Көшпенділер

(Көшпенді халықтар бетінен бағытталды)

Көшпенділер (Номад[1], Көшпенді халықтар) — көшіп-қонып тіршілік ететін, негізгі кәсібі – мал-шаруашылығы болып табылатын халықтар. Кейбіреулері аңшылықпен, ал әлдебір оңтүстік-шығыс Азия теңіз көшпенділері балық аулаумен ауналыс-қан/-ады. Көшпенді ұғымы кезінде егінші, балықшы секілді отырақшы халықтарға салыстырмалы айтылған. Бірақ өнеркәсіп төңкерісі, әсіресе ақпарат ғасырының басталуы отырақшыны да, көшпендіні де дәстүрлі шарушалық, тұрмыс формасынан ажырата бастады. ХХ ғасырдан бастап Көшпенділер саны қатты құлдырады. Қазір әлемде шамамен 30-40 млн көшпенді бар делінеді.[2][3][4][5]

Іле өзені аймағынан шыққан скиф аттысы, Пазырық, б.з.д. 300ж
Винсент ван Гог сызған көшпенді Сығандар керуеніні
Құман көшпелілері, Радзювич шежіресі, 13 ғ.

Бүгінгі көптеген мәдениеттердің тамырлары көшпенділік дәстүрден бастау алады, алайда көшпенділік өмір дәстүрі біртіндеп тіпті дамушы елдердің өзінде жойылуда. Қазіргі заманғы көптеген көшпенді халықтар ассимиляциялану және өзіндік ерекшеліктерінен айрылу қаупінде, себебі олардың натурал шаруашылығы заманауи өркениетті халықтармен бәсекеге түсуі қиын болып келеді.

Қазіргі көшпенділер:

Тарихи көшпенділер:

Дереккөздер өңдеу

  1. English dictionaries agree that the word came from French in the 16th century but incorrectly claim that the French word referred to pasturing. (See the American Heritage Dictionary and the Digitized Treasury of the French Language (in French). The meanings of the Latin and Greek predecessors are irrelevant and in fact misleading for the meaning of the English word.)
  2. Columbia Electronic Encyclopedia
  3. Encyclopaedia Britannica
  4. Annamoradnejad, Rahimberdi; Lotfi, Sedigheh (2010). "Demographic changes of nomadic communities in Iran (1956–2008)". Asian Population Studies 6 (3): 335–45. doi:10.1080/17441730.2010.512764. 
  5. "Nomads: At the Crossroads – The Facts". New Internationalist (266). April 5, 1995. http://www.newint.org/features/1995/04/05/facts/.