Алабұлбұл немесе Қырқылдақ торғай (лат. Luscinia svecica) — сайрауықтар туыстасына жататын құс. Туыстың жалғыз түрі - (кейде бұлбұлдар туысына жатқызады).

Алабұлбұл

Амандық күйі

Least Concern (IUCN3.1)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Хордалылар
Табы: Құстар
Сабы: Торғайтәрізділер
Тұқымдасы: Muscicapidae
Тегі: Бұлбұлда
Түрі: L. svecica
Екі-есімді атауы
Luscinia svecica
(Linnaeus, 1758)

Luscinia svecica namnetum

Сырт пiшiнi

өңдеу

Дене тұрқы 15 см, қанатының ұзындығы 65—79 мм. Арқасы, қанаты қара ңоңы]і, құйрығы қоңыр қа-ра, маңдайы, көзінің айналасы, тама-ғы ақ, жемсауы кок тұсті. ¥ясын жерге жасап, 4—7 жұмыртқа салады. 13 - 15 күнде балапан басып шығарады. Қырқылдақ торғай осімдік жемісі және насекомдармен қоректенеді. Жақсы сайрайтын құс. Аталықтарының көктемде алқымының түсі көгілдір сарғыш немесе ақшылт дақтарымен - күзде - ақшылт болады.

Таралуы

өңдеу

Қырқылдақ торғай Солтүстік Еуропа, Оңтүстік Азия, Африкада, Ресейде батыс шекарадан Чукоткаға дейін (шөлді жерлерде кездеспейді), ңалың бұталы, өзен, көл жағаларында, таулы жерлерде 3500 м биіктікке дейін таралған. Қазақстанда Орал, Ырғыз, Шу, Іле, Қаратал өзендері және Алакөл алқабында кездеседі.

Мекендеуi

өңдеу

Еуразияда таралған; ТМД-да - Солтүстік-те орман тундыраға дейін- Оңтүстігінде тау және қырға дейін - елдің оңтүстігіне дейін таралған. Жыл құсы. Бұташалы жерлерде- батпақты - суаттардың жағалауы маңдарында кездеседі. Аталықтар дыбыстап жоғары көтеріледі де - қанаты мен құйырығын жая жерге төмендейді.

Қоректенуі, көбеюі

өңдеу

Ұяларын жерге салады. Жәндіктермен - күзде жемістерді жеп қоректенеді.[1]

Түршелері

өңдеу
  • Luscinia svecica abbotti
  • Luscinia svecica altaica
  • Luscinia svecica cyanecula
  • Luscinia svecica gaetkei
  • Luscinia svecica grotei
  • Luscinia svecica kobdensis
  • Luscinia svecica luristanica
  • Luscinia svecica magna
  • Luscinia svecica namnetum
  • Luscinia svecica occidentalis
  • Luscinia svecica pallidogularis
  • Luscinia svecica przewalskii
  • Luscinia svecica robusta
  • Luscinia svecica saturatior
  • Luscinia svecica svecica
  • Luscinia svecica tianshanica
  • Luscinia svecica volgae

Дереккөздер

өңдеу
  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN9965-08-286-3