Мұхаммед Мохбер
Мұхаммед Мохбер[1][2] (кейде Мұхбар,[3] парсы: محمد مخبر, [mohæmmæd moxbeɾ]; 26 маусым 1955 жыл, Дизфуль) — ирандық саясаткер, 2024 жылғы 20 мамырдан Иран президентінің міндетін атқарушы және 2021 жылғы 8 тамыздан елдің Бірінші вице-президенті. Уақытша президент қызметіне Мохбер 2024 жылғы мамырда орын алған Варзақандағы тікұшақ апатында президент Ибраһим Раисидің өлімінен кейін тағайындалған еді.[1]
| Мұхаммед Мохбер парсы: محمد مخبر | ||||
 Мохбер, 2023 жыл | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 20 мамыр 2024 жылдан бері | ||||
| Ізашары | Ибраһим Раиси | |||
| Жоғарғы көсем | Әли Хаменеи | |||
| ||||
| 8 тамыз 2021 | ||||
| Президент | Ибраһим Раиси өзі (м.а.) | |||
| Ізашары | Эсхак Джахангири | |||
| ||||
| 20 қыркүйек 2022 | ||||
| Өмірбаяны | ||||
| Партиясы | Партиясыз | |||
| Дүниеге келуі | 26 маусым 1955 (68 жас) Дизфуль, Хузестан, Иран шаһаншаһ мемлекеті | |||
| Қызмет еткен жылдары | 1980–1988 | |||
| Құрамында болды | Медициналық корпус | |||
| Әскер түрі |  Ислам төңкерісі қорғаушыларының корпусы
| |||
| Шайқасы | Иран-Ирак соғысы | |||
| Қолтаңбасы | 
| |||
| Мұхаммед Мохбер Ортаққорда | ||||
өңдеу  |
||||
Бұрынғы бірінші вице-президент ретінде және Иран Жоғарғы көсемінің мақұлдауымен Мохбер бұрынғы президент қайтыс болғаннан кейін, Конституцияға сәйкес, Иран президентінің міндетін атқарушы ретінде «Президенттің өкілеттіктері мен міндеттерін» қабылдады. Содан кейін Президенттің уақытша кеңесі құрылады да (құрамында Президенттің міндетін атқарушыдан басқа тағы, Кеңес спикері және сот билігінің басшысы бар), ол кеңес 50 күн ішінде жаңа сайлауды ұйымдастырады.[4]
Президент міндетін атқарушысы лауазымынан басқа Мохбер, оған қоса, — 2022 жылғы қыркүйектен бері Нысаналылық кеңесінің мүшесі. Бұрын ол сонымен қатар Имам Хомейнидің бұйрығын орындау комитетінің (Сетад) басшысы, Sina Bank басқармасының төрағасы және Хузестан останы губернаторының орынбасары болды.
Жастық шағы және білімі
өңдеуМохаммад Мохбер 1955 жылғы 1 қыркүйекте[5] Иранның Дизфуль қаласында[6] діни қызметкерлер отбасында[7] дүниеге келген. Оның екі түрлі докторлық дәрежесі бар; халықаралық құқық бойынша докторлық ғылыми жұмыс (және магистратура) және менеджмент бойынша докторлық дәрежесі бар.[8] Оның сонымен қатар менеджмент бойынша магистр дәрежесі бар.[9]
Мансабы
өңдеуМохбер Иран-Ирак соғысы кезінде Ислам төңкерісі қорғаушылары корпусының (ИТҚК) медициналық бөлімшесінде офицер болған. 1990 жылдары Мохбер туған қаласындағы Dezful Telecommunications компаниясының бас директоры, кейін Хузестан останы басшысының орынбасары болған. 2000 жылдардан бастап он жылдай Sina Bank төрағасы болды. Кейін ол Мостазафан қорының жоғары лауазымды қызметкері болды да, 2007 жылы Имам Хомейнидің бұйрығын орындау (Сетад) басшысы ретінде тағайындалды.[10][11]
2021 жылғы 8 тамызда президент Ибраһим Раиси Мохберді Иранның бірінші вице-президенті етіп тағайындады да, Мохбер бұл лауазымды атқаратын жетінші адам болды.[6] 2022 жылғы қазанда ол Ресейдің Украинаға басып кіруін қолдау үшін Ресейге Шахед ұшқышсыз дрон мен зымырандарын жіберу туралы келісімді аяқтау үшін ИТҚК шенеуніктерімен және Ұлттық қауіпсіздік жоғарғы кеңесінің қызметкерімен бірге Мәскеуге жіберілді.[12]
Президент міндетін атқарушысы (2024–)
өңдеу2024 жылғы 19 мамырда президент Ибраһим Раиси өлімінен кейін Мохбер Иран президенті міндетінінің атқарушы рөлін атқарып кетті[13] және оны 20 мамырда жаңа президенттік сайлау өткізілгенге дейін Жоғарғы көсем Әли Хаменеи бекітті.[14] Мохбер 22 мамырда Тегерандағы Раисидің жерлеу рәсіміне қатысты.[15]
Мохбер президент ретінде 27 мамырда 2024 жылғы Иранның парламент сайлауынан кейін шақырылған жаңа Исламдық ақылдастық кеңестің отырысында алғаш рет көпшілік алдында сөз сөйлеп, Раисидің президенттігін жоғары бағалады.[16]
Санкциялануы
өңдеу2010 жылғы шілдеде Еуропа Одағы сол кезде Сетад президенті болған Мохберді «ядролық немесе баллистикалық зымыран қызметі» мәселесіне қатысы бар деген айыппен санкция беретін тұлғалар мен ұйымдардың тізіміне енгізді. 2012 жылы Мохбер тізімнен шығарылды.[17] 2021 жылы Мохберге Америка Құрама Штаттары Сетадтың «биліктің қарсыластарынан жер мен мүлікті тәркілеу арқылы диссиденттердің құқықтарын бұзудағы рөліне» және адам құқықтарын бұзғанына қатысты санкция салынды.[11]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ a b Мұрат, Динара Иранда Раиси қайтыс болғаннан кейін президенттің міндетін атқарушы тағайындалды (қаз.). inbusiness.kz (20 мамыр 2024). Тексерілді, 19 маусым 2024.
- ↑ Туғанбаева, Зарина Иранда президент сайлауы 28 маусымда өтеді (қаз.). kaz.inform.kz (21 мамыр 2024). Тексерілді, 19 маусым 2024.
- ↑ Темірхан, Айжан Иранның келесі президенті кім болады (қаз.). azattyq-ruhy.kz (20 мамыр 2024). Тексерілді, 19 маусым 2024.
- ↑ Constitution of the Islamic Republic of Iran (full text) (ағыл.). gc.ir (2 June 2021). Тексерілді, 18 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 24 қазанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Lydia Chantler-Hick Ebrahim Raisi death: Who is Mohammad Mokhber, the man appointed Iran's interim president? (ағыл.). The Standard (UK) (20 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024.
- ↑ a b Ayatollah Raisi appoints Dr Mohammad Mokhber as 1st VP (ағыл.). Иран Ислам Республикасының Үкіметі (8 August 2021). Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 16 қарашаның 2022 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Who is Mohammad Mokhber, appointed Iran's acting president after a helicopter crash? (ағыл.). Associated Press (21 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 20 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ اقدامات ویژه ستاد اجرایی فرمان امام در خوزستان و سیستان و بلوچستان، در گفتگو با محمد مخبر (парсы). Student News Network (14 тамыз 2020). Тексерілді, 20 маусым 2024.
- ↑ مخبر به ستاد اجرایی فرمان امام میرود (парсы). ictna.ir (14 тамыз 2020). Тексерілді, 20 маусым 2024.
- ↑ Mohammad Mokhber: First Vice President of Iran (ағыл.). United Against Nuclear Iran. Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 19 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ a b Motamedi, Maziar Who is Mohammad Mokhber, Iran's interim president? (ағыл.). Әл-Жазира телеарнасы (20 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 20 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Wintour, Patrick Iran agrees to supply missiles as well as drones to Russia (ағыл.). The Guardian (18 October 2022). Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 14 қаңтардың 2023 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Who was Mohammad Mokhber, the man set to become Iran's interim president? (ағыл.). Reuters (20 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 20 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Gambrell, Jon Iran's president, foreign minister and others found dead at helicopter crash site (ағыл.). Associated Press (20 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024. Мұрағат көшірмесі 20 мамырдың 2024 Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Gambrell, Jon Iran's supreme leader presides over funeral for president and others killed in helicopter crash (ағыл.). Associated Press (22 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024.
- ↑ Karimi, Nasser Iran's acting president addresses new parliament after helicopter crash killing president, others (ағыл.). Associated Press (27 May 2024). Тексерілді, 20 маусым 2024.
- ↑ Dehghanpisheh, Babak және Stecklow, Steve Special Report: Khamenei's conglomerate thrived as sanctions squeezed Iran – Mohammad Mokhber (ағыл.). Reuters (12 November 2013). Тексерілді, 20 маусым 2024.