АҚШ монетасы

АҚШ монетасы – АҚШ-тың Теңге сарайында соғылған монеталар. 1792 жылдан бастап қазірге дейін шығарылады.

Сент-Годенстің 20 доллары АҚШ- ең әдемі қымбат теңгесі.

2010 жылдың екінші жартысында кең айналымдағы монеталардың көрсетілген бағасы:

1 цент (1 ¢) – күнделікті тұрмыстағы атауы пенни (ағылш. penny)

5 цент (5 ¢) – күнделікті тұрмыстағы атауы никель (ағылш. nickel);

10 цент (10 ¢) – монета күнделікті тұрмыста да, номиналды белгісінде де дайм (ағылш. dime — француз тілінен келген disme сөзі, мағынасы ондық бөлік, он тиын) деп атайды.

25 цент (25 ¢) – күнделікті тұрмыста да, номиналды белгісінде де квотер(ағылш. quarter — орыс. Четверть) деп атайды.

1 доллар (1$) — күнделікті тұрмыстағы атауы бак (ағылш. buck).

50 центтік монеталар (күнделікті тұрмыста да, номиналды белгісінде де хаф (ағылш. half — орыс. половина) деп аталады) шағын таралыммен, негізінен коллекция жинау үшін шығарылады. Тек аз ғана бөлігі айналымға түседі.

Сонымен қатар ескерткіштік, мерейтойлық және инвестициялық монеталар да соғылады.

Монеталар және ақша жүйесі

1792 жылғы монета акті АҚШ-та ақша жасау туралы заң негізінде биметалдық айналымның ақша жүйесіне енген. Заң 1-дің 15-ке сияқты алтын бағасының күміске арақатынасын бекіткен. Кез келген адам Теңге сарайына кесек алтын немесе кесек күміс алып келіп, жеткенше монета соқтыра алған.

Биметаллизм нарықтық айырбас талаптарына сай бола алмады. Мемлекеттің бекіткен алтын және күміс бағаларының қатаң арақатынасы әрқашан қызмет барысында сәйкесе бермейтін. Алтынның күміске шаққандағы бағасының ауытқуы ақша айналымының тұрақсыздығын тудырған. «Ең нашар ақша ең мықты айналымнан ығыстырылып шығарылады» деген Грешем заңы жарамсыз болып қалады. Осылайша алғыр, пысық адамдар айналымнан алтын монеталарды шығара бастайды. Кейін оларды балқытып, күміс кесектерге ауыстырып алады. Сонан соң тағы да күміс монеталар санына сәйкес көрсетілген баға бойынша алтынға айырбастайды. Күміске баға артқан кезде күнделікті қолданыстан күміс монеталар ығыстырылады.

Алтынның күміске шаққан бағасы кезеңімен қайта қарастырылады. 1834 жылғы монеталық актіге сәйкес алтынның күміске шаққан бағасы 1-ден 16 деңгейіне тұрақталды. 1853 жылы 1-ден 15,5 деңгейін құраған. Курстың ауытқуы жаңа түрдегі монеталардың пайда болуына әкелді. Дизайндегі өзгерісі көптеген монеталардың әрбір өзгерісінде болып отырған.

1873 жылы қабылданған монета акті тарихқа «1873 жылдың қылмысы» (ағылш. The Crime of 1873) деген атпен енген болатын. Де-факто АҚШ-тағы биметаллизмнің тоқтауына нүкте қойған. 1792 жылдан бастап қолданылып келген ақша жүйесі алтын монеталы стандартпен алмастырылды. Өткен ақша жүйесінен бас тарту бойынша күміс тауардың өз маңызына айналады. Доллар алтынның 90 пайызы болатын 1,67 грамына жеңіл әрі еркін айырбасталатын. Жаңа ақша жүйесіне ауысу кезеңі ауыртпалықсыз болмады. Алтынның күміске шаққандағы бағаның өсуі макроэкономикалық процестер қатары – дефляцияны, жұмыссыздар санының артуын (1894 жылы 18 пайызға дейін) тудырған болатын. Биметаллизмге қайта оралуы Уильям Брайанның 1896 жылы өткен сайлау алдындағы бағдарламасының негізгі бөлімдердің бірі болатын. Кейіннен ол сайлауда жеңіліс тапқан үміткерлердің қатарына қосылған.

1933 жылы «Ұлы Депрессия» аталған экономикалық дағдарыс көрінісінде президент Рузвельттің жарлығы алтын монеталы стандартын аяқталуына негіз болған. 1933 жылдан бастап АҚШ айналымға арналған алтын монеталарды соғуды тоқтатқан.

1965 жылы президент Линдон Джонсонның монеталық акті күміс монеталар соғуды шектеді. 1971 жылдан бастап айналымға арналған бағалы металды монеталар шығарылмады. АҚШ 2010 жылы алтыннан, күмістен және ақ алтыннан жасалатын тек инвестициялық және мерейтойлық монеталарды коллекция жиюшыларға арнап шығарады.

Теңге сарайы

Күні бүгінге дейін АҚШ монеталары Филадельфияда, Денверде, Сан-Францискода и Вест-Пойнтте (Нью-Йорк) орналасқан 4 теңге сарайында шығарылып келген.

Филадельфииядағы теңге сарайы ең ежелгісі (алғашқы монета 1792 жылы соғылған) және ең үлкені. Ол жерде 30 минут ішінде миллион монета шығаруға мүмкіндік болған. Денвер және Сан-Франциско теңге сарайлары күші жағынан едәуір аз болған. Вест-Пойнтте бағалы металдардан инвестициялық монеталар соғады.

Белгілі бір сарайда соғылған монеталарда балқытылып шағын әріп орналастырады. Ол әріп монетаның қай теңге сарайына тән екендігін білдірген.

АҚШ монеталарының шығарылу кезеңдері келесі теңге сарайларында жүзеге асырылған:

• Филадельфия — 1980 жылдан бастап P;
• Денвер — D (1906 жылдан бастап);
• Сан-Франциско — S (1854 жылдан бастапкүні бүгінге дейін);
• Вест-Пойнт — W (1976 жылдан бастап);
• Карсон-Сити — CC (1870-1893 жыладры;
• Шарлотт — C (1838-1861 жылдары);
• Далонега, Джорджия — D (1838-1861 жылдары);
• Жаңа Орлеан — O (1838-1909 жылдары).

Алтын монеталар

Тарихы

1792 жылы АҚШ конгресінде қабылданған монеталық актіге сәйкес алтын монета шығару мүмкін болады. Соған сәйкес теңге сарайы 2,5$, 5$ және 10$ номиналды алтын монеталарды шығара алған. Алғашқы алтын монета з жылдан соң 1795 жылы шығарылған. Сонымен қатар актіде монета салмағы, 91,67 пайыздық алтын монетаның сапасы, содай-ақ дизайннің міндетті болған элементтері көрсетілген. Ол элементтер:

• Аверсте (монетаның беткі жағы) азаттықты бейнелейтін сурет және «LIBERTY» жазуы бар болуға тиіс;

• Алтын және күміс монеталардың реверсінде (монетаның сырт жағы) АҚШ-тың геральдикалық белгісі – ақ басты бүркіттің суреті және «UNITED STATES OF AMERICA» деген жазуы болуы тиіс.

Актіге сәйкес монета салмағы құраған көрсеткіш:

• 17,5 г — 10$;
• 8,75 г — 5$;
• 4,37 г — 2,5$

1792 жылғы монеталық актіге сәйкес алтын мен күміс арақатынасындағы баға 1-ден 15 болған. Алайда Еуропадағы жағдайға байланысты алтынның күміске шаққандағы бағасы өсіп кетеді. Нәтижесінде осы типтегі алтын монеталардың көбі алыпсатарлық мақсатта қайта соғылады.

1834 жылы қабылданған актіде алтын және күміс монеталарының құрамы қайта қаралған. Соған сәйкес алтынның күміске шаққандағы бағасы 1-ден 16 деңгейінде тұрақтанады. Монетадағы алтынның құрамы 91,67 пайыздан 89,92 пайызға дейін төмендеген.

Монета салмағы төмендегідей көрсеткішті құраған:

• 16,7 г — 10 $;
• 8,36 г — 5 $;
• 4,18 г — 2,5 $.

1 және 20 номиналды екі жаңа алтын монеталардың шығуына Калифорниядағы бай алтын кенінің ашылуы себеп болады. 1849 жылы осы монеталарды шығару туралы монеталық акт қабылданды.

1853 жылы 3 долларлық монеталар шығарыла бастады. Оның алғышарты пошталық маркада 3 центке дейінгі ақшаның құлдырауы болады. Сенаторлардың бірі 3 центтік күміс және 3 долларлық номиналмен алтын монеталарды шығаруды ұсынады. 1853 жылы 21 ақпанда қабылданған монеталық акті бойынша 3 долларлы алтын монеталарды шығару рұқсат етіледі.

АҚШ-тағы Азаматтық соғыс соңында жақындарынан айырылған және әскери айырылудан қажыған көптеген американдықтардың шиеленіскен діни сезімдеріне байланысты 1865 жылы 3 наурызда заң қабылданып, заңға сәйкес 10 центтен аса барлық күміс монеталар және 3 доллардан жоғары алтын монеталарда «IN GOD WE TRUST» деген ұранды қамтылуы қажет. 1866 жылдан бастап монетаның реверсіне жазылған ұранмен монеталар шығарыла бастады.

1889 жылы құны 3 цент және 3 доллар тұратын монеталар, сондай-ақ алтын доллар шығарылымы тоқтатылды.

1933 жылы «Ұлы Депрессия» атауына ие болған экономикалық дағдарысқа байланысты АҚШ алтын монеталы стандарттан бас тартуға мәжбүр болады. Алтын монеталар айналымнан шығарылып, қайта балқытуға жіберіледі.

1986 жылы ұзақ үзілістен кейін троя унциясына сай 1/10, 1/4, ½ және 1 салмақтағы алтын монеталар қайта шығарыла бастайды. Алайда айналымға емес, инвестиция үшін еді. Осы монетадағы алтынның бағасы олардың номиналын едәуір арттырған болатын.

Монетаның түрлері және дизайні

Алғашқы монетада оюшы Роберт Скот Бостандық көрінісі үшін үлгі ретінде әйгілі суретші Гилберт Стюарт салған АҚШ тұңғыш банкі президентінің қызы, АҚШ-тың ең сұлу әйелдерінің бірі саналатын Анна Виллинг Бинхемнің портретін қолданған. Осыған орай, күміс монеталардан ерекшеленіп, алтын Бостандық сол кезеңде АҚШ-та сәнге айналған. Әйелдер шляпасын бейнелеген бұл монета ағылш. Turban Head атауына ие болған. Президент Томас Джефферсонның кезінде ескі үлгідегі монета алмастырылып шығарылған. Жаңа сериялы монетаға оюшы ретінде неміс иммигранты Джон Райх таңдалған. Оның жасаған монета дизайні сәтті болып шығады. Бүркіт бейнесі монетаның реверсінде, ал аверсінде оюшы көңілдесі бейнеленген.

1834 жылы монета құрамының өзгерісі оның жаңа дизайнге қажеттілігін көрсетеді. Жаңа дизайнді Вильям Книссо дайындаған. Бостандықты бейнелеген әйел суреті антикалық барельефті еске салады. Бұл біршама наразылық тудырады. Осыған байланысты монета 5 жыл ғана шығарылған. Кейіннен оюшы Кристиан Гобрехтом жасаған монетаның жаңа үлгісі шығарылады.

Келесі өзгеріс президент Теодор Рузвельттің кезінде және оның келісімімен жасалған.

Күміс монеталар

Тарихы

1792 жылғы монеталық актіде 1$, 50¢, 25¢, 10¢ («дайсм» деп аталған) және 5¢ (жарты дайсм) номиналды бірнеше күміс монеталар шығару қарастырылды. Алғашқы күміс монеталардың салмағы:

• 27 г — 1 доллар
• 13,5 г — 50 цент
• 6,74 г — 25 цент
• 2,7 г — 10 цент
• 1,35 г — 5 цент

Монета соғу кезінде 89,24%-тік күміс қолданылған. 1830 жылдары 90%-тік күміс пайдаланыла бастады. Биметаллизм кезіндегі күмістің алтынға шаққандағы бағаның нарықтық ауытқуы монета құрамындағы бағалы металдарды қайта қарауға әкелді. 1853 жылы 1-ден 16 деңгейіндегі алтынның күміске қатынасы 1-ден 15,5 деңгейіне түскен. 1873 жылы күміс монеталардың салмағы биметаллизмнен алтын монеталы стандартқа ауысу кезінде қайта қаралады. Аз уақытта 3 центтік (1851—1873) және 20 центтік күміс монеталарын шығарған. 1965 жылы Линдон Джонсон өзінің жарлығымен күнделікті қолданысқа арналған күміс монета шығаруды (50 центтен басқа) тоқтатқан. Қазіргі таңда күміс монеталар айналымға емес, коллекция жинаушыларға ғана арналып шығарылады.

Монеталық түрі және дизайні

АҚШ-тың ең бірінші шығарылған 5 центтік күміс монетаның таралымы небәрі 1500 дана болған. XX ғасырдың бірінші жартысына дейін аверсте Бостандықтың символы – әйел көрінісі бейнеленген. 1932 жылы ғана Бостандық символы 25 центте Вашингтонның (туғанына 200 жыл болғанда), 1946 жылы 10 центте Рузвельттің, 1948 жылы 50 центте Франклиннің бейнесімен алмастырылды. 1794-1795 жылдардағы монета дизайні сәтсіз деп танылып, сын туғызған. 1796 жылдан 1807 жылға дейін Анна Виллинг Бинхемің алтын монетадағы портреті секілді күміс монетада да Бостандық соның мүсінімен әсемделген. Морган долларының (оюшының есіміне қойылған) өз алдына жеке тарихы бар. 1873 жылдан бастап долларлы монета алтыннан шығарыла бастады. 1873 жылға монета актісінен кейін күміс ақша баламасы болуды тоқтатады. 1878 жылғы Бленд-Эллисон актісіне (ағылш. Bland-Allison Act) сәйкес, теңге сарайы күміс топтамасын ақша өндірісіне жоғары бағамен алып, нәтижесінде тағы да долларлық күміс монеталар шығаруға мәжбүр болады. 1873 жылдан бастап 3 және 5 центтік күміс монеталар шығару тоқтатылған. Отырған жанды бейнелеген Бостандық символы бар монеталар айналымда 50 жылдан аса қолданылған. Осыған байланысты төмен сапалы, суреті өшуге жақын болған монеталар көптеп жиналып қалған.бұл жағдай 1892 жылы жаңа үлгідегі монетаның шығуына түрткі болған. 1916 жылы Бірінші дүниежүзілік соғыстың қызған кезінде патриоттық символ бейнеленген 10, 25 және 50 центтік күміс монеталар шығарылды. Бірінші дүниежүзілік соғыстағы жеңіс құрметіне жаңа долларлы монеталар шығарылады. «Ұлы Депрессия» кезінде АҚШ-тағы экономикалық жағдай құлдырап және жұмыссыздық саны артып, халықтың өмір сүру деңгейі төмендеп кетеді. Джордж Вашингтонның туғанына 200 жыл толғанын атап өту қарсаңында халықтың көңіл-күйі мен патриоттық сезімін көтеру үшін жаңа үлгідегі 25 центтік монета жасап шығарған. Бұл монетадағы Бостандық символына ретінде Вашингтон бейнеленген. Кейіннен Бостандық басқа да монеталарда алмастырылды. Күміс монетаның соңғы өзгерісі 1964 жылы болған.

Қымбат емес металдардан жасалған монеталар

Күнделікті тұрмыста қолданысы

2010 жылы күнделікті тұрмыс жағдайында қымбат емес металдардан: латунь, цинк, мыс-никель қорытындысынан жасалған монеталар (марганец пен цинк қоспаларымен немесе бұл қоспаларсыз да ) айналымда жүр. Теориялық тұрғыдан алғанда АҚШ-тағы 1972 жылы соғылған монеталар заңда төлем құралдары болып табылады. Алайда бұрынғы кезеңдегі және (монета құрамындағы металл құныны қарай) қымбат монеталар немесе номиналды құнынынан асып кететін нумизматикалық құны бар монеталар айналымда кездеспейді.

Бір цент

Күнделікті тұрмыста Линкольннің бейнесі бедерленген бір центтік монеталардың бірнеше типі кездеседі. 1959 жылы Линкольннің дүниеге келуінің 150 жылдығына орай, реверс дизайні өзгерді. Монетадағы бидай масақтарының орнына Линкольн мемориалының суреті орналастырылды. Сақталған нұсқаларында тізбек араларында 16-шы америка президентінің бейнесін ажыратуға болады. Монетаның осы түрі миллиардталған тиражбен соғылды.

Кезекті мерейтой уақытында (туғанына 200 жыл) Авраам Линкольннің өмірінің негізгі кезеңдерін бейнелейтін 4 монетаның соғылуымен белгіленді.

2010 жылы монета дизайні тағы да өзгерді - реверске мемлекеттік және ұлттық бірліктің символы болған 13 тік белдікті қалқан орналастырылды.

• 
  Монета аверсі
• 
  2009 жылғы монета реверсі. Линкольн дүниеге келген үй.
• 
  2009 жылғыС 1959 по 1962 монета реверсі. Президентсттік кезеңі.

Әр жылдары монета құрамы өзгеріп отырған. 1959 жыл мен 1962 жыл аралығында центтер қоладан (95 % Cu, 5 % Sn/Zn) , 1963 және 1982 жылдар аралығында латуннан (95 % Cu, 5 % Zn) соғылды. 1982 жылдан бері монетаның 97,5 % мыспен көмкерілген цинктен тұрады.

Кейінгі жылдары монетаның ішкі бағасыоның номиналды құнынан асып кеткен уақыттағы металл құнының нарықтағы қымбаттығына байланысты жағдай туындады. АҚШ-та кіріс алы мақсатындағы қайта балқыту жұмысындағы қылмыстық жауапкершілік енгізілді.

Бес цент

Джефферсон бейнесімен шыққан 5 центтік монеталар 1938 жылдан бастап көп миллионды таралымммен шығарыла бастаған. Аверс және реверс дизайнін Феликс Шлаг дайындаған.

• 
  1938—2004 жылдағы монета аверсі
• 
  1938—2003, 2006—2010 жылдардағы монета реверсі
• 
  Льюис және Кларк экспедициясының 200 жылдығына арналған 2004 жылғы монетаның реверсі
• 
  Льюис және Кларк экспедициясының 200 жылдығына арналған 2005 жылғы монетаның реверсі
• Сурет:====Дайм====
• Сурет:====Квотер====
• 
  Квотер аверсі
• 
  1932—1974, 1977—1997 жылдардағы монета реверсі
• 
  1976 жылғы монета реверсі
• 
  Калифорнияға арналған монета реверсі
• 
  Йосемити паркіне арналған Ұлттық парк сериясындағы монета реверсі

Хаф

Монета аверсі

Монета реверсі

Доллар

• Сакагавей долларының аверсі
  Сакагавей долларының аверсі
• 
  2000—2008 жылдардағы Сакагавей долларының реверсі
• 
  2009 жылғы Сакагавей долларының реверсі
• 
  Вашингтон суреті бар президент сериясындағы алғашқы доллардың аверсі
• 
  Президенттік сериядағы монетаның реверсі

Ескерткіштік, мерейтойлық және инвестициялық монеталар

Америкалық ақ алтынды монетаның аверсі

Айналымға арналған монеталардан басқа, жыл сайын ескерткіштік, мерейтойлық және инвестициялық монеталар көп мөлшерде шығарылады

Инвестициялық монеталар

Инвестициялық монеталар бағалы металдардан жасалынады. Күнделікті қолданысқа түспейді. Күмістен, алтыннан және ақ алтыннан жасалынады. АҚШ-та инвестициялық монета алғаш рет 1986 жылы шығарылған. Оларды шығару 1985 жылғы монеталық актіде рұқсат етілген.

Күміс

2006 жылғы бір долларлы күміс монетаның аверсі

2006 жылғы бір долларлы күміс монетаның реверсі

99,9%-дық күмістен 1986 жылы құны 1 долларлы номиналмен, салмағы 1 троя унцияны тең келетін таза күмістен (31,103 г) монета соққан. Аталмыш монетаның аверсінде 1916-1947 жылдары шығарылған 50 центтік монета бейнесі қайталанған. Реверсінде жартылай шеңберлі «UNITED STATES OF AMERICA» және 1 OZ. FINE SILVER — ONE DOLLAR» жазуы болған.

Алтын

2006 жылғы инвестициялық алтын монетаның реверсі

1985 жылғы монета актісінде инвестициялық алтын монеталарды шығаруға рұқсат етілген. 1933 жылы алтын монеталарды шығару тоқтатылғаннан кейін араға 50 жыл салып, 1986 жылы қайта шығарыла бастады. 1986 жылдан бастап 91,67%-дық алтынмен 5$, 10$, 25$ және 50$ номиналды монеталар жыл сайын шығарылып тұрады. Олардың беткі жағында 1907-1933 жылдарда күнделікті тұрмыста болған Сент-Годенстың 20 долларының аверсі бейнеленген. Реверсінде бүркіттің суреті бар. 2006 жылы 50$ номиналды монета 99,99%-дық алтынмен шығарыла бастады. Оның дизайні тұтастай үндіс суреті бейнеленген 5 центтің дизайнімен бірдей. Бұл монетаны да жыл сайын шығарады. 2008 жылы 50$ монетасынның салмағына ұқсас 5$, 10$, және 25$ долларлы монеталар жасалынған. Аталмыш монеталар айналымға емес, тек инвестицияға арналатындықтан оның салмағы тұтастай емес, тек құрамындағы алтын салмағымен өлшенді.

• $5 — ¹/₁₀ троя унции
• $10 — ¹/₄ троя унции
• $25 — ¹/₂ троя унции
• $50 – 1 троя унциясы

Ескерткіштік және мерейтойлық монеталар

2006 жылғы инвестициялық алтын монетаның реверсі

Американың Конфедеративті Штаттарының монеталары

Конфедерацияның 50 центі

• 
  Конфедерациядағы 1 центтік монетаның аверсі
• 
  Конфедерациядағы 1 центтік монетаның аверсі

Сатылым доллары

Монетаның аверсі

Монетаның реверсі

Сынама монеталар

1879 жылғы стелла

Ең қымбат

1933 жылғы 20 доллар

1933 жылғы 20 доллар — әлемдегі ең қымбат монеталардың бірі

1933 жылғы 20 доллар – әлемдегі ең қымбат монета. 1933 жылы «Ұлы Депрессия атауына ие болған» экономикалық кризиске байланысты АҚШ алтын монетті стандарттан бас тартуға мәжбүр болды. Алтын монеттер айналымнан алынып, қайта балқытылуға жөнелтілді. Бұрынырақ уақытта соғылған 445500 данасы қайта балқытылды. 20 монет сонда да бұзылмай қалды. Олардың барлығы зергер Израэль Свиттің қолына заңсыз түсірілді. Жеке колекционерге сата отырып, бірі Мысыр королі Фарук болатын, олардың тоғызымен қош айтысты. Осындай редкий ақша бірліктері назардан тыс қалмады, сондықтан да АҚШ арнайы қызмет орындарының күшімен бұл монеттер (Мысыр королінің қолына түскенінен басқалары) конфескеленді. 1991 жылы британдық Стивен Фентонға бұл данасын иелену жағдайы бұйырды. Слл сияқты бұл монет те АҚШ арнайы қызмет орындары конфискеледі. Ұзақ уақыттар бойында жүргізілген сот үрдістері монетаны аукционға сатуға шешім қабылдады, ал саудадан түскен ақшаны АҚШ қазынасы мен Стивен Фентонға бөліп берді. Монета 2002 жылы жасырын коллекция жинаушыға $7 590 020 құнына сатылған болатын. 2004 жылы Израэль Свитт мұрагерлерінен конфискеленіп, Форт Ноксқа орналастырылған 1933 жылғы 20 долларлық монеттің 10 данасы табылды.

1804 жылғы доллар

1804. Күміс доллар

1804. Күміс доллар

1804 жылғы доллар әлемнің ең қымбат монеттері болуы бақытына қарай ерекше тарихқа ие еді. 2001, 2008 және 2009 жылдары 1804 жыл доллары (басқа да бірнеше монеттермен бірге) сәйкесінше $4 млн, $3 735 500 и $2 300 000 артық құнымен сатылды.

1804 жылы 19 750 күміс доллары құйылған болатын. Осы шығарылымның ерекшелігі 1803 жылдың штампелі қолданылғандығында еді. Осылайша 1804 жылы шығарылған күміс долларлар 1803 жыл датасымен жіберілді.Осыдан кейін 30 жылдан артық уақытта 1 доллар номиналындағы монеталар шығарылмаған болатын.

1834 жылы Эндрю Джексонның президенттігі тұсында азиялық мемлекеттер басшыларына арнап бірнеше сыйлықтар шығаруға шешім қабылданды. Жиынтық құрамына АҚШ қолданысындағы барлық монеталыр енгізіледі деп ұйғарылған болатын. Сол уақытта соңғы рет 1 долларлы монета 1804 жылы соғылған болатын. Безеушілер бұл монеттердің 1803 жылының датасы қойылғанын есепке алмаған екен.

Нәтижесінде долларға арналған 1804 жылдың датасымен берілген штемпельдер шықты. 1834 жылы 1804 «Proof» сапалы 8 доллар шыққан болатын. Олардың бірі Оман сұлтанына, бірі Сиама Рама ІІІ корольге сыйға тартылды. Бір монета АҚШ монет сарайының коллекциясына қалдырылды да, қалған 5 монета елші Эдмунд Робертстің белгісіз бір жағдайларда жол үстінде қаза табуынан кейін, жүк салатын орында осы монеталар болғандығынан, әлемге таралып кетті.

Сиама Рама ІІІ корольдің қазасынан соң, оның мұрагері болып Рама IV ретінде танымал болған оның інісі отырды. Ол ағылшын қызы Анна Леонуэнске бірнеше америкалық монеталар жиынтығын сыйға тартты. 2001 жылы осы монеттер жиынтығы жасырын коллекция жинаушыға 4 млн долларға сатылған болатын.

1858 және1860 жылдар аралығында монета сарайының қызметшісі Теодор Экфельд коллекционерлерге 1804 жылдың долларлар сериясының біразы соғылды. Заңсыз монеталар жойылуға жіберілді, алайда, жеті монета «1804 жыл долларының» санын он беске арттырып, осы уақытқа дейін сақталып келеді. Осы он бес монетаның екеуі Смитсоновск институтында сақталып, бірі 2008 жылы $3 735 500 құнына сатылған еді.

1913 жылғы V Бостандық көрінісімен 5 цент

Монета аверсі

Аверс монетасы Осы типтегі монетаны шығару жұмыстары 1912 жылы аяқталды. Алайда 1913 жылы тағы да 5 (танымал) данасы заңсыз жолмен монета сарайының қызметкерлерінің бірі соққан болатын. Осы 1913 жылдық типтегі монетаның бар болғандығы тек 1920 жылы ғана белгілі болды.

Осы монеталардың бірі 2005 жылы $4 150 000 құнына сатылды.

Барбердың 1894 жылғы S Дайм

1894 жылдың Дайм Барбер S әлемдегі ең қымбат монеталардың бірі болып табылады. 1894 жылы Сан-Франциско монеталар сарайында «пруф» жағдайындағы 24 Барбер даймі (ақшаның сырт жағында «S» әрпі бар екенін білдіретін) соғылды. Бүгінгі таңда небары тоғызы ғана белгілі болып отыр.

Сан-Франциско монеталар сарайының жетекшісі монеталардың азғантай ғана тиражын соғуға бұйрық етті. Олардың үшеуін өзінің қызына берді де, өзінің жасына жеткен шағына дейін сақтап, кейін сатып жіберуін айтты. Үйіне қайтып келе жатқанда қызы бір монетасына балмұздақ сатып алды. Бұл данасы ағылшынша Ice Cream Specimen атымен белгілі еді. Ал қалған екі монетаны 1950 жылы сатып жіберді.

2007 жылы Барбер даймі жасырын коллекция жинаушыға $1,9 млн. құнына сатылды.

АҚШ ақша бірлігінің символы

1797 жылы Ченси Ли (Chauncey Lee) жасаған милль, цент, дайм, доллар және игл символдары

АҚШ заманауи ақша бірліктерінің барлығы өздерінің жеке айғақ-нышандары болатын:

доллар — $ (ақша белгілерінде алғашқы рет 1917 жылы кездескен),

цент — ¢ (ақша бірліктерінде ешқашан қолданылмаған),

милль — ₥ (ақша бірліктерінде ешқашан қолданылмаған).

Доллардың айғақ-нышаны заманауи жазбасында ( бір немесе екі тік сызық жүргізілген S әрпі) XVIII ғасырдың 70 жылдарында іскерлік қатынас қағаздарда көрінді. Солай бола тұра Doll және D қысқартылған түрінде деқолданылды. Көп жағдайда сол уақыттарда кеңінен таралған фунт айғақ-нышаны санның алдында, кей жағдайларда цент пен миль айғақ-нышанынан кейін тұратынындай, саннан кейін қойылатын болған. Баспа түріндегі доллар айғақ-нышаны ең алғаш рет 1797 жылы Чонси Лидің (ағыл. Chauncey Lee) American Accomptant кітабында кездеседі. Мұнда автор Американың базалық ақша бірліктері белгісі үшін келесі айғақ-нышандарды қолдануды ұсынады.

милль — бір қисық сызық (/);

цент — екі қисық сызық (//);

дайм —екі сызықшамен жүргізілген S әрпі;

доллар — екі сызықшамен жүргізілген қосарлы S әрпі;

игл (сөзбе-сөз «бүркіт», орыАҚШ ұқсас мағынасы червонец) (ағыл. eagle) — E әрпі.

Яғни доллардың заманауи айғақ-нышанына Ли дайм нышанының ұсынысы сәйкес келеді. Ақша бірліктеріндегі $ белгісі бірінші рет 1917 жылы 1 долларлы банкноттардың сырт жағында көрінді.

Сілтемелер

• Официальный сайт Монетного двора АҚШ