Мартиника

Мартиника (фр. Martinique) — Кариб теңізіндегі Кіші Антиль аралдар тобына кіретін, Францияның иелігіндегі аумақ. Әкімшілік орталығы — Фор-де-Франс. Ресми тілі — француз тілі. Жері 1,128 мың км². Халқы 385 мың (1999).

Мартиника

фр. Martinique
	(Аймақ туы)
Орналасуы
Әкімшілік
Астанасы	Фор-де-Франс
Кеңес президенті	Альфред Мари-Жан
Префект	Анж Мансини
Департаменттер	Мартиника (972)
Округтер	4
Кантондар	45
Коммунналар	34
Жер аумағы1	1128 км²
1 Өзен, су, көлдерді және ауданы 1 км² астам мұздықтарды, сондай-ақ өзендердің эстуарийлерін санамағандаға жер реестрі бойынша.

Халқының негізгі бөлігін Африкадан әкелінген құлдардың ұрпақтары құрайды. Тұрғындарының көпшілігі — католиктік христиандар.

Мартиниканы Франция президенті тағайындаған префект басқарады. Жергілікті өзін-өзі басқару органдары — құрамы 45 мүшеден тұратын Бас Кеңес пен 41 мүшесі бар Аймақтық кеңес. Француз парламентінің құрамында М-дан сайланған 4 депутат пен 2 сенатор бар. Франция территориясы болғандықтан ақша бірлігі — еуро (2004).

Мартиника аралы негізінен вулкандық жыныстардан құралған. Ең биік жері — Монтань-Пеле (1397 м.) Климаты тропиктік, пассаттық. Айлық орташа температурасы 24 — 27°С. Жаңбырлы мерзім шілде айынан қарашаға дейін созылады. Жылдық жауын-шашын мөлш. 1500 — 2000 мм-ге тең. Мартиникада тропиктік ормандар (пальма, нан ағаштары) көп. Мартиника аумағын ежелгі заманнан дейінгі тарихы аз зерттелген.

Тарихы

Мартиника аралын 1502 ж. Христофор Колумб ашты. 1635 жылдан аралды француздар отарлай бастады. Жергілікті үндіс-карибтер тонаушылық пен қырғынға ұшырады. Отаршылдар плантацияларда жұмыс істеу үшін Африкадан құл-негрлер әкелді. Құлдар көтерілісін отаршылдар қаталдықпен басып отырды. Мартиникада мақта, темекі өсірілді.

XVII ғ-дың соңы мен XVIII ғ-дың бірінші ширегінде Мартиникада қант құрағы, кофе плантациялары пайда болды. 1794 ж. ақпанда конвенттің арнайы декретімен аралдарда үндіс тайпалары мекендеді. Олардың орта ғасырларға құлдық жойылды.

1794 – 1802 ж. және 1809 – 1814 ж. аралығында Мартиникада уақытша ағылшындардың билігі орнағанымен, кейін қайтадан Францияға қайтарылды. 1870 ж. арал халқының сайлау құқығы метрополия азаматтарының құқықтарымен теңестіріліп, Франция парламентінен Мартиникаға өкілдік орын берілді. 1900 ж. Мартиника қаржылық дербестікке қол жеткізді.

XX ғ-дың басынан елде әр түрлі саяси партиялар мен ұйымдар жұмыс істей бастады. Мартиника халқының отаршылдық тәртіпке қарсы қажырлы күресінің нәтижесінде 1946 ж. аралға “теңіздің арғы жағындағы Франция департаменті” мәртебесі берілді.

Экономика

Мартиника экономикасының негізгі саласы — а. ш. Қант құрағы, банан, ананас, кофе, какао, темекі, мақта өсіріледі. Балық аулау, мал ш. біршама жақсы дамыған. Қант, спирт-ром, консерв, шоколад шығаратын кәсіпорындар жұмыс істейді.

Экспортының 90%-ын жеміс, қант, ром сату құрайды. Сырттан өндірістік шикізаттар, машина мен өнеркәсіп құрал-жабдықтары, азық-түліктің кейбір түрлері әкелінеді. Негізгі сауда серіктесі — Франция.