Алексей Павлович Федченко

Алексей Павлович Федченко(7(19).2.1844, Иркутск – 3(15).9.1873, Монблан, Швейцария) – орыс ғалымы, табиғат зерттеушісі және саяхатшысы.

ФЕДЧЕНКО Алексей Павлович

Мәскеу университетін бітірген (1864).
Орталық Азияның физикалық географиясы мен геологиясы, флорасы мен фаунасы, антропологиясы мен этнографиясы жөніндегі еңбектерінің ғылыми маңызы зор.

• 1868 жылы Орыс география қоғамы ұйымдастырған экспедиция құрамында жұбайы О.А. Федченкомен бірге Орталық Азияға алғашқы саяхатын жасады.
• 1869 жылы Зерафшан аңғарының орографиялық ерекшеліктерін, гидрографиясын, жануарлары мен өсімдіктерінің таралу заңдылықтарын сипаттап жазды.

15 пункттің абсолюттік биіктіктері анықталды.
Зоологиялық (20 мың дана) және ботаникалық (8 мың түрі) коллекциялар мен гербарийлер жиналып, алғаш рет мәдени өсімдіктердің жергілікті атаулары тіркелді.
Түркістанның фаунасын зерттеу нәтижесінде оның жерортатеңіздік түрге ұқсастығын жазып, маңызды теор. қорытынды жасады. Екінші экспедиция барысында (1870) Зерафшан өзенің жоғарғы ағысын және Ескендір к-н зерттеді. Зерафшан аңғарының солтүстіндегі жотаны Түркістан жотасы деп, ал оңтүстіндегі жотаны Зерафшан және Гиссар жоталары деп атады.
Орталық Азия тауларының әр сатысындағы өзіне тән өсімдік жамылғысы мен жануарлар дүниесінің Гималай, тибеттік түрлеріне ұқсастығын анықтады.

• Ең маңызды саяхаты (1871) – Сырдария өзені маңындағы Қызылқұм шөлін зерттеу болды.

Қызылқұм фаунасын жерортатеңіздік жануарлар дүниесімен салыстыра қарап, оның одан көне екендігін дәлелдеді. Құрама жотасынан асып, Ферғана аңғары арқылы Алай жотасы мен Алай аңғарында болды. Түркістан жотасының мұздықтарын анықтап, Тянь-Шаньның батыс тармақтары туралы көптеген географиялық мәліметтер берді.
Ф. Алай сырты жотасын ашып, оның ең биік шыңын анықтады. Кейін ол Ленин (Қоңгур) шыңы (7439 м) деп аталды.

• 1871 жылы Батыс Еуропаға, Альпі тауын зерттеуге шықты. 1873 жылы 13 қыркүйекте Монблан мұздықтарының бірінде қаза тапты. Памирдегі ірі мұздықтардың біріне Федченко есімі берілген.