Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Қазақстан Мұсылмандары Діни Басқармасы (ҚМДБ) — Қазақстан мұсылмандарына діни-руханияттық басшылық жасайтын республикалық бірлестік.
Қысқаша тарихыӨңдеу
Қазіргі Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының негізі 19 ғ-дың соңы мен 20 ғ-дың басында қалана бастады. 1906 ж. Верныйда Түркістан өлкесі мұсылмандарының 1 құрылтайы өтті, оған 100-ге жуық делегат қатысты.
1943 ж. Ташкентте Орта Азия мен Қазақстан мұсылмандарының алғашқы құрылтайы өтті. Оған Қазақстан делегациясын шейх Абд әл-Ғаффар Шамсутдинов (1884 – 1953) бастап барды. Құрылтайда Орта Азия мен Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы құрылып, төрағасы әрі Бас мүфти болып Ишан Бабахан Абдулмаджидхан (1856 – 1957) сайланды. Қазақстанда қазият құрылып, Шамсутдинов қази болып тағайындалды. Ол 1946 жылдан бастап Орта Азия мен Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Қазақстандағы өкілі, Алматы қ-ның имамы қызметін атқарды.
1952 – 72 жылдар аралығында Сәдуақас Ғылмани (1890 – 1972), 1972 – 79 жылдар аралығында Жахия қажы Бейсенбайұлы (1932 – 1997) қази болды. Орта Азия және Қазақстан мұсылмандарының діни басқармасы 1990 жылға дейін Ташкентте орналасқандықтан және кеңестік саясатқа байланысты Қазақстанның діни-рухани өміріне ықпал ете алған жоқ.
1990 жылғы 12 қаңтарда өткен Қазақстан мұсылмандарының тұңғыш құрылтайында дербес Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы құрылды. Басқарманың тұңғыш төрағасы, Бас мүфтиі Рәтбек Нысанбаев болды. Қазақстан мұсылмандарының жұмысына басшылық жасап, оның жұмысын жүргізетін Бас мүфти басшылық ететін атқарушы орган ҚМДБ аппараты – мүфтият. ҚМДБ-ның 2000 ж. өткен ІІІ құрылтайда төрағасы, Бас мүфтиі болып, профессор Әбсаттар Дербісәлі сайланды. 2013 жылдың 19 ақпанында Қазақстан мұсылмандарының кезектен тыс өткен VII құрылтайында Маямеров Ержан Малғажыұлы Бас мүфти болып сайланды.
2017 жылдың 8 желтоқсанында өткен Қазақстан мұсылмандарының кезекті VIII құрылтайында Серікбай Сатыбалдыұлы Ораз Бас мүфти болып сайланды.[1]
ҚМДБӨңдеу
Діни басқарма ҚМДБ-ның төрағасы, Бас Мүфти, ҚМДБ Ақылдастар алқасы, Қамқорлар кеңесі, ҚМДБ-ның төралқасы, Аппарат жетекшісі және Діни істер, Шариғат және пәтуа, Мешіт істері, Халықар. байланыс, Хаттама, Қажылық, Уағыз-насихат, Ғылым және білім, Жалпы және жастар ісі, Халал өнімдерін стандарттау, Баспасөз және интернет, Әйелдер-қыздар секілді бөлімдер мен секторлардан, сондай-ақ, іс басқармасынан тұрады.
Басқарманың мақсаты мен міндеті: ислам дінін насихаттау, тарату, Мұхаммед (ғ.с.) пайғамбар уағыздарының дұрыс насихатталуын қамтамасыз ету, ислам дінінің, Қазақстан мұсылмандарының бірлігін сақтау, діни ұйымдардағы шариаттың толық әрі дұрыс орындалуын қамтамасыз ету, облыстардағы өкіл имамдар арқылы республика мұсылман жамағатының діни мәселелерін шешу, республикада ислам дінін оқытып-үйрететін мамандар даярлау, сондай-ақ, шет елдік діни ұйымдармен, бірлестіктермен, оқу орындарымен қарым-қатынас орнату, діни әдебиеттер, оқулықтар, т.б. қажетті басылымдарды әзірлеу. ҚМДБ құрылтайшылығымен ашылған халықар. Нұр-Мүбарак Египет Ислам мәдениеті ун-ті мен имамдар білімін жетілдіруге арналған респ. Ислам ин-ты жұмыс істейді.[2]
ҚМДБ бөлімдеріӨңдеу
Шариғат және пәтуа бөлімі
Қажылық бөлімі
Оқу-ағарту бөлімі
Баспасөз хатшысы
Кадр бөлімі
Іс басқармасы
Діни істер бөлімі
Мешіт істері бөлімі
Халықаралық қатынастар және хаттама бөлімі
Діни сараптама және ғылыми талдау бөлімі
Уағыз-насихат және Интернетпен жұмыс бөлімі
ҚМДБ-ның оқу орындарыӨңдеу
- Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті
- Республикалық Имамдардың білімін жетілдіру Ислам Институты
- «Қауам ад-Дин әл-Итқани әл-Фараби әт-Түркістани» республикалық қарилар дайындау орталығы
- «Астана» медресесі
- «Әбу Ханифа медресесі»
- «Әбу Бәкір Сыддық» медресесі
ҚМДБ-ның облыстардағы өкілдіктеріӨңдеу
- Алматы облысы
- Астана қаласы
- Ақмола облысы
- Ақтөбе облысы
- Атырау облысы
- Батыс Қазақстан облысы
- Жезқазған аймағы
- Жамбыл облысы
- Қарағанды облысы
- Қызылорда облысы
- Маңғыстау облысы
- Түркістан облысы
- Қостанай облысы
- Өскемен аймағы
- Павлодар облысы
- Солтүстік Қазақстан облысы
- Талдықорған аймағы
- Шығыс Қазақстан облысы
ҚМДБ жанынан шығатын газет-журналдарӨңдеу
Басқарма жанынан “Munara” атты газет [3] (2019 жылдың қазанынан) және “Иман” атты журнал (2002 жылдың қарашасынан) шығады.
ҚМДБ Зекет қорыӨңдеу
ҚМДБ Зекет қоры 2011 жылды 3-ші маусымында Әділет Министрлігінде тіркелді. Қордың толық заңды атауы: «Қазақстан Мұсылмандары Діни Басқармасының Зекет Қоры» Корпоративтік қоры.
ҚМДБ Зекет қоры – жеке және заңды тұлғалардың зекеттері мен садақаларын қабылдап, оны Шариғат үкімдеріне сай таратумен айналысатын ұйым.
Қордың құрылтайшысы – Қазақстан Мұсылмандары Діни Басқарамасы.
ҚМДБ Зекет қорының Миссиясы:Өңдеу
Қасиетті Құран Кәрім мен сүнетті басшылыққа ала отырып, шариғат үкімдеріне сәйкес Қазақстан мұсылмандарының зекетінің жиналуы мен таратылуын жүзеге асыру
Мақсаттары:Өңдеу
- Өзін-өзі қаржылық тұрғыдан қамтамасыз ете алмайтын ауыл мешіттеріндегі дін қызметкерлеріне жалақы беру;
- Қазақстанның діни оқу орындарындағы студенттерге шәкіртақы тағайындау;
- Діни оқу орындарына ғимараттар салып, оларды техникалық базамен қамтамасыз ету;
- Қазақстанның діни медреселеріне заманауи студенттер үйін салу;
- Қажетті діни басылымдарды баспаға әзірлеп шығару, халыққа тарату;
- Ислам дінінің лайықты түрде насихатталуына қаржылай қолдау көрсету;
- Жағдайы төмен топтарға қаржылай көмек беру;
- ҚМДБ-ның басқа да діни қыметтеріне қаржылай қолдау көрсету.
Басты ұстанымы:Өңдеу
- Шариғатқа (Ханафи мәзһабы бойынша) сәйкестік
- Халыққа ашықтық
- Ресмилік
ДереккөздерӨңдеу
- ↑ ҚМДБ: СЕРІКБАЙ ҚАЖЫ ОРАЗ БАС МҮФТИ БОЛЫП САЙЛАНДЫ
- ↑ “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- ↑ МҮФТИЯТТЫҢ «МҰНАРА» ГАЗЕТІ ШЫҚТЫ (ФОТО)