КОКП ОК пленумы

Кеңес Одағы Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің пленумы, КОКП ОК пленумы (лат. plenum «толық»; орыс. Пленум Центрального комитета Коммунистической партии Советского Союза, Пленум ЦК КПСС) — КСРО жоғары партия органы Кеңес Одағы Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің мүшелері мен мүшелігіне кандидаттардың, КОКП съездері аралығында өтетін пленарлық отырыс. Пленумда ішкі партиялық жұмыстың маңызды мәселелері, саяси және экономикалық мәселелер талқыланды.

1971 жылы КОКП XXIV съезі бекіткен КОКП Жарғысына сәйкес Орталық Комитет жарты жылда кемінде бір пленарлық отырыс өткізіп тұруы керек еді. Партияның кезекті съезінен кейінгі Орталық Комитеттің бірінші пленумында КОКП ОК бас хатшысы, КОКП ОК саяси бюросы және КОКП ОК хатшылығы сайлауы өтті.

КОКП ОК негізгі пленумдары

КСРО тарихында елеулі із қалдырған КОКП oрталық комитетінің пленумдары:

• 1919 жылғы 25 наурыздағы пленум — ОК бірінші пленумы

1920-жылдары

• 3 сәуір 1922 наурыздағы пленум — И.В.Сталин орталық комитеттің бас хатшысы болып сайланды.

1930-жылдары

• 1930 жылы 13 шілдеде БК(б)П ОК шілде Пленумы ОК саяси бюросының, ОК ұйымбюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1934 жылы 10 ақпанда БК(б)П ОК ақпан Пленумы ОК саяси бюросының, ОК ұйымбюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1934 жылы 26 қарашада БК(б)П ОК қараша Пленумы «Нан және кейбір басқа да өнімдеріне қатысты карточка жүйесін жою туралы» қарар қабылдады.
• 1937 жылғы ақпан-наурыз Пленумы (23.02.1937 — 03.05.1937) Р.И.Эйхенің КОКП ОК саяси бюросына жазған хатынан кейін «Үлкен террордың» басталғанын жариялады.
• 1939 жылы 22 наурызда БК(б)П ОК наурыз Пленумы ОК саяси бюросының, ОК ұйымбюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.

1940-жылдары

• БК(б)П ОК 1941 жылғы 5 мамырдағы Пленумы ОК саяси бюросының И.В.Сталинді КСРО халық комиссарлары кеңесінің төрағасы етіп, В.М.Молотовты КСРО ХКК төрағасының орынбасары етіп және А. А. Ждановты — И.В.Сталиннің ОК хатшылығы жөніндегі орынбасары етіп тағайындау туралы қаулысын бекітті.
• 1944 жылы 27 қаңтарда БК(б)П ОК қаңтар Пленумы КСРО-ның жаңа мемлекеттік әнұранын енгізуді мақұлдады.
• 1946 жылы 18 наурызда БК(б)П ОК наурыз Пленумы ОК ұйымбюросының жаңа құрамын сайлады.

1950-жылдары

• 1952 жылы 16 қазанда КОКП ОК қазан Пленумы КОКП ОК төралқасын, КОКП ОК төралқасы бюросын, КОКП ОК хатшылығын құрып, олардың құрамын таңдады.
• 1953 жылғы (5 наурыз) наурыз Пленумы әл үстіндегі И.В.Сталиннің соңғы күні ел мен партияның жаңа басшылығын құрады.
• 1953 жылғы (2-7 шілде) шілде Пленумы «Л.П.Берияның қылмыстық партияға және мемлекетке қарсы әрекеттері туралы» қаулы қабылдады.
• 1953 жылғы (3-7 қыркүйек) қыркүйек Пленумы «КСРО ауыл шаруашылығын одан әрі дамыту шаралары туралы» баяндаманы тыңдады. Н.С.Хрущев ОК бірінші хатшысы болып сайланды.
• 1954 жылы 26 ақпан-2 наурызда КОКП ОК ақпан-наурыз Пленумы «Елдегі астық өндірісін одан әрі арттыру және тың мен тыңайған жерлерді игеру туралы» (тың игерудің басталуы) қаулы қабылдады.
• 1955 жылғы қаңтар Пленумы Г.М. Маленковты сынға алып, ауыл шаруашылығын дамытудың алдағы шараларын алға тартты.
• 1955 жылғы шілде Пленумы кеңес өнеркәсібін дамыту мәселелерін талқылап, КСРО мен Югославия арасындағы қарым-қатынастарды қалыпқа келтіруді қолдады.
• 1956 жылы 27 ақпанда КОКП ОК ақпан Пленумы ОК төралқасының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1957 жылғы маусым Пленумы (22-29 маусым) Орталық Комитет пен ОК төралқасы құрамынан В.М.Молотовты, Л.М.Кагановичті және Г.М.Маленковты, Төралқа мүшелігіне кандидаттар тізімінен — Д.Т.Шепиловты (партияға қарсы топ) шығарды.
• 1957 жылғы (28-29 қазан) қазан Пленумы Г.К.Жуковты қызметтерінен алып тастады.
• 1958 жылғы мамыр Пленумы КСРО-да химия өнеркәсібін жедел дамытудың бағдарламасын жасады.

1960-жылдары

• 1961 жылы 31 қазанда ОК қазан Пленумы ОК төралқасы мен ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1962 жылғы (19-23 қараша) қараша Пленумы «КСРО экономикасын дамыту және халық шаруашылығына партиялық басшылықты қайта құру туралы» шешім қабылдады, онда барлық партия ұйымдарын өнеркәсіптік және ауылдық деп бөлу қарастырылды. 1964 жылы 16 қарашада ОК кезекті Пленумы оларды қайта біріктіру туралы қаулы қабылдады.
• 1964 жылғы (14 қазан) қазан Пленумы Н.С.Хрущевті КОКП ОК бірінші хатшысы және КСРО министрлер кеңесінің төрағасы міндеттерінен босатып, болашақта бұл екі қызметті біріктіру орынсыз деп танылды. ОК бірінші хатшысы болып Л.И.Брежнев сайланды, КСРО министрлер кеңесінің төрағалығына А.Н.Косыгин ұсынылды (кейінірек тағайындалды).
• 1965 жылғы наурыз Пленумы аграрлық саясатта жаңа бағыттының қажеттілігін «Ауыл шаруашылығын одан әрі дамыту жөніндегі шұғыл шаралар туралы» қаулысында негіздеді.
• 1965 жылғы (29 қыркүйек) қыркүйек Пленумы КСРО-дағы экономикалық реформаның жоспарын қабылдады.
• 1966 жылы 8 сәуірде КОКП ОК сәуір Пленумы ОК саяси бюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1966 жылы 25-27 мамырда өткен мамыр Пленумы КСРО-да кең ауқымды мелиоративтік құрылысқа әкелген жерді жаңарту бағдарламасын қабылдады.

1970-жылдары

• 1971 жылы 9 сәуірде КОКП ОК сәуір Пленумы ОК саяси бюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1976 жылы 5 наурызда КОКП ОК наурыз Пленумы ОК саяси бюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1977 жылы 24 мамырда КОКП ОК мамыр Пленумы «КСРО Конституциясының жобасы» және оны бүкілхалықтық талқылауы туралы және «Кеңес Одағының Мемлекеттік әнұраны туралы» қаулылар қабылдады. Л.И.Брежнев КСРО жоғарғы кеңесі төралқасының төрағасы болып бекітілді.
• 1977 жылы 3 қазанда КОКП ОК қазан Пленумы «КСРО Конституциясының (Негізгі Заңының) жобасы және оны бүкілхалықтық талқылауының қорытындылары туралы» қаулы қабылдады.

1980-жылдары

• 1981 жылы 3 наурызда КОКП ОК наурыз Пленумы ОК саяси бюросының және ОК хатшылығының құрамын сайлады.
• 1982 жылғы (24 мамыр) мамыр Пленумы КСРО азық-түлік бағдарламасын қабылдап, Ю. В. Андроповты КОКП ОК идеология жөніндегі хатшысы етіп сайлады.
• 1982 жылғы (12 қараша) қараша Пленумы Ю. В. Андроповты ОК бас хатшысы етіп сайлады.
• 1984 жылғы (13 ақпан) ақпан Пленумы К.У.Черненконы ОК бас хатшысы етіп сайлады.
• 1985 жылғы (13 наурыз) наурыз Пленумы М.С.Горбачевты ОК бас хатшысы етіп сайлады.
• 1985 жылғы (23 сәуір) сәуір Пленумы — КОКП ОК хатшылары Е.К.Лигачев пен Н. И. Рыжков, сондай-ақ, КСРО МҚК төрағасы В. М. Чебриков КОКП ОК саяси бюросының толық мүшесі болды, қорғаныс министрі С. Л. Соколов пен КОКП ОК аграрлық мәселелер жөніндегі хатшысы В.П.Никонов — саяси бюро мүшелігіне кандидат болды; Горбачев «елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдету» деп аталатын қоғамды жан-жақты жаңартуға бағытталған сан алуан ауқымды реформалар жоспарын жариялады.
• 1986 жылы 6 наурызда КОКП ОК наурыз Пленумы ОК саяси бюросы мен ОК хатшылығының құрамын, сондай-ақ ОК бас хатшысын (М. С. Горбачев) және ОК қарамағындағы партиялық бақылау комитеті төрағасын (М. С. Соломенцев) сайлады.
• 1987 жылғы (27-28 қаңтар) қаңтар Пленумы – «Қайта құру және партияның кадр саясаты туралы» қаулы қабылданғаннан кейін КСРО-да қоғамның барлық салаларында ауқымды реформалар басталды.
• 1987 жылы 25-26 маусымда өткен «Экономиканы басқаруды түбегейлі қайта құру» міндеттерін нақтылап, В. П. Никоновты, Н. Н. Слюньковты, А. Н. Яковлевты саяси бюроның мүшесі етіп тағайындады.
• 1987 жылғы (21 қазан) қазан Пленумы — Б. Н. Ельциннің Қайта құрудың баяу қарқынын сынаған сөзі және М.С.Горбачевтің «тұлғасына табынудың» пайда болуы туралы мәлімдемесі.
• 1988 жылғы (17-18 ақпан) ақпан Пленумы кеңестік білім беруді демократиялық негізде реформалаудың бастамасы болды.
• 1988 жылғы (28 қараша) қараша Пленумы – КСРО-дағы саяси реформа және баламалы негізде КСРО халық депутаттарын сайлау туралы қаулылар қабылдады.
• 1989 жылғы (25 сәуір) сәуір Пленумы — басшылықтағы үлкен кадрлық өзгерістер: Орталық комитеттегі 74 мүшесінің, ОК мүшелігіне кандидаттың 24-уі және Орталық тексеру комиссиясындағы 12 мүшесінің қызметінен кетті (жасына байланысты) және Орталық Комитет мүшелігіне кандидаттардан 24 адам ауысты.
• 1989 жылғы (20 қыркүйек) қыркүйек Пленумы — басшылықтағы үлкен кадрлық өзгерістер: саяси бюроның мүшелері В. П. Никонов, В. М. Чебриков, В. В. Щербицкий, ОК мүшелігіне кандидаттар Ю. Ф. Соловьев пен Н. В. Талызин, ОК хатшылары А.П.Бирюкова, А.Ф.Добрынин, В.И.Долгих және А.И.Лукьянов өз міндеттерінен босатылды. МҚК төрағасы В.А.Крючков және КСРО министрлер кеңесі төрағасының 1-орынбасары Ю.Д.Маслюков ОК саяси бюросының мүшелері болды, Е.М.Примаков және ІІМ басшысы Б.К. Пуго — Саяси Бюро мүшелігіне кандидаттар болды. ОК хатшылары болып Е.С.Строев, Ю.А.Манаенков, Г.И.Усманов, А.Н.Гиренко сайланды.

1990-жылдары

• 1990 жылғы (11, 14, 16 наурыз) наурыз Пленумы — КСРО халық депутаттарының съезінде КСРО президенттігіне кандидат етіп сайлау үшін М.С.Горбачевты ұсынды және КОКП соңғы, XXVIII съезін шақыру мерзімін қарастырды.
• 1990 ж. шілде Пленумы (13-14 шілде) — КОКП XXVIII съезінің соңындағы ұйымдастыру пленумы. Құрамында 24 адамнан тұратын жаңа Саяси бюро сайланды, оның ішінде КСРО одақтық республикалар коммунистік партияларының барлық басшылары, ОК хатшылығы, ОК бас хатшысы (М. С. Горбачев) және ОК бас хатшысының орынбасары В.А. Ивашко болды. М. С. Горбачев және В.А.Ивашконы санамағанда, бұрынғы мүшелерінің ешқайсысы Саяси бюроның құрамына кірмеді.
• 1991 жылғы (25-26 шілде) шілде Пленумы — КОКП ОК соңғы Пленумы болды. КОКП жаңа Бағдарламасының жобасы және 1991 жылы қарашада КОКП-ның кезектен тыс XXIX съезін шақыру туралы шешім қабылданды.