Өтеміс Герей (тат. Үтәмеш Гәрәй; шоқындырылғаннан кейін Александр Сафагиреевич; қай. 21 маусым 1566) — Қазан ханы (1549-1551), Сафа Герей мен Сүйімбикенің ұлы.

Өтеміс Герей
тат. Үтәмеш Гәрәй
Өтеміс Герей
Кішкентай Өтеміс анасы Сүйімбикемен бірге
Лауазымы
Ту
Ту
19-Қазан ханы
1549 — 1551
Ізашары Сафа Герей
Ізбасары Шаһғали
Өмірбаяны
Діні ислам
Дүниеге келуі 1546 (1546)
Қайтыс болуы 21 маусым 1566 (1566-06-21)
Жерленді Архангел соборы
Династия Герейлер
Әкесі Сафа Герей
Анасы Сүйімбике

Өмірбаяны өңдеу

1549 жылы әкесі Сафа Герей кенеттен қайтыс болғаннан кейін ол екі жасында таққа отырды. Кәмелетке толмаған хан тұсында анасы Сүйімбике регент болды. Ол Қырым әулетінің өкілі болғандықтан, 1551 жылы Қазан ақсүйектерінің қырымдықтарға қарсы көтерілісінен кейін оны қазандықтар анасы Сүйімбикемен бірге орыстарға берілді.

Сүйімбикені Қасым ханы, бұрынғы Қазан билеушісі Шаһғали ханға тұрмысқа берілді. Ал бала Иван Грозныйдың сарайында тәрбиеленді. Ол Чудовый монастырында шоқындыру рәсімінен өтіп, Александр есімін алды. Орыс деректерінде оны Александр патша деп атаған. Ол бірнеше рет Дербес жылнамалық жинақ миниатюраларында, соның ішінде Анастасия Романовнаны жерлеу көрінісінде бейнеленген.

1563 жылы Александр патша Иван Васильевич патшаның билеуші полкінің құрамында сол кезде Ұлы Литва кінәздігіне тиесілі Полоцкке қарсы жорыққа қатысты.

Ол жиырма жасында қайтыс болып, патша құрметімен — Мәскеу Кремлінің Архангел соборында жерленді[1].

Дереккөздер өңдеу

  1. Кінәз Николай Михайлович Мәскеу қорымы — СПб: Типография М. М. Стасюлевича, 1907. — Т. I. — 19 б.