Астрида Иваска

Астрида Иваска
	Астрида Иваска
	Astrīde Ivaska
Туған кездегі есімі	Астридэ Хелена Хартмане; латышша Astrīde Helēna Hartmane
Туған күні	7 тамыз 1926
Туған жері	Рига, Латвия Республикасы
Қайтыс болған күні	24 наурыз 2015 (88 жас)
Қайтыс болған жері	Рига, Латвия
Азаматтығы	Латвия
Білімі	Филипп атындағы Марбург университеті
Мансабы	Жазушы, ақын
Шығармалардың тілі	Латыш тілі және ағылшын тілі

Астрида Иваска (латышша Astrīde Ivaska, туған кездегі есімі – Астридэ Хелена Хартмане (латышша Astrīde Helēna Hartmane); 7 тамыз 1926^[1], Рига^[2] – 24 наурыз 2015, Рига) — Латвиялық-америкалық жазушы-ақын. Ақын Ивар Ивасканың жұбайы.

Өмірбаяны

1926 жылы 7 тамызда Рига қаласында дүниеге келген. Әкесі – Мартиньш Хартманис, Латвия армиясының генералы, анасы – Ирма Мария Хартмане. Ағасы – компьютер ғалымы Юрис Хартманис. 1940 жылы Кеңес Одағы Латвияны оккупациялағаннан кейін генерал Мартиньш Хартманис КСРО түрмесіне қамалды^[3]. Ол 1941 жылы өлім жазасына кесілді, бірақ отбасы оның тағдыры туралы 1991 жылы КСРО ыдырағаннан кейін ғана білді^[4].

1944 жылы Астриданың анасы мен ағасы Германиядағы босқындар лагерінен кетті. Астрида Марбург университетінде тілдерді оқыды. Ол кейінірек былай деп жазды:«Марбургте мен үшін еуропалық зияткерлік өмір ашылды. Университетте жүрген үш жыл ішінде мен жеті шет тілімен жұмыс істедім, кейбірі тірі, біреулері әлдеқашан өлі, фин-угор мәдениеті саласымен айналыстым».

Астрида 1949 жылы магистр дәрежесін алды. Сол жылы ол сол университетте әдебиет және өнер тарихы бойынша докторлық дәрежесін алған эстон ақыны Ивар Иваскаға тұрмысқа шықты. Ерлі-зайыптылар АҚШ- қа көшті. Мұнда Ивар Иваска Миннесота штатындағы Олаф колледжіне оқытушы ретінде қабылданды^[3]^[4]^[5].

1967 жылы Астрида жұбайымен бірге Оклахома штатының Норман қаласына көшіп, Оклахома университетінде заманауи тілдер мен әдебиет профессоры болды. Ол адъюнкт болып жұмыс істеді және орыс, неміс, француз тілдерінен сабақ берді. Күйеуі Ивар университеттің «World Literature Today» әдеби журналының редакторы болды. Ерлі-зайыптылар көптеген авторлар мен сыншыларды өз үйінде қонақ етіп, оқулар мен әдеби шараларға қатысты^[3]^[5].

1991 жылы ерлі-зайыптылар Ирландияның Корк округіне көшті. Алайда, бір жылдан кейін, 1992 жылы Иварк Иваска қайтыс болды. Астрида 2001 жылы Ригаға оралуға мәжбүр болды^[3]^[5].

Шығармашылығы

Ивасканың алғашқы өлеңдер жинағы «Крещение озера» ( латышша Ezera kristības, 1966). Басқа жинақтарға «Зимний суд» ( латышша Ziemas tiesa, 1968), «Шаг в лесу» ( латышша Solis silos, 1973), «Извилистые заливы» ( латышша Līču loki, 1981), «На краю залежи» (ағылш. At the Fallow’s Edge, 1981), «Легкораненый» ( латышша Gaisma ievainoja, 1982) шығармалары кіреді. Оның жұмысының көпшілігі латыш тілінде жазылған, бірақ бір жинақ «Стихотворения Оклахомы» (ағылш. Oklahoma Poems, 1990) ағылшын тілінде жазылған^[3]^[4]^[6]^[7].

Оның басқа шығармаларына «Сюрпризы и открытия» ( латышша Pārsteigumi un atklājumi, 1984), балаларға арналған өлеңдер мен әңгімелер, сондай-ақ «Изгибы заливов: виды и пейзажи» поэтикалық саяхат эскиздер кітабы ( латышша Līču loki: Ainas un ainavas, 1981), «Изложения» өлеңдер жинағы (ағылш. Wordings ; 1987).жатады.

Марапаттары

«Үш жұлдыз» ордені — Мәдениет пен әдебиетті дамытуға қосқан үлесі үшін (Латвия);
«Ақ Жұлдыз» ордені — (Эстония);
Латвия Жазушылар одағының жыл сайынғы сыйлығымен марапатталды^[3].

Дереккөздер

↑ Bibliothèque nationale de France Autorités BnF (фр.): платформа открытых данных — 2011. https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb14571305t
↑ https://github.com/CarnegieHall/linked-data — 2017
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://www.worldliteraturetoday.org/blog/literary-tributes/tribute-astrid-ivask-literary-light
↑ ^a ^b ^c Aistars, Zinta (April 8, 2008). http://www.hercircleezine.com/2008/04/08/astride-ivaska-1926/
↑ ^a ^b ^c Twentieth-Century Eastern European Writers: Third Series.
↑ An Encyclopedia of Continental Women Writers. — ISBN 9780824085476. https://books.google.com/books?id=2Wf1SVbGFg8C&pg=PA106
↑ Contemporary East European Poetry: An Anthology. — ISBN 9780195086362. https://books.google.com/books?id=sF6TnmJFFYEC&pg=PR26

[1] Bibliothèque nationale de France Autorités BnF (фр.): платформа открытых данных — 2011. https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb14571305t

[2] ttps://github.com/CarnegieHall/linked-data — 2017

[:0-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://www.worldliteraturetoday.org/blog/literary-tributes/tribute-astrid-ivask-literary-light

[:1-4] Aistars, Zinta (April 8, 2008). http://www.hercircleezine.com/2008/04/08/astride-ivaska-1926/

[:2-5] Twentieth-Century Eastern European Writers: Third Series.

[6] An Encyclopedia of Continental Women Writers. — ISBN 9780824085476. https://books.google.com/books?id=2Wf1SVbGFg8C&pg=PA106

[7] Contemporary East European Poetry: An Anthology. — ISBN 9780195086362. https://books.google.com/books?id=sF6TnmJFFYEC&pg=PR26

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]