Мемлекеттік дума
| Бұл мақала Ресей Федерациясы парламентінің қазіргі төменгі палатасы туралы. Ресей империясының парламенті үшін Мемлекет басшысы мақаласын көріңіз. |
Мемлекеттік дума (орыс. Государственная дума, кейде қысқартылып орыс. Госдума) — Ресей Федерациясы Федералдық жиналысы атты парламентінің төменгі палатасы.
| Ресей Мемлекеттік думасы орыс. Государственная Дума России | |
|---|---|
| |
| |
| Жалпы мағлұмат | |
| Құрылған уақыты | 1993 жыл |
| Оның алдындағы мекеме | РКФСР Жоғарғы Кеңесі |
| Мекемені басқарады | Ресей Федералдық жиналысы |
| Штаб-пәтері | 1-үй, Охотный ряд көшесі, Мәскеу, Ресей |
| Төрағасы | Вячеслав Володин, Біртұтас Ресей 5 қазан 2016 жылдан бері |
.svg)
Үкіметтік (325): Біртұтас Ресей: 325 Басқа партиялар (125): РФКП: 56 Әділ Ресей: 28 РЛДП: 23 Жаңа адамдар: 15 Өсім партиясы: 1 Партиясыз: 1
Ресей Думасы қазіргі VIII-шақырылымының 450 депутаты 2021 жылғы парламент сайлауы нәтижесінде сайланған, депутаттар арасында 6 түрлі саяси партияның өкілдері бар.[1][2] Думаның 2016 жылдан бері төрағасы — «Біртұтас Ресей» мүшесі Вячеслав Володин.
Тарихы өңдеу
Дума сөзі Ежелгі Русь заманынан бері әртүрлі кеңесші және өкілді органдарға қатысты қолданылатын (мысалы боярлық дума). Ал Мемлекеттік Дума аталатын орган алғаш рет 1905 жылы бүкілресейлік заң шығарушы орган ретінде пайда болды. Ресей империясының Мемлекеттік думасы 1917 жылға дейін қызмет етіп, ақпан төңкерісінен кейін таратылды.
КСРО мен РКФСР-да жоғары заң шығарушы органның функциялары тиісінше КСРО Жоғарғы Кеңесіне (1937–1991) және РКФСР Жоғарғы Кеңесіне (1938–1993), ал 1989 жылдан бастап КСРО халық депутаттарының съезіне және Ресей халық депутаттарының съезіне жүктелді.
1993 жылғы қыркүйек-қазан оқиғаларының бастау нүктесі болған Президент Борис Ельциннің №1400 «Ресей Федерациясындағы конституциялық реформаны кезең-кезеңімен жүргізу туралы» Жарлығы Съезді және Жоғарғы Кеңесті таратып, жаңа парламент жасап, сайлау өткізуді қарастырды. Жоспар бойынша Мемлекеттік Дума осы жаңа парламенттің төменгі палатасы болатын еді.
Одан кейінгі оқиғалардың нәтижесінде 1993 жылы 12 желтоқсанда Ресейдің жаңа Конституциясы қабылданған референдуммен бір мезгілде I-шақырылымдағы Мемлекеттік Думаның сайлауы өтті. Конституция Федералдық Жиналыс палаталарының бірі ретінде Мемлекеттік Думаның мәртебесін қамтамасыз етті.
Құқығы өңдеу
Мемлекеттік Думаның Ресей Конституциясында бекітілген құқығы:
- Ресей премьер-министрін тағайындауға келісім беру;
- Ресей Үкіметінің жұмыс нәтижелері туралы, оның ішінде Мемлекеттік Дума көтерген мәселелер бойынша жыл сайынғы есептерін тыңдау;
- Ресей Федерациясының Үкіметіне вотум жасау;
- Ресей Орталық банкі төрағасын қызметке тағайындау және қызметінен босату;
- Есеп палатасы төрағасын және аудиторларының жартысын тағайындау және қызметтен босату;
- Федералдық конституциялық заңға сәйкес әрекет ететін Адам құқықтары жөніндегі уәкілді тағайындау және қызметінен босату;
- Амнистия жариялау;
- Ресей президентіне импичмент жариялау (көпшіліктің үштен екісі қажет).
Санкциялары өңдеу
2022 жылғы Ресейдің Украинаға басып кіруі себебімен 2022 жылдың 24 наурызында Мемлекеттік дума депутаттарының 328-іне және Мемлекеттік Думаның өзіне АҚШ тарапынан санкциялар салынған еді.[3][4]
Соңғы сайлау өңдеу
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Партия | бір аудан бойынша | бір- мандаттық округтарда |
жалпы | |||||||||||
| Дауыс саны | % | +/- % | Орындар | % | +/- | Орындар | +/- | Орындар | +/- | % | +/- % | |||
| Біртұтас Ресей | 28 064 258 | 49,82 % | ▼4,38 % | 126 | 56 % | ▼14 | 198 | ▼5 | 324 | ▼19 | 72 % | ▼4,22 % | ||
| РФКП | 10 660 599 | 18,93 % | ▲5,59 % | 48 | 21,33 % | ▲13 | 9 | ▲2 | 57 | ▲15 | 12,67 % | ▲3,34 % | ||
| РЛДП | 4 252 096 | 7,55 % | ▼5,59 % | 19 | 8,44 % | ▼15 | 2 | ▼3 | 21 | ▼18 | 4,67 % | ▼4 % | ||
| Әділ Ресей | 4 201 715 | 7,46 % | ▲1,24 % | 19 | 8,44 % | ▲3 | 8 | ▲1 | 27 | ▲4 | 6 % | ▲0,89 % | ||
| Жаңа адамдар | 2 997 676 | 5,32 % | тұңғыш рет | 13 | 5,78 % | ▲13 | 0 | — | 13 | ▲13 | 2,89 % | тұңғыш рет | ||
| Зейнеткерлер партиясы | 1 381 890 | 2,45 % | ▲0,72 % | 0 | — | — | 0 | — | 0 | — | — | — | ||
| Яблоко | 753 280 | 1,34 % | ▼0,65 % | 0 | — | — | 0 | — | 0 | — | — | — | ||
| Ресей Коммунистері | 715 685 | 1,27 % | ▼1 % | 0 | — | — | 0 | — | 0 | — | — | — | ||
| «Жасылдар» | 512 420 | 0,91 % | ▲0,15 % | 0 | — | — | 0 | — | 0 | — | — | — | ||
| Отан | 450 437 | 0,80 % | ▼0,71 % | 0 | — | — | 1 | ▬ | 1 | ▬ | 0,22 % | ▬ | ||
| Бостандық және әділет | 431 559 | 0,77 % | тұңғыш рет | 0 | — | — | 0 | — | 0 | — | — | — | ||
| Жасыл альтернатива | 357 855 | 0,64 % | тұңғыш рет | 0 | — | — | 0 | — | 0 | — | — | — | ||
| Өсім партиясы | 291 483 | 0,52 % | ▼0,77 % | 0 | — | — | 1 | ▲1 | 1 | ▲1 | 0,22 % | ▲0,22 % | ||
| Азаматтық платформа | 86 964 | 0,15 % | ▼0,07 % | 0 | — | — | 1 | ▬ | 1 | ▬ | 0,22 % | ▬ | ||
| Партиясыз | 5 | ▲4 | 5 | ▲4 | 1,11 % | ▲0,89 % | ||||||||
| Жарамды бюллетеньдер | 55 158 421 | 97,92 % | ▼0,21 % | |||||||||||
| Жарамсыз бюллетеньдер | 1 171 369 | 2,08 % | ▲0,21 % | |||||||||||
| Жалпы саны | 56 329 790 | 100 % | — | 225 | 225 | — | 225 | — | 450 | — | 100 % | — | ||
| Сайлаушылардың жалпы саны және сайлауға қатысуы | 109 204 319 | 51,68 % | ▲3,8 % | |||||||||||
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Выборы депутатов Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации восьмого созыва Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Фракции (орыс.). Мемлекеттік думаның ресми сайты (7 июля 2023). Тексерілді, 7 шілде 2023.
- ↑ Под санкции США подпали глава "Сбербанка" и вся Госдума РФ (орыс.). Deutsche Welle (24 марта 2022). Тексерілді, 25 ақпан 2023.
- ↑ США ввели санкции против депутатов Госдумы и неё самой (орыс.). Азаттық радиосы (24 марта 2022). Тексерілді, 25 ақпан 2023.