Сирек кездесетін кітаптар мұражайы

**Сирек кездесетін кітаптар музейі**
Сирек кездесетін кітаптар музейі
Құрылған уақыты	2010 жыл
Орналасқан жері	Қазақстан, 050010, Алматы қ., Шевченко көш., 28
Директоры	Бекішев Әбдіғали Сейпішұлы

Сирек кездесетін кітаптар музейі — 2010 жылы құрылған шаруашылық жүргізу құқығындағы «Ғылым ордасы» республикалық мемлекеттік кәсіпорнына қарасты музей.

Музейдің мақсаты

Музейдің негізгі мақсаты – Қазақстанда және шетелдерде сақталған ел тарихына, мәдениетіне, ғылымына қатысты көне қолжазбалар мен сирек кітаптарды жинақтау, зерттеу, сақтау, танымал ету, отандық жазба ісінің дамуын, әртүрлі мәдени-тарихи жағдайлардағы кітаптың әлеуметтік рөлін жан-жақты көрсету.

Музей қоры

Сирек кездесетін кітаптар музейінің экспозициясы Орталық ғылыми кітапханада жинақталған көне қолжазбалардан, аз таралыммен шыққан сирек кітаптардан, ғылым мен мәдениет қайраткерлерінің алғашқы басылымдарынан, қолтаңбалары қалған кітаптардан, ерекше әсем көркемделіп безендірілген, форматы жағынан айрықша басылымдардан жасақталды. Экспозицияға қоғамдық-тарихи маңызы зор XІII–XX ғғ. аралығындағы жазба мұралар таңдап алынды. Сан түрлі тақырыптағы қолжазбалардың, соның ішінде тарихи және әдеби шығармалардың құндылығы жоғары бағаланады. Бұл ретте музей көрмесінен атақты шығыс шайырлары Әлішер Науаидің диуандарын, Ораз Молда аудармасындағы Әбілқасым Фирдоусидің «Шаһнамесін», Физулидің «Ләйлі-Мәжнүн» шығармасын ел арасында қолдан-қолға көшірілген қолжазба күйінде көруге болады. Ақын Абай (Ибраһим) Құнанбайұлының өлеңдерін жеткізуші, әдеби хатшысы Мүрсейіт Бікеұлының 1906 жылы жазылған қолжазбасы, көрнекті ақын, халық мұрасын жинаушы Мәшһүр Жүсіп Көпеевтің діни шығармалары қолжазбасы музей төрінен орын алды. Музей экспозициясындағы ең құнды жәдігер – ортағасырлық шағатай тілінде жазылған «Хандар шежіресі» (шамамен XVIII ғ.), қолжазба Құрандар, құрбандыққа шалынған жануарлар терісіне көне еврей тілінде жазылған «Тора» орамасы да (ХІІІ–XVIII ғғ.) түпнұсқада қойылды.
Алғашқы қазақ баспа кітаптары бүгінге шектеулі басылыммен жетті. Санкт-Петербург, Қазан, Уфа, Орынбор қалаларында шыққан алғашқы қазақ кітаптары – жыр-дастандар және ХІХ ғасыр мен XX ғасырдың бірінші жартысында өткен ұлт зиялыларының алғашқы баспа кітаптары музей көрмесінен лайықты орнын алды. XVIIІ–ХІХ ғасырларда орыс ғалымдары түркі тілдес халықтардың, соның ішінде қазақ халқының этнографиясын, тарихын, мәдениетін, ауыз әдебиетін зерттеп жеке кітап етіп бастырып отырды. Көрмеде XVIIІ–ХІХ ғғ. орыс ғалымдарының ғылыми кітаптары коллекциясы қойылған, соның ішінде химия саласындағы іргелі зерттеулердің авторы, ғалым Д.И.Менделеевтің, орыстың алғашқы жаратылыстанушы ғалымы М.В.Ломоносовтың, «Арифметика» оқулығының авторы Л.Ф.Магницкийдің алғашқы басылымдағы еңбектері бар. Бұл кітаптар қоғамның даму деңгейін және сол кезеңнің мәдениетін сипаттайтын құнды ғылыми мұра қатарынан саналады.

Музей экспозициясы

Музей еншісіндегі басқа да көне қолжазбалар мен сирек кездесетін кітаптар «Көне жазба жәдігерлері», «Ірі ойшылдар жауһары», «Қазақтың алғашқы баспа кітаптары», «Құранның қолжазба үлгілері», «Алып және кішкентай кітаптар», «Көне еврей және шіркеу-славяндық жазба кітаптары», «XVIII–XIX ғғ. ғылыми географиялық зерттеу еңбектері», «Шетелдік ғылым, мәдениет қайраткерлерінің танымал шығармалары», «XVI–XX ғғ. Батыс Еуропа басылымдары» сияқты т.б. түрлі тақырыптық экспозицияларда ұсынылды.

Ішкі сілтемелер

Дереккөздер

Сирек кездесетін кітаптар музейінің брошюрасы

Суреттер

Бағалы жәдігерлер
Сирек кездесетін кітаптар музейі
Көрмеден бір көрініс
Ең құнды жәдігерлердің бірі – ортағасырлық шағатай тілінде жазылған «Хандар шежіресі»
Қожа Ахмет Яссауи хикметтері. Қолжазба. 1868 ж.
Сирек кездесетін кітаптар музейінің жаңартылған экспозициясынан көрініс
Сирек кездесетін кітаптар музейінің жаңартылған экспозициясынан көрініс