Балқанабат (түрікм. Balkanabat) — Түрікменстандағы қала, Балқан уәлаятының әкімшілік орталығы.

Қала
Балқанабат
түрікм. Balkanabat
Әкімшілігі
Ел

 Түрікменстан

Уәлаят

Балқан

Хәкім

Ашыров Әмин Егенмұратұлы

Тарихы мен географиясы
Координаттары

39°30′43″ с. е. 54°21′54″ ш. б. / 39.51194° с. е. 54.36500° ш. б. / 39.51194; 54.36500 (G) (O) (Я)Координаттар: 39°30′43″ с. е. 54°21′54″ ш. б. / 39.51194° с. е. 54.36500° ш. б. / 39.51194; 54.36500 (G) (O) (Я)

Құрылған уақыты

1933

Бұрынғы атаулары

1936 дейін — Нефтедақ
1999 дейін — Небітдақ

Қала статусы

1946

Орталығының биiктігі

17 м

Климаты

Құрғақ және жартылай құрғақ

Тұрғындары
Тұрғыны

120 800 адам (2011)

Ұлттық құрамы

түрікмендер, әзірбайжандар, орыстар, түріктер, армяндар

Сандық идентификаторлары
Телефон коды

+(993 222)

Пошта индексі

745100

Автомобиль коды

BN

Балқанабат картада
Балқанабат
Балқанабат

Қалада табиғи газ бен мұнай өндіріледі.

Географиясы өңдеу

Балқанабат Түрікменстанның батысында Үлкен Балқан жотасының оңтүстік етегінде (Үлкен Балқанның ең биік шыңы Арлан тауының биіктігі 1880 м дейін жетеді) Ашхабадтан солтүстік-батысқа қарай 400 км және Түрікменбашы портынан оңтүстік-шығысқа қарай 130 км жерде орналасқан.

Тарихы өңдеу

Елді мекен 1933 жылы 13-Транскаспий темір жолының бойында мұнай кен орнын игеруге байланысты құрылған. Түркіменстан КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1946 жылғы 20 желтоқсандағы Жарлығымен Ашхабад облысындағы Небітдақ кенті облыстық бағыныстағы қала болып өзгертілді (сол уақытта Небітдақ ауданы таратылып, оның аумағы Небітдақ қалалық кеңесіне қосылды). Бастапқы атауы Нефтедақ, кейінірек — Небітдақ («мұнайлы тау» — деп аударылады). КСРО ыдырап, Түркіменстан тәуелсіздігін жариялағаннан кейін Небітдақ Балқан уәлаятының орталығына айналды. 1999 жылдан бастап — жергілікті оронимнің қазіргі атауы.

2000 жылдары қала көшелерін абаттандыру жұмыстары жүргізілуде, ірі тұрғын үй нысандарының, жайғасымы жақсартылған пәтерлердің құрылысы жүргізілуде. Жаппай тұрғын үй құрылысы жалғасуда. Қалада Мемлекеттік драма театрының, Уәлаят тарихи-өлкетану мұражайының, диагностикалық орталықтың, неке сарайының, вокзал ғимаратының, облыстық кітапхананың, 10 мың орындық стадионның, көп бейінді базардың[1] және басқа да әлеуметтік-мәдени нысандардың ғимараттары[2] салынды.

Тұрғындары өңдеу

Жыл 1959 1974 1999 2006 2011
Мың тұрғын 33 61 108 113 120

Спорт өңдеу

Балқанабат қаласында 2 футбол командасы бар:

  1. Небітші ФК
  2. Қара Алтын ФК

Сондай-ақ қалада балалар мен жасөспірімдер спорттың әртүрлі түрлерімен айналысатын бірнеше спорт мектептері бар.

Білім беру өңдеу

Балқанабадта 2 жоғары оқу орны, 5 орта кәсіби білім және 24 орта мектеп бар.

Жоғары білім мекемелері өңдеу

  1. Жақсыкелді Қақаев атындағы Халықаралық мұнай және газ университеті (Балқанабат қаласындағы филиалы)
  2. Түрікмен мұнай және газ ғылыми-зерттеу және жобалау институты.

Кәсіптік орта білім беру өңдеу

  1. Небітгаз кәсіптік орта білім беру
  2. Медицина кәсіптік орта білім беру
  3. Музыка кәсіптік орта білім беру
  4. Көркемөнер кәсіптік орта білім беру

Мектептері өңдеу

  1. Орыс бөлімді №1 мектеп.
  2. Мақтұмқұлы Фраги атындағы №2 мектеп.
  3. Шет тілдеріне мамандандырылған №3 мектеп.
  4. №4 мектеп Жебелде орналасқан.
  5. №5 мектеп (бұрынғы қазақ мектебі).
  6. №6 мектеп
  7. №7 мектеп
  8. №8 мектеп
  9. №9 мектеп
  10. №10 мектеп
  11. Орыс бөлімді №11 мектеп
  12. Орыс бөлімді №12 мектеп
  13. Ханқұлы Текебаев атындағы №13 мектеп. Ауған-КСРО соғысындағы Түрікмен батыры.
  14. №14 мектеп
  15. Орыс бөлімді №15 мектеп
  16. №16 мектеп
  17. №17 мектеп
  18. №18 мектеп
  19. №19 мектеп
  20. №20 мектеп
  21. Жаратылыстану ғылымдарына мамандандырылған №21 мектеп
  22. Физика-математика ғылымдарына маманданған №22 мектеп (бұрынғы түрікмен-түрік мектебі).
  23. №23 мектеп
  24. №24 мектеп

Көрікті жерлері өңдеу

  • Ұлы Сапармұрат Түрікменбашы атындағы ұлттық драма театры.
  • Балқан уәлаятының мемлекеттік кітапханасы.
  • Балқан уәлаятының мұражайы және өлкетануы.
  • Балқанабат стадионы.
  • Мақтұмқұлы Фраги ескерткіші.
  • Балқанабат қаласының хәкімдік алаңы.
  • Қалалық саябақ.
  • Ту тұғыры – Түрікменстанның мемлекеттік туы.
  • Ұлы Сапармұрат Түрікменбашы ескерткіші.
  • Мәңгілік алау – Атамұрат Ниязов ескерткіші.
  • Балқанабат қаласының белгісі — Түйе немесе ізашарлар.
  • Денсаулық жолы.
  • Әулие Марияның туған күні шіркеуі (1990 жыл).
  • «Ізашарлар» архитектуралық-мемориалдық ансамблі
  • Жотаның етегіндегі денсаулық жолы
  • Қала маңында «Кин-дза-дза» фильмінің түсірілімі өткен (1985 ж.).

Дереккөздер өңдеу

  1. Түрікменстан президенті елдің батысындағы бірқатар нысандардың ашылуына қатысты  (орыс.).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 2 маусым 2020.
  2. Балқанабат шекарасын кеңейтуде.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 2 маусым 2020.