Соңкөл
Соңкөл (қыр. Соң-Көл, Соңкөл)[1][2][3] — Тәңір тауының ішкі сілемдері арасындағы қазаншұңқырында орналасқан ірі биік таулы көл. Соңкөлтау мен Молдатау тізбектерінің арасында, теңіз деңгейінен 3016 м биіктікте Нарын облысының (Қырғызстан) солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Бұл экотуризмнің әлеуетті нысаны болып табылады. Көлдің айналасында соны жайылымдар мен қорықтық аймақ бар. Ең жақын ірі елді мекен – Шаек ауылы.
| Соңкөл қыр. Соң-Көл | |
.jpg) | |
| Морфометрия | |
|---|---|
| Теңiз деңгейiнен биіктігі | 3013,6-3016 м |
| Өлшемі | 27 × 16 км |
| Ауданы | 278 км² |
| Көлемі | 2,4 км³ |
| Тереңдігі | 14 м |
| Орташа тереңдігі | 8,6 м |
| Орналасуы | |
| 41°51′00″N 75°09′00″E / 41.85000°N 75.15000°E | |
| Ел |  Қырғызстан |
| Аймақ | Нарын облысы |
| Аудандар | Қошқар ауданы, Жұмғал ауданы, Ақдала ауданы, Нарын ауданы |
 Соңкөл Ортаққорда | |
Гидрографиясы
өңдеуАйдының жалпы ауданы — 278 км², тұщы су көлемі — 2,4 км³, ұзындығы — 28 км, ені — 18 км. Орташа тереңдігі — 8,6 м, максималды тереңдігі — шамамен 14 м. Көл қазаншұңқырының пайда болуы тектоникалық жағдайға байланысты. Көлдің жағасы — аласа, жағалық сызық аздап жырымдалған, батпақты, кей жерінде қамыс өскен. Көлге шағын жылғалар мен мұздықты өзендер құяды, көлден бір өзен — Соңкөл ағып, Нарын өзеніне оң жағынан құяды. Көлдегі мұзқатқы қыркүйектің аяғынан мамырдың аяғына дейін байқалады.
Флорасы мен фаунасы
өңдеуКөлдің шығыс бөлігі Қаратал-Жапырақ мемлекеттік қорығының құрамына кіреді.
Көлде балықтардың 10 түрі, атап айтқанда ақсақа (Coregonus lavaretus Linnaeus, 1758), шыр (Coregonus nasus Pallas, 1776), пайдабалық (Coregonus peled Gmelin, 1789), кәдімгі шармай (Schizothorax intermedius McClelland & Griffith, 1842), тақыр осман (Diptychus dybowskii Kessler, 1874), сирек қабыршақты осман (Diptychus gymnogaster Kessler, 1879), қабыршақты осман (Diptychus maculatus Steindachner, 1866), Северцов османы (Diptychus sewerzowi Kessler, 1872), сұр қаратыраң (Noemacheilus dorsalis Kessler, 1872) және тибет қаратыраңы (Noemacheilus stoliczkai Steindachner, 1866) мекендейді.
Түрлі мәліметтер бойынша көлде құстардың 41-ден 69-ға дейін түрі мекендейді. Сондай-ақ су құстарының 52 түрі атап өтілді. Көл суда жүзетін ақбас тырна, ақбас қаз, қара дегелек және қарабас өгізшағала сияқты суда жүзетін құстардың маңызды қоныс аудару нүктесі болып табылады.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ С. У. Умурзаков, А. А. Кешикбаев, Л. И. Махрина және т.б. Соңкөл; Сонкёль // Словарь географических названий Киргизской ССР / жауапты А. О. Осмонов; Институт геологии АН КиргССР им. М. М. Адышева — Бішкек: Издательство «Илим», 1988. — Б. 162. — 1000 таралым.
- ↑ Қырғызстан Республикасының Ауыл, су шаруашылығы және қайта өңдеу өнеркәсібі министрлігіне қарасты Балық шаруашылығы департаментіне балық шаруашылығын дамыту және балықшылық, балық аулау мен балық өсіру мақсаттарында берілген Қырғызстан Республикасының табиғи тоғандар мен суқоймаларының тізбесі. / Қырғызстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 7 қыркүйектегі № 561 «Қырғызстан Республикасында балық шаруашылығын дамыту және табиғи менен жасанды су қоймаларын пайдалану туралы» Қаулысы cbd.minjust.gov.kg. Қырғызстан Республикасының құқықтық ақпараттың орталықтандырылған деректер банкінің веб-нұсқасы.
- ↑ Ө. Бараталиев. Соңкөл // Кыргызстандын географиясы: энциклопедиялык окуу китеби. — Бішкек: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2004. — Б. 176. — ISBN 9967-14-006-2.