Адай ата

 Басқа мағыналар үшін Адай (айрық) деген бетті қараңыз.

Адай ата – қазақ халқының қалыптасуында көрнекті рөл атқарған тарихи тұлға. Шежіре бойынша сегіз арыс адай елі осы Адай атадан тарайды.

Адай ата
Лауазымы
Адай хандығы
1435 — 1449
Өмірбаяны
Діні	Ислам
Дүниеге келуі	15 ғасыр
Әкесі	Елтай
Анасы	Қанбибі
Жұбайы	Жанар
Балалары	Құдайке Келімберді

Өмірбаяны

Адай бабаның тарих аясына шығуы 15-ші ғасырдың орта тұсы. Ол кенже немересі Мұңалдың қолында бақилық болған. Адайлардың Мұңалды қарашаңырақ иесі, киелі босаға, құт-береке дарыған «Мұңал ошақ» деп ерекше атайтыны да осыдан. «Мұңал ошағы» Қазығұрт тауының оңтүстігінде, білетіндер оны қасиетті қараорын деп кие тұтады.

Адайлардың ең көп тараған іргелі аталарының бірі – Қосай. Қосай ата Қарақалпақстанда, Нүкістің шығысы Назархан-Бестөбе қауымына жерленген. Жазушы Әбіш Кекілбайұлы Адайдың 1435–1449 жылдары 14 жыл хандық құрғанын жазады. Бұл тарихи деректі И.Трофимов пен Әнес Сарай нақтылай түседі.

Отбасы

Адай бабаның жұбайы Жанар – Қарақалпақ Жантаза байдың қызы деп айтылады. Құдайке мен Келімберді осы Жанардан туады. Адай тегі туралы деректемелерде шежірешілердің қай-қайсысы да Адайдың әкесі Елтай, шешесі Қанбибі екенін мойындайды.

Естелік

2007 жылы тарихи тұлға, рулы елдің атасы саналатын Адай атаға үлкен ас беріліп, ескерткіш орнатылды.

Пайдаланылған әдебиеттер

• Құлбайұлы Ы., Алтынды орда қонған жер, Ақтөбе, 1994;
• Маданов Х., Кіші жүздің шежіресі, А., 1994;
• Маңғыстау. Энциклопедия, А., 1997;
• Әбішұлы С., Өмір өрнектері, А., 2002.