Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев

(Мұсабаев бетінен бағытталды)

Талғат Амангелдіұлы Мұсабаев (7 қаңтар 1951 жыл, Жамбыл ауданы, Алматы облысы) — кеңестік және қазақстандық ғарышкер, саяси қайраткер, Халық қаһарманы, Ресей Федерациясының Батыры, техника ғылымдарының докторы (2008), авиация генерал-лейтенанты (2007), Қазақстан Ұлттық ғарыш агенттiгінің төрағасы (2007—2016) және Сенат депутаты (2017—2023).

Талғат Аманкелдіұлы Мұсабаев

Мұсабаев 2022 жылы
Мемлекеті

 КСРО Ресей Қазақстан

Мансабы

инженер, Зерттеуші-ғарышкер

Әскери атағы

генерал-лейтенант (Қазақстан), генерал-майор (Ресей)

Экспедициялары

Союз ТМ-19, Союз ТМ-27, Союз ТМ-32

Ғарышта болған уақыты

341 күн, 9 сағат, 48 минут

Туған күні

7 қаңтар 1951 (1951-01-07) (73 жас)

Туған жері

Қарғалы, Жамбыл ауданы, Алматы облысы, Қазақ КСР, КСРО

Қысқаша өмірбаяны

өңдеу

Шапырашты руынан шыққан.[1]

  • 1951 ж. қаңтардың 7-сінде Алматы облысы Жамбыл ауданының Қарғалы ауылында туған.
  • 1974 ж. — Рига азаматтық авиация инженерлері институтын бітірген, инженер.
  • 1974 ж. сәуірдің 1-інен — Бұрындай әуе кәсіпорнында кезекті инженер.
  • 1975—84 жж. — әуе кәсіпорындарында саяси-тәрбие қызметінде.
  • 1984 ж. — Алматы әуе клубында оқу бітірген.
  • 1986 ж. — ұшқыш даярлауын бітіріп азаматтық авиациясының пилоты деген куәлігін алған.
  • 1987—1990 жж. азаматтық авиациясында ұшқыш, ұшақ командирі қызметтерін атқарған.
  • 1991 ж. бастап ғарышқа ұшуға даярлануында. Әскери әуе күштерінде. Қосалқы ғарышкер есебінде екінші экипаждардың мүшелігінде болған.
  • 2000 ж. техника ғылымдарының кандидаттық диссертациясын қорғаған.
  • 2001—05 жж. Ресей ғарыш мекемесінде.
  • 2005 ж. «Бәйтерек» акционерлік қоғамының (Қазақстан-Ресей бірлескен кәсіпорны) Бас директоры.
  • 2007 ж. ақпан — Қазақстанның әуе-ғарыш агенттігінің директоры.
  • 2007 ж. сәуірдің 11-інен — Қазақстанның ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы.
  • 2014 ж. тамыздың 13-інен Үкімет басшысының азаматтық авиация және ғарыш қызметі мәселелері жөніндегі штаттан тыс кеңесшісі.
  • 2014 ж. тамыздың 21-інен 2016 ж. қыркүйектің 7-сіне дейін Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Аэроғарыш комитетінің төрағасы.[2]
  • 2017 жылғы қаңтардан бастап 2017 жылғы 13 шілдеге дейін - Қазақстан Республикасы Президентінің кеңесшісі.
  • 2017 жылғы 13 шілдеден бастап 2023 жылғы 24 қаңтарға дейін - Парламент Сенатының депутаты.[3]

Ғарышқа ұшуы

өңдеу
  • 1994 ж. ғарышқа 1-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-19) 126 күн ғарышта өткізген.
  • 1998 ж. ғарышқа 2-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-27) 208 күн ғарышта өткізген. Гиннестің үздік табыстар кітабында бір айдың ішінде 5 рет не бары 30 сағат 8 минут ұзақтығымен ашық ғарышқа шыққанны жазылып алынған. Ұшқанда американ ғарышкері Л. Эйартс пен ресей ғарышкері (шуваш ұлтынының өкілі) Николай Бударинмен бірге. Қонғанда ресей ғарышкерлері Николай Бадурин мен Юрий Батуринмен бірге.
  • 2001 ж. ғарышқа 3-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-32) 8 күн ғарышта өткізген.

Әскери атағы

өңдеу

Әскери атағы - запастағы РФ ӘӘК генерал-майоры, ҚР авиация генерал-лейтенанты (2007 жылдан).

Хоббиі

өңдеу

Хоббиі - фортепианода, гитарада ойнау, ән айту.[4]

Марапаттары

өңдеу
 
Союз ТМ-32 экипажы - Деннис Тито (Dennis Tito), Талғат Мұсабаев, Юрий Батурин

Қазақстан Республикасы:

Ресей Федерациясы:

  • «Дружба народов» ордені (1991)
  • «Герой Российской Федерации» атағы (1994)
  • «Лётчик-Космонавт РФ» (1994)
  • «За заслуги перед Отечеством» 3-ші дәрежелі ордені (1998)
  • «За заслуги перед Отечеством» 2-ші дәрежелі ордені

Аустрия Республикасы:

  • Аустрия Республикасының ордені

Америка Құрама Штаттары:

  • «Ғарышқа ұшқан үшін» NASA медалі (1998)

Жанұя жағдайы

өңдеу
  • Зайыбы — Мұсабаева (Лацис) Виктория Вольдемаровна, 1952 ж. туған, стоматология дәрігері.
  • Баласы — Мұсабаев Данияр Талғатұлы, 1975 ж. туған, Қазақстанның ІІМ әскери қызметкері.
  • Қызы — Мұсабаева Кәмилә Талғатқызы, 1981 ж. туған.

Дереккөздер

өңдеу
  1. Құрастырушы авторы А.Байғазыұлы Бәйдібек баба - Алып бәйтерек ұрпақтарының шежіресі. Сары Үйсін. Шапырашты — Алматы: Издательство Өнер, 2000. — ? б. — ISBN 5-89840-441-4.
  2. ТАЛҒАТ МҰСАБАЕВ ҚЫЗМЕТІНЕН БОСАТЫЛДЫ
  3. АНЫҚТАМА. Мұсабаев Талғат Амангелдіұлы
  4. Қазақстан Республикасында кімнің кім екені - 2011 жыл. Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 ІSВN 978-601-278-473-2

Сыртқы сілтемелер

өңдеу



Ғарышкерлер заманнамасы
алдыңғысы :ғарышкерсоңғысы :
    Юрий Маленченко    310шы     Leroy Chiao   
Қазақстанның ғарышкері
    Тоқтар Әубәкіров    2ші     -   
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Talgat Musabayev