Күшәла кентастары

Күшәла кентастары, күшән кентастары – құрамында бөліп алуға тұрарлықтай күшәла және оның қосылыстары шоғырланған табиғи минералдық шикізат.

120-дан астам күшәла минералдарының ішінде өндірістік маңызы барлары: арсенопирит ҒеАsS (Аs – 46%), леллингит ҒеАs2 (72,8%), реальгар АsS (70,1%), аурипигмент Аs2S3 (61,0%), энаргит СuАsS4 (19,1%), теннатит Сu12Аs4S13 (17%). Күшәла кентастары негізінен түрлі түсті металл кендерінде және бағалы металдар кешенінде кездеседі. Күшәланың өз кендері – арсенопириттік, реальгар-аурипигменттік, ал кешендік кендері – алтын-күшәлалық, күшәла-полиметалдық, мыс-күшәлалық, күшәла-кобальттық, күшәла-қалайы-вольфрамдық, күшәла-сүрме-сынаптық типтерге бөлінеді. Бұлар қышқыл, орта құрамды интрузивтердің постмагмалық процестерімен байланысты. Жалпы күшәла өндірісінің 10%-ын беретін кентас денелері, желі, қабат, бұтақты иірімдер түріндегі арсенопириттік кендер әр түрлі шөгінді, атпа жыныстарда орналасқан. Күшәланың есептелген қорының 30%-ын, өндірісінің 60%-ын беретін алтынды-күшәлалы кендердің кентастары сульфидті, сульфотұзды, кварц желілері түрінде кездеседі. Кешенді кентастар саналатын түрлі пішінді иірімдер, кварцтық және гидротермальдық желілер түрінде кездесетін күшәла-полиметалды; мыс-күшәлалы, күшәла-кобальтты, күшәла-сүрме-сынапты, күшәла-қалайы-вольфрамды кендерден күшәлаға қоса едәуір мөлшерде алтын, күміс, мырыш, қорғасын, мыс, кобальт, сынап, сүрме, қалайы, вольфрам өндіріледі. Өндіру үшін Күшәла кентастарындағы күшәла мөлшері 2%-дан, кешенді кентастарда 0,1 – 0,5%-дан кем болмауы керек. Күләша кентастары гравитациялық, флотациялық әдістермен байытылады. Қазақстанда күшәла Алтай, Сарыарқаныңалтын, полиметалл кендерінен алынады.