Карл Ясперс
Карл Теодор Ясперс (нем: Karl Theodor Jaspers; Ольденбург – Базель) — неміс экзистенциалист философы. Өз қызметін психиатр ретінде бастаған. Ясперстің экзистенционалдық ойлау стилі жалпы батыс зистенционализміне ортақ адам өмірінің пәнилігімен байланысты туындайтын этикалық және социологиялық ой - қорытындыларынан көрінеді.
| Карл Теодор Ясперс | |
| нем. Karl Theodor Jaspers | |
 Ясперс 1946 ж | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы |
|
| Ұлты | |
| Шығармашылығы | |
| Шығармалардың тілі | |
| Мектеп/дәстүр |
Неокантшылдық (бастапқыда), |
| Кезең | |
| Негізгі қызығушылығы |
Психиатрия, Теология, Дін философиясы, Саяси философия, Тарих философиясы, Эпистемология, Этика, Эстетика |
| Ықпал еткендер |
Майстер Экхарт, Йоганн Вольфганг Гёте, Макс Вебер, Иммануил Кант, Мартин Хайдеггер, Серен Кьеркегор,Фридрих Ницше |
| Ықпалды жалғастырушылар |
Жан-Поль Сартр, Альберт Камю, Отто Фридрих Больнов, Альберт Камю, Александр Кожев, Поль Рикёр, Ханс-Георг Гадамер, Ханна Арендт, Пиама Гайденко |
| Марапаттары |
Гёте сыйлығы (1947) |
| Уикидәйектегі дәйексөздері | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Ясперс түсінігінше адам өзінің бұл дүниеде мәңгі еместігін ұмытпай, түйсінуі оның мінез - құлқын, әрекетін, арманын және моральдық, құқықтық, эстетикалық құндылықтарын анықтайды. Шексіз, транцедентті болмысқа адам санасы тек әдеттен тыс халде (медитация) шыға алады. Психопатология құбылыстардан Ясперс жеке адамның құлдырау бейнесін ғана емес, қайта адамның өз даралығын ширыға іздестіруін көреді.
Осы жанға батарлық ізденістерді нағыз философияға салынудың ұйтқысы деп санаған Ясперс мынадай тұжырымға келді: дүниенің кез келген рационалды көрінісін ешқашан ақырына дейін ұғынылмайтын жан құлшыныстарын рационализациалау деп қарауға болады. Ясперс пікірінше, болмыстың шын мағынасы аса терең күйзелістер (ауру, өлім, күнәсін сезіну, т.б.) кезеңінде ашылады.
Ясперстің жалпы адамзаттың уақыт пен кеңістіктегі түсіністігіне сенімі “уақыт ұйтқысы” (Axenzeіt) – тарихтың әмбебап мәнісі жайлы теориясына себеп болды.[1][2]
Сілтемелер
өңдеуДереккөздер
өңдеу- ↑ 1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, X том
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Философия/жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2006. ISBN 9965-808-82-1