Үй тышқаны

Үй тышқаны
	;
Амандық күйі
	; Least Concern (IUCN)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Жануарлар;
Жамағаты:	Хордалылар;
Табы:	Сүтқоректілер;
Сабы:	Кеміргіштер;
Тұқымдасы:	Muridae;
Кіші тұқымдасы:	Murinae;
Тегі:	Mus;
Кіші тегі:	Mus;
Түрі:	M. musculus;
Екі-есімді атауы
	Mus musculus; Linnaeus, 1758
	;
Subspecies
	Mus musculus bactrianus; Mus musculus castaneus; Mus musculus domesticus; Mus musculus gentilulus; Mus musculus musculus;

Үй тышқаны, қаптесер (лат. Mus musculus) - тышқан туыстасына жататын сүтқоректі жануар.

Дене ұзындығы 11 см дейін, салмағы 12 – 25 г; құйрығы қысқа. Арқа түгі қоңыр немесе сарғыш сұр, құрсағы сұр немесе ақшыл, кейде сарғыш түсті болады.

Тұрғын үйлерде, салынып жатқан құрылыстарда мекендейді, егістік алқаптарда, далалық жерлерде тіршілік етеді^[2].

Дүние жүзінде кең таралған. Шыққан ареалы, Солтүстік Африка, Еуразияның тропиктері мен субтропиктері; адаммен бірге, жоғарғы таулы аймақтар мен белдеулерден басқа барлық жерлерге тараған. Қазақстанда биік таулардан басқа барлық жерде кездеседі. 15 түр тармағы, (кейде оларды 2 түрге жатқызады) ТМД-да, барлық жерде тараған Соңғы он жылдықта Солтүстік және Шығыс Сібірді, ал Африкада тропикалық аймақтарға таралуда. Далалы аймақтан солтүстікке қарай адамдар мекенінде кездеседі. Қатал иерархияға бағынған жанұямен тіршілік етеді. Түнде және ымыртта белсенді.

Табиғи жағдайда өсімдік дәнімен қоректенеді; үйде - талғамсыз қоректілер. Жылына бірнеше рет көбейеді, ұрпақтарының саны 5-7. Бір қатар инфекциялық аурулардың тасымалдаушылары болып саналады. Туляремия, оба қоздырғышын, гельминт, кепе, т.б. паразиттерді таратады. Зертханалық жануарлар, (әсіресе ақ үй тышқаны, альбинос). Кей жағдайда генетикалық тәжірибелер жасауға пайдаланады.^[3]

Дереккөздер өңдеу

↑ Musser G, Amori G, Hutterer R, Kryštufek B, Yigit N & Mitsain G (2008). Mus musculus. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 10 қазан 2008.
↑ Қазақстан Энциклопедиясы
↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3

Бұл — зоология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

[IUCN-1] Musser G, Amori G, Hutterer R, Kryštufek B, Yigit N & Mitsain G (2008). Mus musculus. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 10 қазан 2008.

[2] Қазақстан Энциклопедиясы

[3] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3

[1]

[2]

[3]