Теориялық философия

Теориялық философия (ағылш. Theoretical philosophy) — қазіргі замандық Философияны бөлу жүйесінде практикалық философияға[1][2] салыстырмалы философия тармағы болып, ол Аристотельдің натурфилософия және мораль философиясы категориясынан бастау алады.[3] Практикалық философияда объекті практика болса, практикалық мақсатты көздесе, ал Теориялық философия теорияны объект етеді, немесе теориялық түсіндіруді көздейді.[1]

Поль Гоген: Біз қайдан келдік? Біз кімбіз? Біз қайда бара жатырмыз? (1897/98)

Жалпы шолу өңдеу

Данияда,[4] Финляндияда,[5] Германияда,[6] Нидерландыда,[7] Швецияда,[8] және Америка Құрама Штаттарында[9] теориялық және практикалық философия курстары бөлек оқытылады және бөлек ғылыми атақ тағайындалған. Басқа елдерде де осындай схема қолданылуы мүмкін, мысалы кейбір Шотландия университеттерінде, оларда философияны логика, метафизика және этикаға бөлу дәстүрі бар; ал бірақ әлемнің көптеген университеттерінде философия жеке пән ретінде оқытылады. Сондай-ақ Швецияның кейбір университеттерінде біртұтас философия пәні бар, мысалы Сёдертёрн университеті (Södertörns Högskola).

Теориялық философияны кейде аналитикалық философиямен шатастырылады, бірақ соңғысы бір философиялық қозғалыс, ол белгілі бір идеялар мен әдістерге қатысты, бірақ барлық философиялық тақырыптарды қарастырады; ал алдыңғысы оқу жоспары контекстінде философиялық сұрақтарды екі түрлі категорияға жіктеу тәсілі: теориялық және практикалық.

Теориялық философия пәндері өңдеу

Дереккөздер өңдеу

  1. a b Immanuel Kant, Lectures on Ethics, Cambridge University Press, 2001, p. 41 ("On Universal Practical Philosophy"). Original text: Immanuel Kant, Kant’s Gesammelte Schriften, Band XXVII – Moralphilosophie, 1. Hälfte, 1974, p. 243.
  2. Albert Schwegler, A History of Philosophy in Epitome, D. Appleton, 1877, p. 312.
  3. Аристотель, Метафизика, Book 1.
  4. Theoretical Philosophy  (ағыл.) (3 June 2015). Тексерілді, 31 қаңтар 2017.
  5. Theoretical Philosophy - University of Helsinki. Тексерілді, 30 қаңтар 2017.
  6. Theoretical Philosophy | Philosophisches Seminar - English  (нем.). Тексерілді, 31 қаңтар 2017.
  7. Theoretical Philosophy  (ағыл.) (5 December 2014). Тексерілді, 31 қаңтар 2017.
  8. Theoretical Philosophy | Department of Philosophy, Lund University  (ағыл.). Тексерілді, 30 қаңтар 2017.
  9. Theoretical Philosophy | Philosophy. Тексерілді, 31 қаңтар 2017.