Исаак Башевис-Зингер
Исаак (Ицхок, Айзек) Башевис-Зингер (идишше יצחק באַשעװיס — Ицчок Башевис (сөзбе-сөз «Шеваның қызы» — анасының аты), кейінірек идишше יצחק באַשעוויס-זינגער — Ицхок Башевис-Зингер[2], шын тегі Зингер, ағылш. Isaac Bashevis Singer; 21 қараша 1902, Леончин, Польша патшалығы, Ресей империясы — 24 шілде 1991, Майами, Флорида, АҚШ) — американдық еврей жазушысы. Идиш тілінде жазды және Нью-Йоркте тұрып, жұмыс істеді. 1978 жылы әдебиет бойынша Нобель сыйлығының иегері.
| Исаак Башевис-Зингер | |
| יצחק באַשעװיס-זינגער (Ицхок Башевис-Зингер)[1] | |
_(cropped).jpg) Ицхок Зингер | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мансабы |
прозаик, корректор |
| Шығармалардың тілі | |
| Марапаттары |
|
Өмірбаяны
өңдеу1902 жылы Варшава маңындағы шағын Леончин ауылында дүниеге келген, оның әкесі Пинхус-Мендл Зингер хасидтік раввин болған. Анасы Башеива Зилберман да раввин отбасынан шыққан. Үлкен ағасы — Исроэль-Джешуа Зингер, әпкесі — Хинда Эстер Крейтман (1891-1954)[3] сияқты жазушы. Бала дәстүрлі хедерде оқыды; оқуды қатты ұнататын. 1920 жылы Зингериешиваға түсті, бірақ бірнеше айдан кейін оны тастады.
1923 жылы Зингер Варшаваға келіп, онда ұзақ уақыт болды. Алдымен ағасы Йисроэль-Джешуа Зингер шығаратын еврей әдеби журналында корректор болып жұмыс істеді. Осы кезде оның философияға, физиологияға, психологияға, сондай-ақ жаратылыстану мен оккультизмге деген қызығушылығы ашылды. Дәл осы кезеңде ол алғаш проза жаза бастады.
1925 жылы ол қызмет еткен «Литераришэ блетер» («Литературный парақтар») журналында оның «Қартайғанда» атты алғашқы әңгімесі шығады. Шығарма Це деген бүркеншік атпен жарық көрді. Осыдан кейін Зингер қысқа әңгімелердің тұрақты жазушы болды. Сонымен бірге ол Кнут Гамсун, Томас Манн, Эрих Мария Ремарк сияқты жазушылардың шығармаларын идиш тіліне аударды.
Біраз уақыт ол коммунистік көзқарастарды ұстанатын раввиннің қызы Рахиль (Роней) Шапиромен қарым-қатынаста болды: Башевис-Зингер ол туралы «Менің типім емес, ешқашан» өмірбаянында жазды. 1929 жылы олардың жалғыз ұлы Израиль «Гиги» Замир дүниеге келді, ол кейінірек әкесінің кейбір шығармаларын иврит тіліне аударған болашақ израильдік журналист, тіпті әкесімен АҚШ-та кездескен.
1933 жылы Башевис-Зингер «Глобус» әдеби журналы редакторының орынбасары болды. Сол журналда 1934 жылы оның «Горайдағы шайтан» атты алғашқы романы жартылай жарияланды (1943 жылы толық жарияланды).
1935 жылы ол АҚШ-қа көшіп келіп, үлкен ағасы Исроэль-Йешуа, онда Исаак Башевис-Зингер 20 жыл жұмыс істеген, еврейлердің күнделікті «Форвертс» (Алға) газетіне жұмысқа орналастырды. Ол Варшавский, Сегал және Башевис деген бүркеншік аттармен жаңалықтар, фельетондар, жазбалар мен әңгімелер жазды.
1937 жылы «Мәсіхші күнәкар» романын жариялады. 1940 жылы әнші Алма Вассерманға үйленді, ол өзі сияқты иммигрант болатын. Үш жылдан кейін Америка азаматтығын алды. 1944 жылы жазушы ағасының қайтыс болуына байланысты шығармашылық дағдарысқа ұшырады. Раввин болған басқа ағасы Мойше (1906-1946) Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде әйелімен және анасымен бірге Жамбылға эвакуацияланып, сол жерде қайтыс болды[4]. 1945 жылы Башевис-Зингер «Мускат отбасы» романы бойынша жұмыс істей бастады.
1964 жылы жазушы Ұлттық өнер және мәдениет институтының тұңғыш құрметті мүшесі, ал 1969 жылы балалар әдебиеті бойынша Ұлттық кітап сыйлығының лауреаты атанды.
1978 жылы Исаак Башевис-Зингер «поляк-еврей мәдени дәстүрлерінен бастау алатын, мәңгілік сұрақтар туғызатын эмоционалды әңгімелеу өнері үшін» әдебиет бойынша Нобель сыйлығына ие болды. 1989 жылы ПЕН/Фолкнер американдық әдеби сыйлығын алды.
Ол 1991 жылы 24 шілдеде қайтыс болды және Нью-Джерси штатындағы Берген округінің зиратында жерленді. Жиені — Моррис Крейтман (бүркеншік аттары Martin Lea және Maurice Carr; 1914-2003), британдық аудармашы және әдебиет сыншысы .
Ағылшын тіліне аударылған шығармалары
өңдеу- Мускат отбасы (1950)
- Горайдағы шайтан (Gimpel the Fool, 1955)
- Люблин сиқыршысы (1960)
- Құл (1962)
- Мазл және шлимазль (1967)
- Поместье (1967)
- Мекенжай (1969)
- Голем (1969)
- Ілия, құл (1970)
- Висла құрбаны (1970)
- Торпси-турви, қытай императоры (1971)
- Дұшпандар, махаббат хикаясы (1972)
- Күнәкар қала (1972)
- Хасидим (1973)
- Хелм ақымақтары (1975)
- Баяндаушы Нафтали және оның тұлпары Сус (1976)
- Шоша (1978)
- Махаббатты іздейтін жас жігіт (1978)
- Өкінгендер (1983)
- Нұх көгершін таңдайды (1984)
- Өрістердің патшасы (1988)
- Көбік (1991)
- Сертификат (1992)
- Мешуга (1994)
- Гудзон үстіндегі көлеңкелер (1997)
Экранға бейімдеулер
өңдеу- Жаулар. Махаббат хикаясы
Дереккөздер
өңдеу- ↑ באַשעוויסעס ראָמאַן „דער שאַרלאַטאַן“ — צום ערשטן מאָל אַרויס ווי אַ בוך.(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Обложка романа Башевиса-Зингера «Шарлатан» на языке оригинала. Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 тамыз 2022.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 тамыз 2022.
- ↑ Esther Singer Kreitman: The trammeled talant of Isaac Bashevis Singer’s neglected sister. Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 тамыз 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 қаңтар 2017.
- ↑ Актуальный волшебник Башевис-Зингер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 31 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 27 қазан 2020.
