Өмір сүру ұзақтығы

Адамның күтілетін өмір сүру ұзақтығы — белгілі бір жаста өмірінің қалған орташа жылдарын бағалаудың статистикалық көрсеткіші болып табылады^[1]^[2].

Өмір сүру ұзақтығы, ұзақ өмір сүру және максималды өмір сүру ұзақтығы егіз ұғымдар емес. Ұзақ өмір сүру дегеніміз – популяцияның кейбір мүшелерінің салыстырмалы түрде ұзақ өмір сүру ұзақтығын білдіреді. Максималды өмір сүру ұзақтығы – қандай да бір тұлғаның ең ұзақ өмір сүру өлшемі яғни қайтыс болатын жасы. Математикалық тұрғыдан алғанда, өмір сүру ұзақтығы – бұл белгілі бір өліммен белгілі бір жаста қалған өмірдің орташа саны болып табылады^[3]. Өмір сүру ұзақтығы орташа болғандықтан, белгілі бір адам күтілетін өмір сүруге дейін немесе одан көп жылдар бұрын қайтыс болуы мүмкін.

Өмір сүру ұзақтығы өсімдіктер немесе жануарлар экологиясында^[4] және өмірлік кестелерде (актуарлық кестелер ретінде де белгілі) қолданылады. Өмір сүру ұзақтығы ұғымы өндірілген объектілер контекстінде де қолданылуы мүмкін^[5].

Адамның үлгілері (максималды өмір сүру ұзақтығы)

Дүние жүзінде расталып, дәйектелген ең ұзақ өмір сүру ұзақтығы 1875 жылдың 21 ақпаны мен 1997 жылдың 4 тамызы аралығында 122 жыл 164 күн өмір сүрген француз әйелі Жанна Кальментке телінеді^[6]. Биологтар Брайан Г.Хьюз және Зигфрид Хекими зерттеулеріне сәйкес, адамның өмір сүру ұзақтығын шектеуге ешқандай дәлел жоқ^[7]^[8]. Алайда, бұл зерттеудегі қателіктердің сипатына байланысты бұл көзқарасқа күмән келтірілді [9].

Жүз жастан асқан адамдардың өмір сүру ұзақтығы туралы жазбаларда көптеген салғырт қателіктер кетіп жатады. Мәселен, өмір сүру ұзақтығы бойынша алдыңғы әлемдік рекордшы Кэрри К.Уайттың ғұмыр жасы жиырма жылдан астам уақыттан кейін табылған құжаттағы қате болып шықты^[9].

Дереккөздер:

↑ "Life Expectancy" – What does this actually mean?". Our World in Data. Retrieved August 31, 2020.
↑ "Period and cohort life expectancy explained: December 2019 – Office for National Statistics". www.ons.gov.uk. Retrieved August 31, 2020.
↑ Arthur O'Sullivan; Steven M. Sheffrin (2003). Economics: Principles in Action. Pearson Prentice Hall. p. 473. ISBN 978-0-13-063085-8.
↑ John S. Millar; Richard M. Zammuto (1983). "Life Histories of Mammals: An Analysis of Life Tables". Ecology. Ecological Society of America. 64 (4): 631–635. Bibcode:1983Ecol.64..631M. doi:10.2307/1937181. JSTOR 1937181.
↑ Jump up to:a b Eliahu Zahavi, Vladimir Torbilo & Solomon Press (1996) Fatigue Design: Life Expectancy of Machine Parts. CRC Press. ISBN 978-0-8493-8970-2.
↑ Santrock, John (2007). Life Expectancy. A Topical Approach to: Life-Span Development (pp. 128–132). New York, New York: The McGraw-Hill Companies, Inc.
↑ "No detectable limit to how long people can live" (Press release). Science Daily. June 28, 2017. Retrieved July 4, 2017.
↑ Hughes, Bryan G.; Hekimi, Siegfried (June 29, 2017). "Many possible maximum lifespan trajectories". Nature. 546 (7660): E8–E9. Bibcode:2017Natur.546E...8H. doi:10.1038/nature22786. PMID 28658230. S2CID 4464500.
↑ Jump up to:a b c Newman, Saul Justin (December 20, 2018). "Errors as a primary cause of late-life mortality deceleration and plateaus". PLOS Biology. 16 (12): e2006776. doi:10.1371/journal.pbio.2006776. ISSN 1545-7885. PMC 6301557. PMID 30571676.

[1] "Life Expectancy" – What does this actually mean?". Our World in Data. Retrieved August 31, 2020.

[2] "Period and cohort life expectancy explained: December 2019 – Office for National Statistics". www.ons.gov.uk. Retrieved August 31, 2020.

[3] Arthur O'Sullivan; Steven M. Sheffrin (2003). Economics: Principles in Action. Pearson Prentice Hall. p. 473. ISBN 978-0-13-063085-8.

[4] John S. Millar; Richard M. Zammuto (1983). "Life Histories of Mammals: An Analysis of Life Tables". Ecology. Ecological Society of America. 64 (4): 631–635. Bibcode:1983Ecol.64..631M. doi:10.2307/1937181. JSTOR 1937181.

[5] Jump up to:a b Eliahu Zahavi, Vladimir Torbilo & Solomon Press (1996) Fatigue Design: Life Expectancy of Machine Parts. CRC Press. ISBN 978-0-8493-8970-2.

[6] Santrock, John (2007). Life Expectancy. A Topical Approach to: Life-Span Development (pp. 128–132). New York, New York: The McGraw-Hill Companies, Inc.

[7] "No detectable limit to how long people can live" (Press release). Science Daily. June 28, 2017. Retrieved July 4, 2017.

[8] Hughes, Bryan G.; Hekimi, Siegfried (June 29, 2017). "Many possible maximum lifespan trajectories". Nature. 546 (7660): E8–E9. Bibcode:2017Natur.546E...8H. doi:10.1038/nature22786. PMID 28658230. S2CID 4464500.

[9] Jump up to:a b c Newman, Saul Justin (December 20, 2018). "Errors as a primary cause of late-life mortality deceleration and plateaus". PLOS Biology. 16 (12): e2006776. doi:10.1371/journal.pbio.2006776. ISSN 1545-7885. PMC 6301557. PMID 30571676.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]