Еділ
Еділ (орыс. Волга, тат. Идел, чув. Атăл) өзені (ежелгі атауы Ра, орта ғасырларда Итил) – Еуропадағы ең үлкен өзен болып табылады.
| Еділ | |
|---|---|
 Ульяновск аумағындағы Еділ өзені | |
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 3530 км |
| Су алабының ауданы |
1 361 000 км² |
| Су алабы | Каспий теңізі |
| Су шығыны | 8060 м³/с (Волгоград) |
| Су ағысы | |
| Бастауы | Валдай қыраты |
| • Биіктігі | 228 м |
| • Координаттары | 57°15′04″ с. е. 32°28′25″ ш. б. / 57.25111° с. е. 32.47361° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Каспий теңізі |
| • Биіктігі | -28 м |
| • Координаттары | 45°41′50″ с. е. 47°51′45″ ш. б. / 45.697188° с. е. 47.862525° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 45°41′50″ с. е. 47°51′45″ ш. б. / 45.697188° с. е. 47.862525° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Еңістігі | 0,07 м/км |
| Орналасуы | |
 Еділ бассейні | |
| Ел | Ресей |
| Ортаққордағы санаты: Еділ | |
Сипаттамасы өңдеу
Ұзындығы 3530 км, су жиналатын алабы 1360 мың км2. Бастауын Валдай қыратынан (абсолюттік биіктігі 343 м) алып, Каспий теңізіне құяды. Сағасы теңіз деңгейінен 28 м төмен жатыр. Еділге екі жүзден астам салалар құяды. Орта ағысында Ока, Шолман, Сура, Ветлуга және Свияга салалары құйғаннан кейін, Еділ суы мол ірі өзенге айналады. Өзен қар суымен (60%-ы), жер асты суымен (30%) және жаңбыр суымен толығады. Көктемде (сәуір – маусым) тасиды, жазда және қыста суы кемиді. Күзде жаңбыр суымен қайта молаяды.
Жануарлар әлемі өңдеу
Еділде балықтың жетпіс түрі кездеседі, оның қырықтан астамының кәсіптік маңызы бар. Аса маңыздылары: торта, майшабақ, табан, көксерке, сазан, жайын, шортан, бекіре, шоқыр.
Пайдаланылуы өңдеу
Өзенді электр энергиясын өндіруге, көлік қатынасына, жер суаруға және суландыруға пайдаланады. Өзен суы Еділ-Жайық аралығындағы бір миллион гектар жерді суғаруға және тоғыз миллион гектар жерді суландыруға мүмкіндік береді. Өзенде кеме қатынайды. Волга-Балтық су жолы арқылы Балтық теңізімен, Волга-Дон каналы арқылы Азов (Азау) және Қара теңіздермен байланысады. Аса маңызды өзен порттары: Тверь, Рыбинск, Ярославль, Кинешма, Төменгі Новгород, Чебоксар, Қазан, Ульяновск, Тольятти, Самара, Сарытау, Волгоград, Астрақан.[1]
Салалары өңдеу
Суда, Кострома Ока, Кама, Уса, Сок, Самара, Үлкен Ырғыз, Кіші Ырғыз
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — география бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |