Жоғарғы палеолит кезеңінің ескерткіштері

Жоғарғы палеолит кезеңінің ескерткіштері – шамамен осыдан 35 – 40 мың жыл бұрын, тас дәуірінің алғашқы кезеңінде қалыптасып дамыған тарихи және мәдени ескерткіштердің жиынтық атауы. Жоғарғы палеолит кезеңінің ескерткіштерінің қалыптасу кезеңдері мен ерекшеліктері жөнінде ортақ тұжырым орнықпаған. Жоғарғы палеолит кезеңінің ескерткіштеріне үңгірлер қабырғасы мен төбесіне түрлі түсті бояулармен салынған суреттер, малта тастар мен ірі аң сүйегіне, мүйізіне ойып салынған әр түрлі геометрикалық, зооморфтық бейнелер жатады. Францияның оңтүстігі, Испания, Италияның оңтүстігі осындай ескерткіштер сақталған негізгі орталықтар болып есептеледі. Олардың ішіндегі белгілілері Альтамира, Ляско, Руфиняк, Фом де Гом, т.б. үңгірлер қабырғаларындағы суреттерде бизондар, жылқылар, бұғылар, мүйізтұмсықтар, мамонттар бейнеленген. Жоғарғы палеолит кезеңінің ескерткіштерінің ең белгілісі – Франциядағы “үш ағайындылар” деген үңгірден табылған, басына бұғының мүйізінен жасалған бетперде киген бақсының бейнесі. Мұндағы суреттерде адамдар аң терісін киген қалпында бейнеленген. Кейін мұндай ескерткіштер Франко-Кантабрийден басқа Оралдағы Шұлғантас, Капов үңгірлерінен де табылды және оларда, негізінен, мамонттар бейнеленген шартты белгілер көп. Жоғарғы палеолит кезеңінің ескерткіштерінің екінші тобына Дон өзенінің бойындағы Костенки тұрағынан табылған кішігірім әйел мүсіндері, Сібірдегі Буретов, Мальта ескерткіштері, т.б. жатады. Бұлар сол заманғы адамдар қоғамында күрделі діни наным-сенім, дүниеге көзқарас, эстет. талғам деңгейлерінің біршама жоғары болғандығын дәлелдейді. Сондай-ақ, бұл ескерткіштер олардың тұрмыс-салтын, әлеуметтік қарым-қатынастарын зерттеуде өте құнды тарихи дерек болып есептеледі.