, қысқаша UzPFL (өзб. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi / Ўзбекистон профессионал футбол лигаси, OʻzPFL / ЎзПФЛ) — Өзбекстан аумағындағы футбол командалары арасындағы кәсіби футбол жарыстарын үйлестіретін ұйым. 2008 жылы Азия футбол конфедерациясының ұсынысы бойынша Өзбекстан футбол федерациясынан жеке ұйым ретінде бөлініп шықты.
| Өзбекстанның кәсіпқой футбол лигасы | |
 | |
|
41°16′45″ с. е. 69°12′45″ ш. б. / 41.279036° с. е. 69.212472° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Мүшелік: | |
|---|---|
| Ұйым түрі: |
үкіметтік емес ұйым |
| Басшылары | |
| Бас директор | |
| Құрылуы | |
| pfl.uz | |
 Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы Ортаққорда | |
Суперлига, Өзбекстан Про лигасы, Бірінші лига, Футзал Жоғары лигасы және Бірінші лига, Өзбекстан кубогы, Лига кубогы, Өзбекстан Суперкубогы, Өзбекстан U19 және Өзбекстан U21 чемпионаттар мен басқа да осыған ұқсас кәсіби футбол жарыстарын ұйымдастыруды үйлестіреді. Бұл футбол клубтары арасында жарыстар ұйымдастырып, өткізетін, олардың спорттық және ұйымдастырушылық-басқару қызметі мен өзара қарым-қатынасына бағыт-бағдар беретін ұйым.
Өзбекстанның министрліктерімен, ведомстволарымен, кәсіпорындарымен және ұйымдарымен бірлесе отырып, түрлі деңгейдегі футбол жарыстарын өткізуге көмектесуде.
Лицензиялау бойынша Азиядағы жетекші лигалардың бірі.
2024 жылдың наурыз айындағы жағдай бойынша Өзбекстандағы бес компания лиганың ресми демеушісі болып табылады.
Тарих
өңдеу1992 жылы Өзбекстан футбол федерациясының ұйымдық құрылымына кірді және Өзбекстанда кәсіби футбол жарыстарын ұйымдастыруға жауапты бөлім болды. 2008 жылдың басында Азия футбол конфедерациясы Өзбекстан футбол федерациясына кәсіпқой футбол лигасын жеке ұйым ретінде бөлуді ұсынды. Ол 2008 жылдың 20 маусымында Өзбекстан футбол қауымдастығы мен футбол клубтарының жалпы жиналысында құрылды және Өзбекстан Республикасы Әділет министрлігінде 2 шілдеде тіркелді[1]. 2023 жылдың 10 қаңтарында Дүниежүзілік кәсіпқой футбол лигалары қауымдастығының мүшесі болды[2][3].
Мақсаты мен міндеттері
өңдеуӨзбекстан Кәсіпқой футбол лигасының негізгі мақсаты – Өзбекстан Республикасының футбол командалары арасында сәйкесінше Суперлига, Про-лига, Бірінші лига, футзалдан жоғары лига және бірінші лига, Өзбекстан кубогы, лига кубогы, суперкубок ойындарын ұйымдастыру. Өзбекстанның, Өзбекстанның барлық жас категориялары және басқа да осыған ұқсас кәсіпқой футбол бойынша жарыстар өткізуді үйлестіру, футбол клубтары арасында жарыстар ұйымдастыру және өткізу, олардың спорттық, ұйымдастырушылық-басқару қызметі және өзара қарым-қатынастары бойынша басшылық жасаудан тұрады[4].
Көшбасшылар
өңдеуФарход Магометов 2008-2017 жылдары ұйымның бірінші басшысы болып жұмыс істеген. 2017 жылдың қыркүйегінен 2019 жылға дейін ұйымды Амон Гафуров басқарды. Кейін 2019-2020 жылдары ұйымды Даврон Шоқбанов басқарды. 2020 жылдан 2022 жылға дейін уақытша бас директор қызметін атқарған Диёр Имомхожаев 2022 жылы ұйымның бас директоры болып тағайындалды.
| Аты | Тағайындалды | Шығарылды |
|---|---|---|
| Фарход Магометов[5][6] | 04.09.2008 | 04.09.2017 |
| Амон Гафуров[7] | 04.09.2017 | 17.06.2019 |
| Даврон Шогурбанов[8] | 17.06.2019 | 26.05.2020 |
| Дияр Имамходжаев[9] | 26.05.2020 | осы уакытқа дейін |
Атқару комитеті
өңдеуДияр Имамходжаев, бас директор[10].
Одил Ахмедов, Атқару комитетінің мүшесі, Өзбекстан футбол қауымдастығының вице-президенті[11].
Толабек Акрамов, Атқару комитетінің мүшесі, «Локомотив-Ташкент» футбол клубының вице-президенті[12].
Бахадир Мирзаев, Атқару комитетінің мүшесі, АТМК футбол клубының бас директоры[13].
Әлішер Юсупов, Атқару комитетінің мүшесі, «Насаф» футбол клубының менеджері[14].
Ойбекхан Ибрахимханов, Атқару комитетінің мүшесі, Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының заң кеңесшісі[15].
ӨзПФЛ қарамағындағы жарыстар
өңдеуСуперлига — Өзбекстан футбол жарыстары жүйесіндегі кәсіби футбол клубтары қатысатын ең жоғары дивизион. Ол 1992 жылы Оли лигасы деген атпен құрылған. Барлығы 14 команда қатысады. Чемпионат наурыз-қараша айларында өтіп, әр команда 26 кездесу өткізеді. 2018 жылға дейін жарыс ресми түрде Олий лига деп аталды. 2019 жылдан бастап титулдық демеуші алдымен Pepsi Super League, ал кейінірек, 2020 жылдан бастап Coca Cola Super League деп аталады. Өзбекстан чемпионаттары тарихында барлығы 41 клуб қатысып, оның 7-уі ғана чемпиондық тұғырға көтерілді: «Пахтакор» - 14 рет, «Нефтчи» - 5 рет, «Бунёдкор» - 5 рет, «Локомотив» – 3 рет, «Достық» – 2 рет, ЦСКА Ташкент – 1 рет, «Навбахор» – 1 рет. Әр жылдары Өзбекстан чемпионатында командалар саны әртүрлі болды. Алғашқы жылдары чемпионатқа 16 команда қатысса, кейін әр жылдары командалар саны 14, 18 және 20 болды. 2018 жылы чемпионат командаларының саны бір рет 12 болды.
Бұл Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы ұйымдастырған футболдан ел кубогы жарысы. Өзбекстан кубогы жарыстары 1992 жылдан бері ұйымдастырылып келеді. Жарыстың алғашқы жеңімпазы Наманган қаласының «Навбахор» клубы . Өзбекситон кубогының жеңімпаздары АФК Чемпиондар лигасына қатысу құқығына ие болды.
Өзбекстан кубогын ең көп жеңіп алған футбол клубы – Пахтакор (13 рет). Бунёдкор мен Насаф клубтары 4 рет, Навбахор және Локомотив клубтары 3 рет, Нефтчи клубы 2 рет, АГМК, Дустлик және Андижан клубтары 1 рет жеңіске жетті.
ПФЛ кубогы
өңдеуӨзбекстан лигасы кубогы — ерлер арасындағы жыл сайынғы футбол жарысы. Өзбекстан Кәсіпқой футбол лигасы мен Өзбекстан футбол қауымдастығы 2010 жылдан бері өткізіп келе жатқан жарыс 2016-2018 жылдары өткізілген жоқ. Өзбекстан лига кубогы алғаш рет 2019 жылы ұйымдастырылды. Оған негізінен Өзбекстан клубтары, сондай-ақ, Өзбекстан футбол федерациясының ұсынысы бойынша Qirgʻiziston, Tojikiston, Turkmaniston және Qozogʻiston футбол клубтары қатысады. Жарыстың алғашқы жеңімпазы – Ташкенттің «Пахтакор» командасы[16].
Бұл турнир 1 матчтан тұрады, онда өткен маусымдағы Өзбекстан кубогының жеңімпазы мен Олий лига чемпионы кездеседі. Егер Кубок пен Чемпионатты бір команда жеңіп алса, Чемпионатта екінші орын алған клуб Чемпионға қарсы ойнайды[17].
Про-лига
өңдеу2017 жылдың 21 қарашасында ПФЛ басшылығының шешімімен Өзбекстан бірінші лигасы 2018 жылғы маусымнан бастап ресми түрде Өзбекстанның Про-Лигасы болып өзгертілді. Лига 18 командадан 16 командаға дейін қысқарды[18].
Бірінші лига
өңдеуОл 2010 жылдан бері жұмыс істейді. 2010 жылғы маусымнан бастап бірінші лига жарыстары екі аймаққа бөлінді: шығыс аймақ және батыс аймақ. Шығыс өңірінің командалары Әндіжан, Наманган, Ферғана және Ташкент облысының футбол клубтарынан құралған. Батыс өңірінің командалары Сырдария, Жизах, Науаи, Самарқанд, Қашқадария, Сурхандария, Бұхара, Хорезм облыстарының және Қарақалпақстан Республикасының футбол клубтарынан құралған. Әр облыс бойынша қатысушы командалар саны: 12.
Өзбекстанның Бірінші лигасы бұрын футбол жүйесі бойынша екінші дәрежелі жарыс ретінде қызмет еткен. 2018 жылы Про-Лига құрылғаннан кейін Бірінші лига 2020 жылдан бастап қайта құрылды және қазір елдегі үшінші деңгейлі жарыс болып табылады.
Өзбекстан футбол жүйесі бойынша Суперлига командаларының жастар құрамалары өнер көрсететін жарыс. ӨзПФЛ ережесіне сәйкес оған 21 жас және одан кіші ойыншылар қатысады. U21 чемпионатының матчтары негізгі командалық матчтардан кейін бір күннен кейін ұйымдастырылады[19].
19 жасқа дейінгі жастар құрамасы Өзбекстан намысын футболдан жастар арасындағы әлем чемпионатында (U20), 19 жасқа дейінгі (U19) Азия чемпионатында және басқа да турнирлерде қорғайды. Супер Лига мен Про-Лига клубтарының 19 жасқа дейінгі командалары арасындағы жарыс. U19 чемпионаты 2021 жылы құрылған. Онда екі жоғары дивизионның барлық клубтары өз шәкірттерімен жеңіс үшін күреседі. Супер Лига мен Про-Лига клубтарының 19 жасқа дейінгі командалары арасындағы жарыс. U19 чемпионаты 2021 жылы құрылған. Онда екі жоғары дивизионның барлық клубтары өз шәкірттерімен жеңіс үшін күреседі[20].
Футзал жоғары лига
өңдеуФутзалдан Өзбекстан чемпионатының негізгі бөлімі. Оған еліміздің ең мықты футзал командалары қатысады. Жарысты UzPFL жеке ережелер негізінде өткізді және жеңімпаз команда ақыры футзалдан Азия чемпиондар лигасына қатысу құқығына ие болады[21].
Футзалдан Өзбекстан кубогы
өңдеуФутзалдан Өзбекстан кубогы — футзалдан Олий лига және футзалдан бірінші лига командалары қатысатын жыл сайынғы жарыс[22].
Футзал Бірінші лига
өңдеуБірінші футзал лигасына кәсіби және жартылай кәсіпқой футзал командалары қатысады. Клубтар футзалдан Бірінші лигаға қатысу үшін таласады.
18 жасқа дейінгі футзалдан чемпионат
өңдеу18 жасқа дейінгі футзал чемпионаты 2022 жылы құрылған. Жарыс Футзал лигасы клубтары жанындағы 18 жасқа дейінгі футзалшылар командаларының қатысуымен ұйымдастырылады және Азия футбол конфедерациясының Лицензиялау процесінің шарттарының бірі болып табылады. Өзбекстанның футзал лигасы 2007 жылдан бері өткізіліп келеді. Қазір Өзбекстанда 18 жасқа дейінгі 15 футзал командасы бар[23].
Ынтымақтастық жарыстары
өңдеу
Өзбекстан Республикасының Мемлекеттік қауіпсіздік қызметі, Спорт министрлігі және Жастар ісі жөніндегі агенттігімен бірлесіп, Мемлекеттік қауіпсіздік қызметі кубогы өтеді[24].
Сондай-ақ, жоғары білім, ғылым және инновациялар министрлігі, ішкі істер министрлігі және футбол қауымдастығымен бірлесіп студенттер кубогы үшін жарыстар өткізеді[25].
Демеушілер
өңдеуӨзбекстан кәсіпқой футбол лигасы 2018-2019 жылдары Pepsi компаниясымен ынтымақтастықта болды. 2019 жылдан бастап Coca-Cola Beverage Uzbekistan Өзбекстан Суперлигасының титулдық демеушісі болып табылады. Бұқаралық ақпарат құралдарында және ресми іс-шараларда Өзбекстан футбол чемпионатының жоғарғы дивизионы Coca-Cola Superliga деп аталады[26]. 2020 жылы «Apex Insurance» сақтандыру компаниясымен ынтымақтастық орнатты. Компания лигада тіркелген 1500-ден астам кәсіби ойыншыларды медициналық сақтандыруды қамтамасыз етеді[27]. 2021 жылдан 2022 жылға дейін Epsilon компаниясы, Madad Invest Bank акционерлік қоғамы, Turon Eco Cement және Джизак аккумулятор зауыттары демеуші болды[28]. 2023 жылдың 16 наурызында «BMB Holding» компаниясы Суперлиганың ресми демеушісі болды[29][30]. Сондай-ақ, 2023 жылы Olcha.uz ақпараттық порталы мен Centrum Air жеке авиакомпаниясы Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасының серіктестері болды. 2024 жылдың 28 ақпанында Өзбекстанның тұрмыстық техника нарығындағы ең ірі бренд Artel 2026 жылдың соңына дейін Суперлиганың титулдық демеушісі болды[31][32]. Осы жылдың 12 наурызында Uzcard компаниясы Өзбекстанның кәсіби футбол лигасының ресми серіктесі болды[33][34].
Жетістіктер
өңдеу
Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы Азия континентінде лицензиялау бойынша көшбасшылардың бірі болып табылады. 2021 жылдың қорытындысы бойынша Өзбекстанның 12 клубы Азия футбол конфедерациясының лицензиясын жеңіп алды және бұл құрлықтағы 3-ші үздік нәтиже ретінде тіркелді. 2021 жылы әйелдер командалары арасында Өзбекстанның 2 клубы Азияда бірінші болып лицензиялаудан сәтті өтті[35].
2021 жылдың қорытындысы бойынша UzPFL Өзбекстан Республикасы Әділет министрлігі мен Өзбекстан үкіметтік емес ұйымдардың ұлттық ассоциациясының «Ең ашық-20 ең ашық үкіметтік емес ұйымдары» тізіміне енді[36].
Ол ай сайын Өзбекстанның ең үздік футбол клубы, ең жақсы әйел/ер ойыншы, үздік төреші және басқа да номинациялардың жеңімпаздарын анықтап, жыл соңында олардың марапаттарын ұйымдастырады[37].
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Sport maktablari faoliyatini hamda sport maktablari trenerlari va mutaxassislari mehnatini moddiy rag‘batlantirish tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida. LexUz (23.09.2010).
- ↑ OʻzPFL Jahon Professional futbol ligalari assotsiatsiyasi aʼzosiga aylandi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 қаңтар 2023. Тексерілді, 10 қаңтар 2023.
- ↑ World Association of Professional Football Leagues
- ↑ PFL Superliga taqvimini o‘zgartirdi va o‘zgarishlarga izoh berdi. kun.uz.
- ↑ Diyor Imomxoʻjayev Omad sizga, Farhod Magomedov. championat.asia.
- ↑ Farhod Magomedov PFL direktorligidan bo‘shatildi. kun.uz (10.10.2017).
- ↑ PFL bosh direktori Omon G‘ofurov iste'foga chiqdi. kun.uz.
- ↑ Rasman: Davron Shakurbanov O'zPFL bosh direktori vazifasini vaqtincha bajaruvchi etib tayinlandi. championat.asia.
- ↑ Bukmekerlik idoralari, kelishilgan o‘yinlar va futboldagi korrupsiya. PFL rahbariyati bilan suhbat. kun.uz.
- ↑ O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2023. Тексерілді, 4 сәуір 2023.
- ↑ O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2023. Тексерілді, 4 сәуір 2023.
- ↑ O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2023. Тексерілді, 4 сәуір 2023.
- ↑ O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2023. Тексерілді, 4 сәуір 2023.
- ↑ O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2023. Тексерілді, 4 сәуір 2023.
- ↑ O‘zbekiston Professional futbol ligasi Ijroiya qo‘mitasi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 наурыз 2023. Тексерілді, 4 сәуір 2023.
- ↑ arxiv nusxasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 маусым 2023. Тексерілді, 30 қаңтар 2023.
- ↑ Ўзбекистон Суперкубоги - 2024. Сейткамолов, Кошелев, Пишур, Машарипов. Олдинги 8 та ўйинда кимлар майдонга тушган? (25 мамыр 2024).
- ↑ Oʻzbekiston Birinchi ligasi rasman O‘zbekiston Pro ligasi deb o‘zgartirildi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 маусым 2023. Тексерілді, 30 қаңтар 2023.
- ↑ https://www.transfermarkt.com/usbekistan-u21/startseite/verein/30418
- ↑ Uzbekistan U19. Transfermarkt.
- ↑ Futzal boʻyicha Oʻzbekiston milliy terma jamoasi.
- ↑ Futsal World Ranking
- ↑ Futzal chempionati. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 сәуір 2024. Тексерілді, 3 шілде 2022.
- ↑ DXX raisi kubogining tantanali taqdirlash marosimi bo‘lib o‘tdi.
- ↑ Poytaxt talabalari o‘rtasida Students cup musobaqasi o‘tkaziladi — PFL.
- ↑ Coca-Cola sponsors the 2019 Uzbekistan Super League
- ↑ PFL APEX INSURANCE bilan hamkorlikni uzaytirdi
- ↑ Жамоалардан пул оладиган эмас, уларга пул берадиган ташкилотга айланишимиз керак — ЎзПФЛ раҳбари.
- ↑ BMB HOLDING becomes official sponsor of Uzbekistan Professional Football League
- ↑ BMB Trade group Liga rasmiy homiysiga aylandi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 наурыз 2023. Тексерілді, 16 наурыз 2023.
- ↑ Artel O‘zbekiston Professional futbol ligasining titul homiyiga aylandi.
- ↑ Artel 2026 йил якунига қадар Суперлига титул ҳомийсига айланди.
- ↑ UZCARD O‘zbekiston futbolini rivojlantirish yo‘lida muhim qadam tashladi.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ UZCARD O‘FA va PFL rasmiy hamkoriga aylandi.
- ↑ Litsenziyalash yakunlari: 12 ta klub OFK litsenziyasini, 9 ta klub esa milliy litsenziyani shartli ravishda qo‘lga kiritdi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 қазан 2022. Тексерілді, 5 шілде 2022.
- ↑ Litsenziyalash yakunlari: 12 ta klub OFK litsenziyasini, 9 ta klub esa milliy litsenziyani shartli ravishda qo‘lga kiritdi. Oʻzbekiston Professional futbol ligasi. Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 қазан 2022. Тексерілді, 5 шілде 2022.
- ↑
PROFESSIONAL FUTBOL LIGASI TAQDIRLASH MAROSIMI - 2022
Сыртқы сілтемелер
өңдеу- Видео YouTube сайтында
- Үлгі:TikTok
- Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы Telegram сайтында
- Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы Instagram парақшасында
- Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы on Facebook
- Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы Twitter сайтында
- Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы // LinkedIn
- Өзбекстан кәсіпқой футбол лигасы // WhatsApp
- Устав ПФЛ Узбекистана (орыс.). ПФЛ Узбекистана.(қолжетпейтін сілтеме)