Рамаяна

“Рамаяна” — үндінің көне эпосы, қасиетті кітабы. Жырдың ауызша және жазбаша дамыған әдеби үлгілері сақталған. Жазба үлгінің авторы ретінде Вальмики аталғанымен, ғылымда бұл мәселе туралы екі ұдай пікір бар. Вальмики жыр оқиғаларын көзімен көрген куәгер ретінде баяндайды. Зерттеушілердің көбі Вальмики көне жырдың бір нұсқасын жазбаға түсірген адам деген пікірді қостайды. “Р.” шамамен 545 саргрис, яғни 24000 (екі жолдық) өлең жолдарынан құралған. Әр жырда 44 бәйіт, жиырма жырда 880 бәйіт бар, олар бір күнде орындалатын болған. “Р.” муз. мақаммен жырланған, Орт. және Оңт.-шығыс Азия елдеріне кең тараған. Негізгі кейіпкерлері Рама мен Сита, сондай-ақ Равана, Урмила, Джинаки, Дашаратхи, Бхарате, Сугрива, Валина, т.б. жаратушылардың аттары кездеседі. Оқиға Рама мен Ситаның ғашықтығы негізінде өрбиді. Одан әрі Сита сұлуды Равана патшаның ұрлауы, оны жұбайы Раманың іздеуі, қолды болған әйелін қайта қабылдаған Раманы халқының сөгуі, Ситаны орманға қуып жіберуі баяндалады. Рама Вишну аталатын Жаратушының жебірейілі, ол жерге Равана патша орнатқан әділетсіздікті жою үшін жіберілген. Жырда қайғы сарыны басым, кейіпкерлер бейнелері табиғат құбылыстарымен салыстырылып отырады: Сита — найзағай, Равана — вулкан, қара түсті піл, қою қара бұлт, т.б. “Р.” үнді халқының эстет. талғамының қалыптасуына әсер етті, жырда тарихи, мифол., ертегілік, діни, дидактик. және лирик. сарындар тоғысқан. Эпос карма, дхарма, мокша, бхакти секілді діни-филос. ұғымдардың қалыптасуымен тығыз байланысты.