Балқанабат

Балқанабат (түрікм. Balkanabat) — Түрікменстандағы қала, Балқан уәлаятының әкімшілік орталығы.

Қала
Балқанабат
түрікм. Balkanabat
Әкімшілігі
Ел	ТүрікменстанТүрікменстан
Уәлаят	Балқан
Хәкім	Ашыров Әмин Егенмұратұлы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	39°30′43″ с. е. 54°21′54″ ш. б.39.51194° с. е. 54.36500° ш. б. / 39.51194; 54.36500
Құрылған уақыты	1933
Бұрынғы атаулары	1936 дейін — Нефтедақ 1999 дейін — Небітдақ
Қала статусы	1946
Орталығының биiктігі	17 м
Климаты	Құрғақ және жартылай құрғақ
Тұрғындары
Тұрғыны	120 800 адам (2011)
Ұлттық құрамы	түрікмендер, әзербайжандар, орыстар, түріктер, армяндар
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+(993 222)
Пошта индексі	745100
Автомобиль коды	BN
Балқанабат
Балқанабат шекарасы

Қалада табиғи газ бен мұнай өндіріледі.

Географиясы

Балқанабат Түрікменстанның батысында Үлкен Балқан жотасының оңтүстік етегінде (Үлкен Балқанның ең биік шыңы Арлан тауының биіктігі 1880 м дейін жетеді) Ашхабадтан солтүстік-батысқа қарай 400 км және Түрікменбашы портынан оңтүстік-шығысқа қарай 130 км жерде орналасқан.

Тарихы

Елді мекен 1933 жылы 13-Транскаспий темір жолының бойында мұнай кен орнын игеруге байланысты құрылған. Түркіменстан КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1946 жылғы 20 желтоқсандағы Жарлығымен Ашхабад облысындағы Небітдақ кенті облыстық бағыныстағы қала болып өзгертілді (сол уақытта Небітдақ ауданы таратылып, оның аумағы Небітдақ қалалық кеңесіне қосылды). Бастапқы атауы Нефтедақ, кейінірек — Небітдақ («мұнайлы тау» — деп аударылады). КСРО ыдырап, Түркіменстан тәуелсіздігін жариялағаннан кейін Небітдақ Балқан уәлаятының орталығына айналды. 1999 жылдан бастап — жергілікті оронимнің қазіргі атауы.

2000 жылдары қала көшелерін абаттандыру жұмыстары жүргізілуде, ірі тұрғын үй нысандарының, жайғасымы жақсартылған пәтерлердің құрылысы жүргізілуде. Жаппай тұрғын үй құрылысы жалғасуда. Қалада Мемлекеттік драма театрының, Уәлаят тарихи-өлкетану мұражайының, диагностикалық орталықтың, неке сарайының, вокзал ғимаратының, облыстық кітапхананың, 10 мың орындық стадионның, көп бейінді базардың және басқа да әлеуметтік-мәдени нысандардың ғимараттары салынды.

Тұрғындары

Жыл	1959	1974	1999	2006	2011
Мың тұрғын	33	61	108	113	120

Спорт

Балқанабат қаласында 2 футбол командасы бар:

1. Небітші ФК
2. Қара Алтын ФК

Сондай-ақ қалада балалар мен жасөспірімдер спорттың әртүрлі түрлерімен айналысатын бірнеше спорт мектептері бар.

Білім беру

Балқанабадта 2 жоғары оқу орны, 5 орта кәсіби білім және 24 орта мектеп бар.

Жоғары білім мекемелері

1. Жақсыкелді Қақаев атындағы Халықаралық мұнай және газ университеті (Балқанабат қаласындағы филиалы)
2. Түрікмен мұнай және газ ғылыми-зерттеу және жобалау институты.

Кәсіптік орта білім беру

1. Небітгаз кәсіптік орта білім беру
2. Медицина кәсіптік орта білім беру
3. Музыка кәсіптік орта білім беру
4. Көркемөнер кәсіптік орта білім беру

Мектептері

1. Орыс бөлімді №1 мектеп.
2. Мақтұмқұлы Фраги атындағы №2 мектеп.
3. Шет тілдеріне мамандандырылған №3 мектеп.
4. №4 мектеп Жебелде орналасқан.
5. №5 мектеп (бұрынғы қазақ мектебі).
6. №6 мектеп
7. №7 мектеп
8. №8 мектеп
9. №9 мектеп
10. №10 мектеп
11. Орыс бөлімді №11 мектеп
12. Орыс бөлімді №12 мектеп
13. Ханқұлы Текебаев атындағы №13 мектеп. Ауған-КСРО соғысындағы Түрікмен батыры.
14. №14 мектеп
15. Орыс бөлімді №15 мектеп
16. №16 мектеп
17. №17 мектеп
18. №18 мектеп
19. №19 мектеп
20. №20 мектеп
21. Жаратылыстану ғылымдарына мамандандырылған №21 мектеп
22. Физика-математика ғылымдарына маманданған №22 мектеп (бұрынғы түрікмен-түрік мектебі).
23. №23 мектеп
24. №24 мектеп

Көрікті жерлері

• Ұлы Сапармұрат Түрікменбашы атындағы ұлттық драма театры.
• Балқан уәлаятының мемлекеттік кітапханасы.
• Балқан уәлаятының мұражайы және өлкетануы.
• Балқанабат стадионы.
• Мақтұмқұлы Фраги ескерткіші.
• Балқанабат қаласының хәкімдік алаңы.
• Қалалық саябақ.
• Ту тұғыры – Түрікменстанның мемлекеттік туы.
• Ұлы Сапармұрат Түрікменбашы ескерткіші.
• Мәңгілік алау – Атамұрат Ниязов ескерткіші.
• Балқанабат қаласының белгісі — Түйе немесе ізашарлар.
• Денсаулық жолы.
• Әулие Марияның туған күні шіркеуі (1990 жыл).
• «Ізашарлар» архитектуралық-мемориалдық ансамблі
• Жотаның етегіндегі денсаулық жолы
• Қала маңында «Кин-дза-дза» фильмінің түсірілімі өткен (1985 ж.).