Келіншектас

Келіншектас – әдет-ғұрып, діни сенімдерге байланысты тастан мүсінделген адам пішіні, балбал тастардың бір түрі. Ежелгі түркілер «блбл» деп аталған тас мүсіндерді өздерінің қайтыс болған атақты адамдарының басына тұрғызған. Қазақтардың басында кимешек, күндік таққандары обаларда көптеп кездеседі. Бұған қарағанда түркілер әйел адамдардың бейітіне де Қазақтар қойған сияқты. Келіншектас Моңғол жерінен Карпат тауына дейінгі аралықта Еуропа мен Азия аралығындағы жазықта, Қырым, Cолтүстік Кавказ далаларында кездеседі. Археология зерттеулерге қарағанда Келіншектастардың төрт түрі бар: 1) қола дәуірі кезіндегі Келіншектастар; биікт. 2 – 4 м; 2) сақ-сармат кезіндегі Келіншектастар; 3) 6 – 7 ғ-лардағы түркілердің Келіншектастары; 4) 11 – 12 ғасырлардағы қыпшақтар дәуіріндегі Келіншектастар. Тас мүсіндер Қазақстанның көп аймағында ұшырасады. Балбалдың кемпіртас деген де түрі бар.

Мерке өңіріндегі әйел мүсіні

Шығармалары

Марғұлан Ә.Х., Ұлытау жеріндегі тас мүсіндер Ежелгі мәдениет куәлары, А., 1966.