Еврей тіл білімі дәстүрі

Еврей тіл білімі дәстүрі орыс. еврейская языковедческая традиция — бірінші ғасырлардан бастап Таяу Шығыста, 10 ғасырдан бастап Батыс Еуропада қалыптаскан көне еврей тілін зерттеу тәсілдерінің жиынтығы. Көне еврей тілінің ең алғашқы кезендері туралы мәліметтер сақталмаған. Бұл тілде жазылған әдеби мәтіндер "Көне өсиетке" (Ветхий завет) енгізіліп, 2 ғасырдың соңында канондыктілге айналып, сөйлеу тілінің әсеріне ұшыратылмаған. 10 ғасырдан бастап "Көне өсиет" мәтіндері негізінде көне еврей тілінің грамматикасы сипатталған. Көне еврей тілін ғылыми зерттеу 10—11 ғасырларда араб тілінде жазылған Йегуда бен Давид Хайюдж бен оның ізін қуушы, Испанияда тұрған ибн Джанах еңбектерінен бастадады. Ибн Джанахтын замандасы, Испанияда тұрған Самуил ха-Нагид "Кене өсиеттегі" барлық түбір сөздердің сөздігін жасаған. 12 ғасырда Исаак ибн Барун еврей, араб тілдерінің грамматикасы мен лексикологиясын салыстырып кітап жазған. Самуил мен ибн Барун еңбектерімен Еврей тіл білімі дәстүрі тарихындағы алғашқы кезендердің бірі аяқталады.

Бұдан кейін тек еврей тілінде жазып, еврей тілін уағыздаушылар кезені басталады. Бұлардың ен көрнектілері ибн Эзра, Иосиф Кимхи, Давид Кимхи 11—12 ғасырларда еврей тілінің терминологиясын реттеп, грамматикасы мен лексикологиясын түсіндіріп уағыздайтын еңбектер жазып, өздерінен бұрынғы араб тілді Хайюдж бен ибн Джанахтын еңбектерін, олардың көне еврей тіліндегі аудармаларын ығыстырып шығарды. Кимхилер мен Левитанын кітаптары негізінде Кайта өркендеу дәуірінде көне еврей және арамей тілдері оқытылды, Батыс Еуропа университеттерінде семитология дамыды. И. Рейхлин (16 ғасыр) Д. Кимхидін еңбегі негізінде көне еврей тілінің оқу курсын даярлады. М. Кимхидін "Білім жолындағы козғалыс" деп аталатын кітабын С. Мюнстер латын тіліне аударды.

Тағы қараныз:

• Тіл білімі дәстүрі
• Еврейлер