Қаражыра көмір кен орны

Қаражыра көмір кен орны — Абай облысы Абай ауданында, Семей қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 110 км жерде орналасқан. Оның солтүстік жағынан 50 км жерде Семей – Конечное темір жолы мен кеме жүзетін Ертіс өзені өтеді.

Қаражыра көмір кен орны
50°01′38″ с. е. 78°44′20″ ш. б.50.0271521° с. е. 78.7390137° ш. б. / 50.0271521; 78.7390137
Ел	Қазақстан
Аймақ	Абай облысы
Ашылған уақыты	1967 жыл
Жану жылуы	7,5 мың ккал/кг
Теңгерімдік қорлары	1,56 млрд. т млн т
Өңдеу әдісі	ашық әдіс
Қаражыра көмір кен орны

Геологиялық құрылымы

Алғаш құрамында қалың көмір қабаты бар юра көмірлі түзілімдері 1967 жылы анықталды. 1968-1969 жылдары жүргізілген карталау және бұрғылау жұмыстары көмірлі түзілімдерінің таралу шекаралары мен өнімділігін нақтылауға мүмкіндік берді. Мұнда қалыңдығы 300 м юра түзілімдері солтүстік-батысқа созылған жайпақ синклиналь (10×15 км) түзеді.

Жатыс сипаты

Өнеркәсіптік көмірлілік екі горизонтқа шоғырланған. Төменгі горизонттың (төменгі юра) қалыңдығы 85-90 м, оның құрамында жұмыстық қалыңдықты 5 көмір қабаты, ал қалыңдығы 50-80 м жоғарғысында (ортаңғы юра) 3 көмір қабаты бар. Бұл горизонттардың арақашықтығы 35-40 м. Көмір қабаттары кен орнының орталығында біршама қалың, ал шеткі жақтарында бөлшектенеді және жұқарады. Көмірлі қабаттардың қалыңдығы 1-3 пен 5-13 м, кейде 17-33 м. Көмірлі қабаттардың жатыс тереңдігі 3-тен 265 м-ге дейін, аршылымның орташа қалыңдығы 80 м.

Құрамы

Метаморфталу дәрежесі бойынша қоңыр көмір тас көмір аралығында; күлділігі 14 – 19%, аз күкіртті (0,48%). Жанғыш массаның жылу бөлгіштігі 7,5 мың ккал/кг, гумин қышқылдарының шығымы 1 – 4,7%, шайырдың мөлшері 5,9 – 12,55%. Кен орны көмірінің күлділігі аз, қызуы жоғары энергетикалық және тұрмыстық отын болумен қатар, шайыр шығымының біршама жоғарылығына байланысты химиялық-технологиялық шикізат ретінде де пайдалануға болады. Көмірдің 600 м тереңдікке дейін бағаланған қоры 1,56 млрд. т, оның басым бөлігі ашық тәсілмен өндіруге қолайлы. Көмірдің күлі титанға (TіO2-1,2%), скандийге (46-95 г/т), иттрийге (66-79 г/т), бериллийге (10 – 50 г/т), мысқа (100-300 г/т), т.б. қоспа элементтерге бай. Кен орны әлі барланып бітпеген.