Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев
(Мұсабаев бетінен бағытталды)
Талғат Амангелдіұлы Мұсабаев (7 қаңтар 1951 жыл, Жамбыл ауданы, Алматы облысы) — кеңестік және қазақстандық ғарышкер, саяси қайраткер, Халық қаһарманы, Ресей Федерациясының Батыры, техника ғылымдарының докторы (2008), авиация генерал-лейтенанты (2007), Қазақстан Ұлттық ғарыш агенттiгінің төрағасы (2007—2016) және Сенат депутаты (2017—2023).
Қысқаша өмірбаяны
өңдеу- 1951 ж. қаңтардың 7-сінде Алматы облысы Жамбыл ауданының Қарғалы ауылында туған.
- 1974 ж. — Рига азаматтық авиация инженерлері институтын бітірген, инженер.
- 1974 ж. сәуірдің 1-інен — Бұрындай әуе кәсіпорнында кезекті инженер.
- 1975—84 жж. — әуе кәсіпорындарында саяси-тәрбие қызметінде.
- 1984 ж. — Алматы әуе клубында оқу бітірген.
- 1986 ж. — ұшқыш даярлауын бітіріп азаматтық авиациясының пилоты деген куәлігін алған.
- 1987—1990 жж. азаматтық авиациясында ұшқыш, ұшақ командирі қызметтерін атқарған.
- 1991 ж. бастап ғарышқа ұшуға даярлануында. Әскери әуе күштерінде. Қосалқы ғарышкер есебінде екінші экипаждардың мүшелігінде болған.
- 2000 ж. техника ғылымдарының кандидаттық диссертациясын қорғаған.
- 2001—05 жж. Ресей ғарыш мекемесінде.
- 2005 ж. «Бәйтерек» акционерлік қоғамының (Қазақстан-Ресей бірлескен кәсіпорны) Бас директоры.
- 2007 ж. ақпан — Қазақстанның әуе-ғарыш агенттігінің директоры.
- 2007 ж. сәуірдің 11-інен — Қазақстанның ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы.
- 2014 ж. тамыздың 13-інен Үкімет басшысының азаматтық авиация және ғарыш қызметі мәселелері жөніндегі штаттан тыс кеңесшісі.
- 2014 ж. тамыздың 21-інен 2016 ж. қыркүйектің 7-сіне дейін Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Аэроғарыш комитетінің төрағасы.[2]
- 2017 жылғы қаңтардан бастап 2017 жылғы 13 шілдеге дейін - Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі.
- 2017 жылғы 13 шілдеден бастап 2023 жылғы 24 қаңтарға дейін - Парламент Сенатының депутаты.[3]
Ғарышқа ұшуы
өңдеу- 1994 ж. ғарышқа 1-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-19) 126 күн ғарышта өткізген.
- 1998 ж. ғарышқа 2-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-27) 208 күн ғарышта өткізген. Гиннестің үздік табыстар кітабында бір айдың ішінде 5 рет не бары 30 сағат 8 минут ұзақтығымен ашық ғарышқа шыққанны жазылып алынған. Ұшқанда американ ғарышкері Л. Эйартс пен ресей ғарышкері (шуваш ұлтынының өкілі) Николай Бударинмен бірге. Қонғанда ресей ғарышкерлері Николай Бадурин мен Юрий Батуринмен бірге.
- 2001 ж. ғарышқа 3-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-32) 8 күн ғарышта өткізген.
Әскери атағы
өңдеуӘскери атағы - запастағы РФ ӘӘК генерал-майоры, ҚР авиация генерал-лейтенанты (2007 жылдан).
Хоббиі
өңдеуХоббиі - фортепианода, гитарада ойнау, ән айту.[4]
Марапаттары
өңдеу- «Халық қаһарманы» атағы (1995)
- «Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы» атағы (1995)
- «Отан» ордені (1998)
- «Барыс» 1-ші дәрежелі ордені
- «Астана» медалі (1999)
- «Дружба народов» ордені (1991)
- «Герой Российской Федерации» атағы (1994)
- «Лётчик-Космонавт РФ» (1994)
- «За заслуги перед Отечеством» 3-ші дәрежелі ордені (1998)
- «За заслуги перед Отечеством» 2-ші дәрежелі ордені
- Аустрия Республикасының ордені
- «Ғарышқа ұшқан үшін» NASA медалі (1998)
Жанұя жағдайы
өңдеу- Зайыбы — Мұсабаева (Лацис) Виктория Вольдемаровна, 1952 ж. туған, стоматология дәрігері.
- Баласы — Мұсабаев Данияр Талғатұлы, 1975 ж. туған, Қазақстанның ІІМ әскери қызметкері.
- Қызы — Мұсабаева Кәмилә Талғатқызы, 1981 ж. туған.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Құрастырушы авторы А.Байғазыұлы Бәйдібек баба - Алып бәйтерек ұрпақтарының шежіресі. Сары Үйсін. Шапырашты — Алматы: Издательство Өнер, 2000. — ? б. — ISBN 5-89840-441-4.
- ↑ ТАЛҒАТ МҰСАБАЕВ ҚЫЗМЕТІНЕН БОСАТЫЛДЫ
- ↑ АНЫҚТАМА. Мұсабаев Талғат Амангелдіұлы
- ↑ Қазақстан Республикасында кімнің кім екені - 2011 жыл. Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 ІSВN 978-601-278-473-2
Сыртқы сілтемелер
өңдеу- Ресми торабы Мұрағатталған 5 ақпанның 2007 жылы. (орысша) Мұсабаев ресми торабы
- Космонавтика күні Мұрағатталған 5 наурыздың 2016 жылы.
- Талғат Мұсабаев жаңа комитеттің төрағасы болып тағайындалды(қолжетпейтін сілтеме)
Ғарышкерлер заманнамасы | ||
алдыңғысы : | ғарышкер | соңғысы : |
Юрий Маленченко | 310шы | Leroy Chiao |
Қазақстанның ғарышкері | ||
Тоқтар Әубәкіров | 2ші | - |
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Talgat Musabayev |