Ғұбайдолла Әлібеков

Әлібеков Ғұбайдолла[1]- Мемлекет қайраткері Әлібеков Ғұбайдолла (Ғабдолла) 1870 жылы (кей деректерде - 1872), Жымпиты уезінде туған. Жымпиты уезінің (қазіргі Сырым ауданы) Қарасу болысында молдадан хат танып, Орал қаласындағы училищеде, Орынбордағы мұғалімдер даярлайтын семинарияда білім алады. Ауылдық мұғалім, Орал уездік полиция басқармасында тілмаш, кейін Ойыл және Соналы болыстарының басқарушысы қызметін атқарған. 1917 жылы Ақпан революциясы тұсында ол Халел, Жанша Досмұхамедовтермен бірге Алаш ісін жандандыруға кіріседі. Осы жылдың наурыз-желтоқсан айларында Орал облыстык қазақ комитетінің төрағасы болады. 1917 жылы сәуір айында жергілікті алаш қайраткерлерімен бірге қазақтардың облыстык бірінші сиезін ұйымдастыруға кірісті. Бүкілресейлік мұсылмандар сиезіне делегат болып сайланды (17.4.1917). Сол жылы Орынбор қаласында 21-28 шілдеде өткен бірінші жалпықазақ сиезіне Ғ.Әлібеков Орал облысы мен Маңғыстау уезі атынан «Құрылтай жиналысы депутаттығына кандидат» ретінде бекітілді, 1917 жылғы 5-13 желтоқсанда Орынбор қаласында өткен екінші жалпықазақ сиезінде Алашорда автономиясын жедел жариялауды жақтап дауыс берген. 1919 жылы жазда большевиктер жағына шықты. 1920 жылы наурыздан бастап Қазревком мүшесі. Қазақ АКСР-ін қүру ісіне белсенді араласып, қазақ халқының тарихи-этникалық жер көлемін мейлінше толықтай сақтап қалуға мол үлес қосты. Бүкілқазақстандық құрылтай сиезінде республика үкіметінің құрамына сайланды. 1920 жылдың 24 қыркүйегінен бастап ол Қазақ АКСР-і юстиция халық комиссары, кейін бас прокурор кызметіне тағайындалды. Әлібеков сот, тергеу ісін жетілдіру, қылмықса қарсы күрес шараларының жаңа бағдарын қалыптастыру мәселелеріне жете көңіл бөлді. Сондай-ақ алғашқы құқықтық құжаттардың жобаларын әзірлеуге басшылық жасап, заң үлгілерін түзу барысында жергілікті халықтың әдет-ғұрпы, тарихи таным-түсінігі ескерілуін талап етті. 1921 жылы наурыз айында денсаулығының нашарлауына байланысты бастаған ісін аяқтай алмай, туған еліне оралды. 1922-1923 жылдары Орал облысы Жымпиты уезі атқару комитетінің төрағасы қызметін атқарып жүрген шағында қайтыс болды.[2]

Дереккөздер өңдеу

  1. Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8
  2. «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7