Палаталдану II

Палаталдану II - тіл алды дауыссыздарының әсерінен көршілес г, к, х дауыссыздарының жұмсаруы. Славян ата тілінде көне үш палаталдану пайда болып дамыды сөйтіп славян тілдерінде әр түрлі нәтиже берді. Бірінші палаталдану, тіл арты г, к, х дыбыстарының и, е, ять, кіші юс, ь тіл алды дауыстыларының алдында ызың ж, ч, щ дыбыстарына өзгеруімен байланысты. Мысалы, око- очи, страхъ- страшенъ. Бірінші палаталдану ескі славян тілінде және тіл дыбыстарының ызыңдармен г//ж, к//ч, х//ш алмасу түрінде орыс тілінде көрініс тапқан. Екінші палаталдану, бірінші палаталдану кешірек пайда болды. Ата славян тілінде дифтонгтарды жоғалтқаннан кейін пайда болып, ять, и дыбыстары алдында қолданылды (дифтонтгардан шыққан). Екінші палаталдану тіл арты г, к, х дыбыстары ызың (сүзілмелі) з', ц', с' дыбыстарына ауысқан. Бір жағынан, екінші палаталдану нәтижелері оңтүстік және шығыс славян тілдерінде, батыс славян тілдерінде де әр түрлі болған және басқа жағынан этимологиялық талдау арқылы ғана қалпына келтіруге болатын. Екінші палаталдану іздері қазіргі орыс тілінде айқын түрде сақталмаған. Мысалы, көпше түрдегі атау септік формасы друзья, түбір морфемалар цвет- және звезд-. Екінші палаталдану нәтижелерін бергендіктен үшінші палаталдану кейде екінші палаталдану түрленуі ретінде қарастырылады. Бірақ ол тіл алды і, е, кіші юс дауыстыларынан кейін қолданылған. Мысалы, месяц, витязь, князь. Үшінші палаталдану нәтижелері анағұрлым алуан түрлі. Қазіргі орыс тілінде этимологиялық талдау жолымен қалпына келтіріледі.