Свазилер (ама-свази, ама-нгвани)[1] — Солтүстік Нгони тобының халқы, Эсватинидің негізгі халқы. Халқы 1,1 миллион адам. (2015, бағалау). Олар сондай-ақ Оңтүстік Африка Республикасының солтүстік-шығысында (1,2 миллион адам-​​2011 жылғы халық санағы), Зимбабведе, Лесотода және Мозамбикте тұрады.[2]

Свазилер
ама-свази, ама-нгвани
Бүкіл халықтың саны

2,3 млн.

Ең көп таралған аймақтар
 Эсватини

1,1 млн.

 ОАР

1,2 млн.

 Мозамбик

10 000

Тілдері

свази тілі

Діні

дәстүрлі нанымдар, христиандық

Тілі

өңдеу

Тілі – свази тілі, банту тілдер отбасына жатады. Жазуы латын әліпбиіне негізделген.[3]

Діні

өңдеу

Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, кейбірі баптистер.[4]

Тарихы

өңдеу

Свазилердің этногенезі зулу, суто, шона, т.б. тығыз байланысты. Олар оңтүстіктен ығыстырылып, 1830 жылдардың аяғында үлкен тайпалық бірлестік құрады. 1894 жылы Свази жерлері Трансваалға қосылды. 1903-68 жылдары Свазиленд Ұлыбританияның протектораты болды.[5]

Кәсібі

өңдеу

Халықтың негізгі бөлігі ауылдық жерлерде тұрып, егіншілікпен айналысады. Олар жүгері, бұршақ, бидай, құмай өсіреді. Свазилер мал шаруашылығымен де айналысады, негізінен ірі қара мен қой ұстайды. Дәстүрлі қолөнерден - ұсталық (тас құралдарды пайдалану), керамика, тері өңдеу және т.б. дамыған. Кейбірі еуропалықтарға тиесілі кофе мен мақта плантацияларында жалдамалы жұмыс істейді.[6]

Өмір салты

өңдеу

Олардың тармақталған тайпалық ұйымы болды. Жоғарғы басшы — нгвеньяма, ықпалды көсемдер мен ықпалды свазилер — либандла кеңесі және ликоко кіші кеңес басқарды. Свазилерде көп әйел алушылық, әмеңгерлік, сорорат, неке төлемі (лоболо) сақталған.

Дереккөздер

өңдеу
  1. Большой Энциклопедический словарь СВАЗИ https://rus-big-enc-dict.slovaronline.com/59716-%D0%A1%D0%92%D0%90%D0%97%D0%98
  2. Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/6072304
  3. Большая советская энциклопедия https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/169775/%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%B8
  4. Значение слова СВАЗИ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845187.html
  5. Народы и культуры Свази https://travel-journal.ru/ethno/45/1228/(қолжетпейтін сілтеме)
  6. "Народ Свази": Народ с необычной культурой, который празднует свадьбу три дня https://dzen.ru/a/Xu9E1lSRiW7U8Bql?utm_referer=yandex.kz